Kayseri Kökboyalı Yahyalı Halısı, Makine Halılarına Direniyor

Kayseri Kökboyalı Yahyalı halısı, makine halılarına direniyor

Kökboyalı Yahyalı halısı, makine halılarına direniyor

Bin yıllık geleneğin ürünü olan kökboyalı Yahyalı halısı teknolojinin beraberinde getirdiği makine halılarına karşı direnmeye devam ediyor.

Yahyalı halı kültürünü 35 yıldır yaşatan ilçede kök boyalardan yapılmış halı ve kilim satışı yapan Aziz Özülkü yaptığı açıklamada, "Yahyalıda el sanatları dediğimiz zaman, kilim, halı ve farda gibi evin ihtiyacı olan el işi sergilik halılar olup bin yıllık kültüre sahiptir. Yahyalı halıları Ortaasya'dan göçle birlikte anasından kızına miras olan bir kültürdür. Anadolu'nun birçok bölgesinde halı dokunuyor. Milas, Döşemealtı, Bünyan gibi yerlerde halı dokunuyor. Ancak o bölgelerde dokunan halılarda kullanılan malzeme değildir. Yahyalı halısı dışındaki halılar makinenin eğerdiği yünlerden yapılır. Yahyalı halısında ise toros dağlarında otlatılan koyunların yünleri alınır. Bu yünler bölgenin kadınları tarafından öncelikle temizlik olmak sureti ile başlanır. Halı oluncaya kadar bütün safha elde yapılır. Yahyalı halıları yüzde yüz yündür."şeklinde konuştu.

Yahyalı halıların kullandıkça parladığı ve maddi değerinin arttığına dikkat çeken Özülkü " Yahyalı halılarının yünlerinin kalitesi doğal kök boya ile birleşince ortaya eşsiz kalitede bir halı ortaya çıkar. Yahyalı halısı alan bir kişi günlük ihtiyacı karşılamaya yönelik alışveriş yaptım demesin çünkü, halı kullandıkça değerlenen halı olduğu için gelecek için de çok önemli bir yatırımdır." dedi.

Yahyalı halı kültürünün yaşatılmaya çalıştığını devam ettiğini söyleyen Aziz Özülkü, " Halılarımız mazimizden kalan miras ürünüdür. Yahyalı halıların hepsinde insanların yaşanmışlıkları, hüzünleri, sevinçleri ve özlemleri halıya işlenmiştir. Makine halıları ile Yahyalı halılarının kıyaslamak mümkün değildir. Yahyalı halıları içerisinde bulunan mineraller halı üstüne düşen güve şeklindeki canlıların evrimi tamamlayarak kelebek olmasını sağlar. Bu da halının mineral ve enerji bakımından nasıl besleyici ve sağlıklı ürün olduğunu gösterir."diye konuştu.

Yahyalı Halisi ise ülkemizde üretilen el halılarının en ünlülerinden birisidir. Halılarımız Türkiye'nin her yerinde ve özellikle Avrupa da tanınmakta ve Pazar bulmaktadır. Halıcılık ilçe ekonomisinde en önemli unsurlardan birisi olmasına rağmen, ekonomik krizlerin sürekli devam etmesi, ham madde ve isçilik maliyetlerinin artması, makine halılarının çoğalması ve el halılarından ucuz olması üretimde hızlı bir düşüşe neden olmuştur. Bu nedenle hemen her evde en az bir tane var olan hali tezgahı sayısı %75 oranında azalmıştır.

Yahyalı halıları % 100 yün olması, boyamada tabii boyalar ( kök boyası ) kullanılması, ilmik sayısının sıklığı ve modelleri ile tanınmaktadır. Çamur, asma yaprağı, ceviz kabuğu, ceviz yaprağı, cehri ve benzer bir çok tabii malzeme hali ipi boyamasında kullanılmaktadır. Bu boyaları başkaca el halılarında bulmak mümkün değildir.

Yahyalı halıları kullandıkça ve eskidikçe değeri artan ve rengi solmayan bir özelliğe sahiptir. Maddi olarak enflasyona yenilmeyen bir değerdir Yahyalı Halisi. Yahyalı halisinin m2 birim fiyatı ilmik sayısının sıklığına, dokumanın düzgünlüğüne göre değişmektedir. Halılar sergi olarak rahat bir kullanıma sahiptir. Divan, Seccade, Yolluk, Mihraplı Göbekli, Dabazlı gibi değişik ebat ve ölçülere sahip modeller mevcuttur.

KÖK BOYALAR BİTKİLERDEN ELDE EDİLİYOR?

Halıcılık Yahyalı halkının eskiden gelen kültürlerinden birisi. Kadınlar yapağı (işlenmemiş) yünü alıp akarsularda temizleyerek yünlerini çıkrık ve kirmen ile eğirirler. İp haline getirirler. Bunları gelep haline getirerek bu yaptıkları ipleri doğada bulunan kök boyaları ile boyarlar. Örneğin Sırçanlı (Gri) renk iplik yapmak için balçık çamuru kullanılır. Ger (Kahverengi) yapmak için cevizin yeşil kabukları, Yeşeni (Zeytuni) için nane ve narpuz yaprakları, Gara (Siyah) için sütleğen otu kullanılır. Al (Kırmızı) renkli iplik yapmak için boya çili denilen bitkinin kökünden faydalanılır.