"Cumhuriyet'in 100. Yılında Türk Dışişleri" sempozyumu 3. oturumla sürdü

Türk diplomasisinin tarihini ve gelişimini ele alan "Cumhuriyet'in 100. Yılında Türk Dışişleri: Asırların Diplomasi Birikimi" sempozyumunda "Sefir ve Şehbender" başlıklı üçüncü oturum tamamlandı.

Türk Tarih Kurumu ve Dışişleri Bakanlığının ortak çalışmasıyla hazırlanan sempozyum İstanbul Üniversitesi'nde gerçekleştiriliyor.

Prof. Dr. İdris Bostan'ın başkanlık yaptığı oturumda Doç. Dr. Sherzodhon Mahmudov, Prof. Dr. Hacer Topaktaş Üstüner, Prof. Dr. Sezai Balcı ve Büyükelçi Ömür Budak konuşmacı olarak katıldı.

Özbekistan Bilimler Akademisi'nden Doç. Dr. Mahmudov, " Türkistan'ın Osmanlı Devleti ile Diplomatik İlişkilerinde Elçi Olarak Seçilenler" başlıklı bildirisini sundu.

Mahmudov, Türkistan hanlıklarına değinerek bunların diğer ülkelerle diplomatik ilişki kurmaya özen gösterdiğine ve Osmanlı Devleti'ne elçi olarak seçilen kişilere değindi.

Türkistan hanlıklarının Osmanlı Devleti'ne gönderdiği temsilci mahiyetindeki elçilerin ehlibeyt mensuplarının soyundan gelen seyyitler, tasavvuf şeyhleri, dini görevlerde bulunan ve ulema sınıfından kişiler olduğuna dikkati çeken Mahmudov, bildirisinde ulema ve devlet adamlarıyla tüccarların elçilik misyonlarındaki faaliyetlerini ve başarılarını karşılaştırılmalı bir şekilde analiz ettiğini belirtti.

"Fevkalade elçiler"

Prof. Dr. Üstüner, "Osmanlı Diplomasisinde Fevkalade Elçiliklerin Fonksiyonu: 19. Yüzyıldan Örnekler" başlık sunumunda, daimi elçiliklerin yanı sıra "fevkalade elçiliklerin" de Osmanlı siyasetinde önemli bir yer tuttuğunu aktardı.

Üstüner, 19. yüzyılda "fevkalade elçilerin", yabancı devletlerin hükümdarları farklı vesilelerle tebrik etmek ya da başsağlığı dilemek için bu ülkelere gönderildiğini ifade etti.

"Fevkalade elçilerin" dönemin önemli iç ve dış meseleleri hakkında ilgili devletlerin temsilcileriyle görüş alışverişinde bulunduğunu kaydeden Üstüner, bu elçilerin farklı Avrupa ülkelerinde taç giyme törenlerine sık sık katıldığını belirtti.

19. yüzyıldaki fevkalade elçilerin seyahat ve görevlerini anlatan Üstüner, bu elçilerin aynı zamanda uluslararası konferanslara katılarak özel raporlar yazdığını da aktardı.

Prof. Dr. Balcı, sunumunda örnek Osmanlı diplomatı olarak 1832-1886 yıllarında yaşamış Hüseyin Hüsnü Sermed Efendi'yi anlattı.

Balcı, Sermed Efendi'nin, yabancı dil eğitimi aldıktan sonra Bab-ı Ali Tercüme Odasında çalışmaya başladığını ve 40 yıla yakın devlet görevinde bulunduğunu belirtti.

Arapça, Farsça, İngilizce ve Almanca bilen Sermed Efendi'nin farklı ülkelerde görev alarak, Peşte Başşehbenderi olarak atandığında önemli görevlere imza attığını bildiren Balcı, Sermed Efendi'nin ayrıca Madrid, Belgrad, Lahey ve Berlin gibi şehirlerde de yaşadığını söyledi.

"Boston'a ilk konsolos 1845'te atandı"

Büyükelçi Budak da "Boston'daki Osmanlı Konsolosları: 1845-1914" başlığıyla yaptığı sunumda, Abraham Zapçıoğlu'nun 1845'te Boston'a atanan ilk "şehbender/konsolos" olduğunu belirtti.

Bunun Washington'da Osmanlı elçiliği açılmasından 22 yıl önce gerçekleştiğine dikkati çeken Budak, böylece Boston'un Batı Yarımküre'de bir Osmanlı şehbenderine ev sahipliği yapan ilk şehir olduğunu sözlerine ekledi.

Sempozyum, yarın yapılacak oturumlarla sona erecek.