François Hollande, Onuruna Çankaya Köşkü'nde Verilen Akşam Yemeği

HOLLANDE ZİYARETİNİN ARDINDAN: ZAMBAK VE HİLAL TEKRAR BİR ARAYA GELİYOR MU?

Türkiye'ye iki günlük bir resmi ziyaret yapan Fransa Cumhurbaşkanı François Hollande, onuruna Çankaya Köşkü'nde verilen akşam yemeğinde şöyle demişti:

"İlişkilerin geçmişi, I. François ile Kanuni Sultan Süleyman arasındaki ilişkilere dayanıyor. Zamanında 'zambak ile hilal arasındaki ittifak' olarak adlandırılan bu ittifak herkesi şaşırtmıştı çünkü son derece modern bir ittifaktı. O zaman bile dini aidiyetlerin ötesinde bir ittifaktı".

22 yıl sonra Türkiye'yi resmi olarak ziyaret eden ilk Fransa Cumhurbaşkanı olan Hollande'ın gezisi zambak ve hilalin yeni birlikteliği olarak yorumlanabilir mi?

Hollande'ın Türkiye'ye yaklaşımı, ılımlı tutumu ve özellikle ekonomik işbirliği imkanlarını öne çıkarması Sarkozy dönemindeki gerilimli ilişkiler ile karşılaştırıldığında tamamıyla yeni bir dönem olmasa da, ilişkilerde vites yükseltme olarak yorumlanabilir. Hollande bu gezisinde Türkiye'nin beklentileri yönünde müzakerelere yönelik güçlü bir destek vermekten ya da Sarkozy döneminde bloke edilen diğer başlıkların da açılacağı taahhüdünü vermekten kaçınmış ve temel haklar ve yargıya ilişkin başlıkların açılması gereğinden söz etmiştir. Türkiye'nin son dönemde AB nezdinde de uyarılarla karşılaştığı bu konular ile ilgili olan 23üncü faslın önümüzdeki dönemde açılması mümkün olabilir. Õte yandan, Hollande ziyaretinde, ilişkilerin daha çok ekonomik boyutunu vurgulamış ve iki ülkenin arasındaki ticaret ve yatırım ilişkilerinin gelişme potansiyelini gündeme getirmiştir. Hollande Galatasaray Üniversitesi'nde yaptığı konuşmada "Türkiye'nin zaten Avrupa'da olduğunu" ifade ederek, müzakere sürecindeki sorunlara rağmen, Türkiye ile diğer Avrupa ülkelerinin arasındaki fiili entegrasyonun önemine dikkat çekmiştir.

Hollande döneminde Fransa ve Türkiye'nin yalnız ekonomik değil siyasi anlamda ve özellikle AB üyelik sürecine destek bağlamında daha yakınlaşması beklenirken, bunun çok boyutlu bir süreç olduğu da dikkate alınmalıdır. Uluslararası ilişkilerin karmaşık ve zorlu yapısı göz önünde bulundurulduğunda, bu duruma şaşırmamak ve umutsuzluğa kapılmamak gerekir. Nasıl geçtiğimiz yıllarda Fransa'nın Türkiye'nin üyeliğine yönelik tutumu ve Ermeni soykırımı ile ilgili yasa tasarısı ilişkilerde buz gibi bir havanın esmesine yol açmış ve Fransa ile ekonomik ilişkilerde de bazı projeleri engellemiş ise, bundan sonraki dönemde enerjiden ulaştırmaya, turizmden gıdaya kadar iki ülke arasında yeni ortak girişimlerin gündeme gelmesinin mutlaka siyasi ilişkilere de olumlu yansımaları olacaktır. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından ifade edilen iki ülke arasındaki ticaret hacmini 20 milyar avroya yükseltme hedefi, yatırımlar, ortak girişimler ve üçüncü ülkelerde yeni ekonomik işbirliği alanlarının açılması ile devam edecektir.

Gül ve Hollande'ın katıldığı Türk-Fransız İş Forumu'nda TOBB Başkanı M. Rifat Hisarcıklıoğlu siyasi ortam ve ekonomik ilişkiler arasındaki bağlantıyı çok güzel özetlemiştir:

"…siyasi liderlerimizden bir talebimiz var. Lütfen önümüzdeki engelleri kaldırın. Bizler, Türk iş dünyası olarak, gümrük birliği felsefesine ters bir şekilde vize ve taşıma kotası engelleriyle karşılaşıyoruz. Yani, mal satacağız, ama seyahat özgürlüğümüz yok. Sattığımız malı göndereceğiz, ama taşıma özgürlüğümüz yok. Bu doğal olarak ticaret hacmimizi de iş yapma hevesimizi de etkiliyor….Bu yaklaşım hepimize kaybettiriyor. Bakın 2001 yılına kadar Fransız şirketleri Türkiye'de birinci sıradaydı. Bugünse Fransız yatırımları yedinci sıraya gerilemiş durumda…Yabancı yatırımlar içinde Fransa'nın payı %18'den %5'e düştü. İşte bunu tam tersine çevirip, yeniden ortak olmamız gerekiyor. Bunun için Sayın Hollande'ın ziyareti tarihi bir fırsat."

Hollande'ın Türkiye'yi " Japonya, Hindistan ve Brezilya gibi çok önemli bir ortak" olarak gördüğünü ifade etmesi de oldukça anlamlıdır. İkisi BRICS ülkesi olan bu ülkeler küresel ekonomide önde gelen aktörlerdir. Türkiye'nin de bu yükselen güçler ile birlikte anılması, son yıllarda Türkiye'nin ekonomik ve ticari gücündeki gelişmeleri dikkate aldığını göstermektedir. Õte yandan, Türkiye'nin bu ülkeler ile kıyaslanması akla şu soruları getirmektedir: Türkiye ekonomi mevzuatının yaklaşık 2/3ünü AB müktesebatı ile uyumlaştırmış, AB ile gümrük birliği içinde olan ve üyelik müzakerelerini yürüten bir ülke değil midir? Osmanlı döneminden beri Avrupa'yı bir uygarlık merkezi olarak örnek almış ve Cumhuriyetin kuruluşu ile siyasal ve sosyal sistemini Avrupa ulusal devleti modeli üzerinden oluşturmuş bir ülke olarak Türkiye'nin Fransa için yukarıda sayılan ülkelerden daha yakın bir ülke olması gerekir. Türkiye Fransa için önemli bir ekonomik ortak olmasının ötesinde Fransa'nın içinde bulunduğu bir entegrasyon hareketine dahil olmaya talip olan ve Avrupa'nın geleceği için kader ortaklığı yapmayı hedefleyen bir ülke olarak değerlendirilmelidir.

İlk baştaki sorumuza dönersek bazı koşullara bağlı olarak, zambak ve hilal arasında yeni bir ortaklıktan söz edilebilir. Bu koşullar ise Fransa için Türkiye'yi Avrupa'nın ötekisi olarak inşa etmeyen, müzakere sürecinde ahde vefa ilkesine sadık, daha yapıcı ve diyaloğa açık bir yaklaşımın benimsenmesi, Türkiye için ise AB değerlerine ve reform sürecine bağlılığını göstermesi olarak özetlenebilir. Türkiye açısından bakıldığında, Sarkozy döneminde Fransa'nın zambak sembolizmini çağrıştıran özelliklerinden çok kimi zaman Fransa için bir simge olarak kullanılan horozu andıran yanı ön plana çıkmıştı.

Bu yeni dönemde zambak gibi daha yumuşak ve kırıcı olmayan, yeni fırsatlar vadeden ve Hollande'ın ziyaretinde ortaya çıkan bu yeni yaklaşımın devam edeceğini ve Türkiye'nin AB üyelik sürecine olumlu yansımaları olacağını ümit ediyoruz.