Yabancı kuralı bir şeyi değiştirmeyecek

İnternetteki arama motorlarına ‘Türk futbolundaki yabancı kuralı tarihi’ yazıp arama yaptığınızda karşınıza çıkan derleme haber ve köşe yazılarının hemen hemen hepsinde inanılması güç bir gerçekle yüzleşirsiniz. 1990’lı yılların başında üç olan yabancı futbolcu sınırlaması 2000’lere gelindiğinde beşe kadar yükseldi. Takımlar yedek kulübesindeki ve sahadaki oyuncu ayrımını netleştiren ‘+’ formülleri ile tanıştı.

Şaşkınlık veren süreç ise 2005-2006 sezonunda başladı. Bu dönemde altı yabancı futbolcu olarak güncellenen kural 2015-2016 sezonuna kadar baş döndürücü bir ivme ile her sezon en az bir defa değişti. Diğer bir deyişle, ligde mücadele veren her kulüp genelde iki üç yıllık mukavele yapılan futbolcuları kayda değer bir belirsizlik içerisinde transfer etti. Dolayısıyla temmuz ve ağustos aylarında büyük ümitlerle gelen yabancı futbolcuların bir sonraki mayıs ayına gelindiğinde nasıl elden çıkarılacağı - en az yeni futbolcu transferleri kadar - önemli bir gündem maddesi haline geldi.

2005 ile 2015 arasındaki yıllarda sahadaki, yedek kulübesindeki ve hatta tribündeki yabancı futbolcuların sayısını belirleyen kurallar, büyük oranda şişen yerli futbolcu piyasasının da etkisiyle genişletilerek "28 kişilik takım kadrosunda 14, 18 kişilik maç kadrosunda (daha sonra 21’e yükseltildi) ise yedi Türk futbolcu bulundurma" şeklinde sabitlenerek uygulanmaya başlandı.

“Bu işin çıkmasında emeği olanlardanım. O gün çok nettik. Bugün ne oldu değişti anlamıyorum. Bu kural 14 yabancı kuralı değil, 14 Türk kuralı. Bizim şu anda 12 yabancımız var. 14 yabancı zorunluluğu yok. 28 Türk de alabilirsiniz. Ben dört yabancıyla Avrupa şampiyonu oldum. Bu karar verildiyse birkaç sene beklemek ve sonuçları görmek gerekiyor. Ondan sonra esas yapmadığımız ve yapmamız gereken işe dönmeliyiz. Bunun sonuçlarını görüp değerlendirme yapıp öyle devam etmek gerekiyor.” (Fatih Terim)

Geride kalan dört sezonda değişmeyen kuralla ilgili zaman zaman değişiklik talepleri gündeme gelirken A Milli Takım’ın bir önceki teknik direktörü Mircea Lucescu’nun bu konudaki çıkışı ve daha sonrasında devlet yönetiminden gelen yorumlarla birlikte yabancı futbolcu sınırlamasında radikal bir değişim beklentisi yeniden oluştu. Kimi zaman yorumcular tarafından İstiklal Marşı üzerinden eleştirilere konu olan mevcut kural futbolseverlerin büyük kısmından ise destek gördü. Özellikle yerli oyunculara verilen bonservis ücretlerinin ve yıllık maaşların realize olması ve bununla orantılı bir şekilde genç oyuncuların Avrupa takımlarını daha yüksek oranda tercih etmesi futbolseverlerin en çok dile getirdiği argümanların temelini oluşturdu.

2018-2019 sezonunda takımların sahaya kaç yabancı futbolcu ile çıktığı, sahada aynı anda en fazla kaç yabancı futbolcu ile mücadele ettiği ve oyuncu değişikliklerinde yabancı oyunculara hangi oranda başvurduğu önümüzdeki aylarda gerçekleşecek Türkiye Futbol Federasyonu seçimlerinde tekrar gündeme gelecek kural tartışmalarına ışık tutabilir.

Tam 15 Süper Lig takımı sahada aynı anda dokuz ve üzeri yabancı oyuncuya yer verdi. Galatasaray sekiz maçta 11 yabancı oyuncuya aynı anda yer verirken; Kasımpaşa, Göztepe, Çaykur Rize ve Ankaragücü ise 10 yabancı oyuncuya aynı anda forma veren takımlar oldu.

90 dakikanın herhangi bir anında en yüksek yabancı oyuncu ile sahada mücadele edilmesi noktasında lig ortalaması 7,3 oldu. Başakşehir, Alanyaspor, Fenerbahçe ve Konyaspor sezon boyunca bu alanda ortalama 7,3 yabancı oyuncu kullandılar.

Bursaspor, ligde 90 dakinanın herhangi bir noktasında en az sayıda yabancı oyuncu kullanan takımdı: Ortalama 5.3. Sezonu 16. sırada bitirip küme düşen yeşil-beyazlılar, ligde altı rakamının altına düşen tek takım olarak ön plana çıktı.

Takımlar ortalama 6,7 yabancı oyuncu ile sahaya çıkarken yedek kulübesinde ortalama 3,3 yabancı oyuncu yer aldı. Genel ortalamanın uzağında kalan takımlar Galatasaray, Kasımpaşa ve Bursaspor’du.

Galatasaray ile Kasımpaşa ilk 11’de yabancıya en çok yer veren (sırasıyla 8,4 ile 8,2); bunun yanında yedek kulübesinden ise yabancı oyuncu açısından rakiplerine oranla daha az destek alan takımlar olarak öne çıktı. Her iki takım da ortalama 2,2 ile Antalyaspor’un hemen ardından yedek yabancı oyunculardan en az destek alan takımdı.

Göztepe bir noktada diğer takımlardan ayrıldı. İzmir temsilcizi, yabancı oyunculara hem ilk 11’de hem de yedek kulübesinde ciddi bir oranda yer verdii. (İlk 11: 7,5 – Yedek: 3,9)

Başakşehir; maç kadrosunda (ilk 11 ve yedek kulübesi toplamında) 11,3 yabancı oyuncuya yer vererek bu alanda zirvedeki takım oldu. Başakşehir aynı zamanda yedek kulübesinde en yüksek ortalama (4,7) ile yabancı oyuncuya yer veren takım olarak dikkat çekti.

Bursaspor’un ilk 11’de yer verdiği yabancı oyuncu sayısı ortalama 4,6 oldu. Bu rakam hem genel ortalamadan (6,7) hem de kendisine en yakın rakipten ( Yeni Malatyaspor: 5,8) kayda değer bir miktarda düşüktü. Bursaspor aynı zamanda ilk 11 ile yedek kulübesinin toplamında ortalama 7,5 yabancı futbolcu kullandı ve genel toplamda da en az yabancı oyuncu oynatan kulüp oldu.

Ligin sonu itibarıyla puan durumuna bakıldığında yabancı oyuncu seçiminin yabancı oyuncu sayısından daha önemli olduğu ortaya çıktı.

İlk 11’de yabancıya oyuncuya en çok yer veren ve şampiyon olan Galatasaray‘ı bu parametrede takip eden dört takım ligin son dokuz basamağında yer aldı. Kasımpaşa (8,2) ligi 14. sırada bitirirken Göztepe (7,4) 15. sırada, Çaykur Rizespor (7,3) 11. sırada ve Ankaragücü (7,2) 13. sırada ligi tamamladı. Bu takımlar aynı zamanda sahada aynı anda azami 10 yabancıya forma veren dört takım olarak da öne çıktı.

İlk 11’de en az yabancı oyuncuya yer veren Bursaspor (4,6) lige veda ederken, Bursaspor’un ardından ilk 11’de en az yabancı oyuncuya forma veren Yeni Malatyaspor (5,8) ligi beşinci sırada tamamlayarak ve UEFA Avrupa Ligi biletini aldı.

Ligi ikinci sırada bitiren ve yedek kulübesinden en çok yabancı oyuncu desteği alan Başakşehir‘i (4,7) bu paramterede takip eden Erzurum BB (4,3) ise ligi 17. sırada bitirdi ve Spor Toto 1. Lig’e düştü.

Maç sırasındaki oyuncu değişiklerinde yabancı oyuncuların oyuna sonradan girme ortalaması 1,6; oyundan çıkma ortalaması ise 1,7’ydi. Diğer bir deyişle, teknik direktörler maç içerisindeki oyuncu değişikliklerinde hem oyundan çıkarma hem de oyuna dahil etme hususunda yerli oyunculardan daha çok yabancı oyunculara başvurdu.