Toplumda şiddet nedenleri ve önlemleri

Uzman Sosyal Pedagog Hanım Demirbaş, şiddet konusunun insanlık tarihi kadar eski olduğunu söyleyerek, "Şiddet kendini farklı şekillerde gösterir, bireyler ve topluluklar üzerinde ciddi etkileri olabilir. Bu karmaşık olguyu anlamak ve mücadele etmek için nedenlerin derinlemesine bir analizi ve etkili önleme stratejilerinin geliştirilmesi çok önemlidir" dedi.

Şiddetin en yaygın 10 nedenini sıralayan Demirbaş, "Sosyal eşitsizlik; insanların kendilerini dezavantajlı hissettiği ve temel ihtiyaçlarının yeterince karşılanmadığı bir iklim oluşturur. Bu, şiddet içeren davranışlarda taburcu edilen hayal kırıklığına ve öfkeye yol açabilir. Bunun bir örneği, insanların güvencesiz ekonomik durumlarını protesto ettiği, gelir farklılıklarının güçlü olduğu bölgelerdeki sosyal huzursuzluktaki artıştır. Eğitim; kişilik gelişimi ve çatışmaları yönetme yeteneği için kilit bir faktördür. Eğitim yetersizliği olan toplumlarda şiddet riski daha yüksektir. Örneğin, eğitime erişimi olmayan gençler, sorunları çözmek için alternatif yollar bulmakta zorlanabilir ve olumsuz etkilere daha duyarlı olabilirler. Kültürel normlar ve değerler insanların davranışlarını etkiler. Şiddetin çatışmaları çözmenin kabul edilebilir bir aracı olarak kabul edildiği toplumlarda saldırgan davranış kolayca yayılabilir. Buna karşılık, empati ve işbirliğinin önemini vurgulayan kültürler, şiddet içermeyen davranışları teşvik eder. Bir örnek, geleneksel olarak işbirliği ve dayanışmaya dayanan topluluklardır. Şiddetin ortaya çıkmasında bireysel psikolojik özellikler rol oynar. Travmatik deneyimleri olan veya saldırgan kişilik özelliklerinden mustarip olan kişilerin şiddet içeren davranışlar gösterme ihtimali daha yüksek olabilir. Burada, profesyonel psikolojik destek, bu bireysel faktörleri belirlemeye ve yönetmeye yardımcı olabilir. Duygusal yaralar ve travmalar, ister kişisel deneyimler yoluyla ister nesiller boyunca aktarılsın, şiddetin gelişimini etkileyebilir. Derin duygusal yaralanmalar yaşayan insanlar, duygularını uygun şekilde düzenlemekte zorluk çekebilir ve bu da dürtüsel veya agresif davranışlara yol açabilir. Aynı şekilde, kalıtsal faktörler, agresif davranışa karşı belirli yatkınlıkları etkileyebilir. Bireysel destek ve önleyici tedbirlerin geliştirilmesi için bu faktörlerin anlaşılması önemlidir. Erkekliğin sosyal inşası, kendini savunmak ve güç göstermek için artan baskıya yol açabilir. Birçok kültürde erkeklerin belirli durumlarda hakim olması ve üstünlüklerini kanıtlaması beklenir. Bu, özellikle erkekler onurlarını veya statülerini savunmak zorunda olduklarını hissederlerse, şiddet içeren davranışlara yol açabilir. Bunun bir örneği, onur ihlalleri veya kaynak rekabeti nedeniyle ortaya çıkan anlaşmazlıklardır. Erkekler arasındaki rekabete çözüm. Bu özel şiddet nedenine karşı koymak için, geleneksel erkeklik fikirlerini yeniden düşünmek ve alternatif modelleri teşvik etmek çok önemlidir. Toplumsal cinsiyet rollerini eleştirel olarak sorgulayan ve saygı, işbirliği ve duygusal zekayı vurgulayan eğitim programları, erkekler üzerindeki kendilerini şiddetle iddia etmeleri için baskıyı azaltmaya yardımcı olabilir. Erkekler için duygularını ifade edebilecekleri ve birlikte çatışma çözme stratejileri geliştirebilecekleri güvenli alanlar oluşturmak, şiddet içeren davranışları azaltmaya da yardımcı olabilir. Şiddet içermeyen bir toplumun temellerini atmak için çeşitliliği ve eşitliği destekleyen bir kültürü teşvik etmek önemlidir. Gruplar içindeki dinamiklerin bireysel davranış üzerinde önemli bir etkisi olabilir. Özellikle erkekler arasında gruplar halinde kendilerini kanıtlama ve uygunluk baskısına teslim olma baskısı saldırgan davranışlara yol açabilir. Grup dinamiklerinin psikolojisi şiddetin ortaya çıkmasında kilit rol oynar ve bu nedenle önleme stratejilerinde dikkate alınmalıdır. Gruplar içinde güçlendirmeyi hedefleyen ve alternatif grup kimliği biçimlerini teşvik eden yaklaşımlar, şiddet içeren normların kırılmasına yardımcı olabilir. Dürtüsellikteki bireysel farklılıklar ve duygusal düzenleme yeteneği, şiddet içeren davranış eğilimini önemli ölçüde etkiler. Sınırlı dürtü kontrolü olan insanlar, özellikle hararetli çatışma durumlarında, kötü düşünülmüş eylemlerde bulunma eğiliminde olabilir. Bu nedenle önleyici tedbirler, alternatif tepki kalıpları geliştirmek için dürtü kontrolünü ve duygusal zekayı teşvik etmeyi amaçlamalıdır. Bazı akıl hastalıkları bir kişinin davranışını etkileyebilir ve onları agresif salgınlara karşı daha duyarlı hale getirebilir. Bu, duyguları düzenleyememe, paranoyak düşünme veya halüsinasyonlardan kaynaklanıyor olabilir. Akıl hastalığı olan kişilerin topluma ve işyerine entegre edilmesi önleyici bir etkiye sahip olabilir. İşyerleri, bireysel ihtiyaçları karşılayan destekleyici ortamlar oluşturmalı, aynı zamanda ruhsal hastalıklara ilişkin stereotipleri azaltmalıdır. Alkol ve uyuşturucu tüketimi, bir kişinin engellemelerini azaltabilir ve dürtü kontrolünü bozabilir. Bu, çatışmaları barışçıl bir şekilde çözme yeteneği sınırlı olduğu için agresif davranışa yol açabilir. Bazı durumlarda, maddelerin kötüye kullanılması, mağdurların kendilerinin fail olduğu bir şiddet döngüsüne yol açabilir. Alkolle bağlantılı olarak şiddetin önlenmesi veya uyuşturucu bağımlılığı ve akıl hastalığı, farklı seviyelerde birleşik bir çaba gerektirir. Eğitim, erken müdahaleler, tedavi seçeneklerine erişim ve etkilenenlerin topluma entegrasyonu bunda merkezi bir rol oynamaktadır. Bireysel, sosyal ve sağlıkla ilgili faktörleri dikkate alan bütünsel bir yaklaşım, sürdürülebilir değişim sağlamak ve daha şiddet içermeyen bir toplumu teşvik etmek için çok önemlidir" dedi.

Şiddetin önlenmesi için neler yapılabileceği hakkında da bilgiler veren Hanım Demirbaş, "Erken müdahaleler; özellikle çocukluk döneminde, çocukların gelişimi üzerinde olumlu bir etkiye sahip olmak için çok önemlidir. Erken müdahale, okul şiddetle mücadele girişimleri ve sosyal-duygusal öğrenme gibi programlar, şiddet içermeyen çözümler konusunda farkındalık oluşturmaya ve çatışmaları yapıcı bir şekilde yönetmeye yardımcı olabilir. Toplumsal eşitsizliğin ortadan kaldırılması, şiddetin önlenmesine yönelik uzun vadeli ama kararlı bir adımdır. Eğitim, sağlık ve istihdamda adil yapılar oluşturularak memnuniyetsizliğin kökü ele alınabilir. Şiddet içermeyen çatışma çözümü, kültürel çeşitlilik ve empati hakkında eğitim ve farkındalığın teşvik edilmesi, insanların anlaşmazlıklarla yapıcı bir şekilde başa çıkma yeteneğini güçlendirir. Hoşgörü ve anlayışa yönelik okul programları uzun vadede daha barışçıl bir topluma katkı sağlayabilir. Topluluğun aktif katılımı çok önemlidir. Toplum merkezleri, vatandaş girişimleri ve yerel kuruluşlar, sosyal bağları güçlendirmeye ve şiddet içeren davranışları caydıran bir ortam oluşturmaya yardımcı olabilir. Kendini savunma önlemleri, bireyleri potansiyel tehditlerden korumaları için güçlendirerek şiddetin önlenmesinde çok önemli bir rol oynar. Self-defense tekniklerini öğrenerek, insanlar sadece fiziksel beceriler kazanmakla kalmaz, aynı zamanda self-confidence ve self-confidence'i de arttırırlar. Bu psikolojik yönler, potansiyel mağdurları saldırılara karşı daha az savunmasız hale getirmeye yardımcı olabilir. Ayrıca, kendini savunma kursları çevre bilincini keskinleştirir ve durumsal dikkat ve risk değerlendirmesi gibi önleyici tedbirleri teşvik eder. Genel olarak, kendini savunma önlemleri ve kendini savunma araçları, insanların tehlikelere proaktif olarak tepki vermelerini ve kişisel güvenliklerini sağlamalarını sağlayarak daha güvenli bir ortam oluşturmaya yardımcı olur" ifadelerini kullandı.

Devlet tarafından alınabilecek önlemleri sıralayan Demirbaş, "Şiddet içeren suçları yeterince kovuşturan etkili yasalar ve bunların tutarlı bir şekilde uygulanması esastır. Kolluk kuvvetleri, şiddet içeren davranışların tolere edilmediğine dair net bir mesaj gönderir. Mağdurlara ve faillere psikososyal destek sağlanması şiddet döngüsünü kırmak için önemlidir. Şiddet mağdurlarının travmatik deneyimlerini işlemede desteğe ihtiyacı varken, failler rehabilitasyon fırsatına sahip olmalıdır. Önleyici tedbirler, alkol/uyuşturucu kullanımı ile şiddet arasındaki bağlantılar hakkında kapsamlı eğitime dayanmalıdır. Eğitim kampanyaları, riskler konusunda farkındalık oluşturmak için sadece sağlık risklerini değil, aynı zamanda sosyal etkileri de vurgulayabilir" diye konuştu.

Şiddetle başa çıkmak için birey, toplum ve devlet düzeyinde geniş ve koordineli bir yaklaşım gerektiğinin altını çizen Demirbaş, "Toplumlar, nedenleri belirleyip ele alarak ve duygusal yaraların ve kalıtsal faktörlerin dikkate alınması da dahil olmak üzere önleyici tedbirleri uygulayarak daha güvenli ve daha barışçıl bir gelecek oluşturabilir. Bir saygı ve şiddetsizlik kültürünün tanıtımına aktif olarak katkıda bulunmak her bireyin sorumluluğundadır. Psikoterapötik yaklaşımlar, özellikle bilişsel-davranışsal terapötik temellere dayananlar, şiddet içeren davranışlara katkıda bulunan bireysel faktörleri tanımlamaya ve tedavi etmeye yardımcı olabilir. Sosyal becerileri, duygu düzenlemeyi ve çatışma çözme becerilerini geliştirmeye yönelik programlar, özellikle okullarda ve toplum merkezlerinde uygulanıyorsa etkili olabilir. Toplulukların önleme stratejilerine entegrasyonu merkezi öneme sahiptir. Sosyal bağları güçlendirmeyi ve güvenli ortamlar oluşturmayı amaçlayan toplum odaklı programlar, aidiyet duygusunu ve karşılıklı saygıyı teşvik edebilir. Burada yerel liderlerin ve dini kurumlar gibi kurumların katılımı, topluluk düzeyinde değişiklikler getirebilmek için avantajlıdır. Psikolojik dayanıklılığın güçlendirilmesi, yani zor yaşam durumlarıyla başa çıkma yeteneği, önleyici bir önlem olarak hizmet edebilir. Öz yeterliliği ve stresin olumlu yönetimini teşvik etmeyi amaçlayan programlar, insanların çatışmalarla daha iyi başa çıkmalarına yardımcı olabilir ve şiddete eğilimli olma ihtimali daha düşüktür. Topluluklarında duyulduğunu ve desteklendiğini hisseden insanlar, şiddet içeren davranışlara daha az duyarlıdır. Bireylerin karar alma süreçlerine, özellikle kendi yaşam şartlarıyla ilgili olarak aktif katılımı, güçlendirmeyi teşvik eder ve şiddetin kökleriyle etkili bir şekilde mücadele edebilir. Psikososyal destek ve terapinin sağlanması çok önemlidir. Erken müdahaleler, psikolojik danışmanlık ve terapötik kaynaklara erişim, akıl hastalığı olan kişilerin stres ve çatışmalarla daha etkili bir şekilde başa çıkmasına yardımcı olabilir ve bu da şiddet içeren davranış ihtimalini azaltır" dedi.

"Şiddetin önlenmesi, yalnızca bireysel, sosyal ve kültürel nedenlerin tanımlanmasını ve ele alınmasını değil, aynı zamanda bilimsel temelli psikolojik yaklaşımların entegrasyonunu da gerektirir" diyen Demirbaş, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Grup dinamikleri, dürtüsellik, psikoterapötik müdahaleler, toplum yöneliminin yanı sıra psikolojik dayanıklılık ve güçlendirme dikkate alınarak önleyici tedbirler daha etkili hale getirilebilir. Bireysel, sosyal ve psikolojik yönleri eşit olarak ele alan bütünsel bir yaklaşım, sürdürülebilir değişimi ve şiddet içermeyen bir toplumu teşvik etmek için çok önemlidir." - KAYSERİ