Esnaf, Kapalıçarşı'nın daha fazla tanıtılmasını istiyor

"Kapalıçarşı Esnafının Dünden Bugüne Kültür ve Turizme Katkılarının Sosyolojik Tahlili" başlıklı akademik araştırmaya göre esnaf, dünyanın ilk AVM'si özelliğini taşıyan Kapalıçarşı'nın eski hareketliliğine kavuşması için daha çok reklamının ve tanıtımının yapılmasını istiyor.

Üsküdar Üniversitesi Sosyoloji Bölümü Başkanı Prof. Dr. Ebulfez Süleymanlı önderliğinde Avrasya Üniversitesi Sosyal Hizmet Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Nihan Kalkandeler'in görev aldığı çevrim içi ankete, 62 Kapalıçarşı esnafı katıldı.

Araştırma, genel olarak Kapalıçarşı'nın kültür ve turizme katkılarını saptamak, esnafın yerli ve yabancı turizme bakış açısını irdelemek, esnaflık mesleğinin bilinmeyen zorluklarına ışık tutmak, Kovid-19 salgını sürecinin etki ve sonuçlarını analiz etmek, mesleğin geleceğine dair önerileri ortaya koymak amacıyla gerçekleştirildi.

18 ile 60 yaş arasında farklı kuşakların bakış açılarının anlaşılmasını sağlayan anket katılımcılarının yüzde 90'ını erkek, yüzde 10'unu da kadınlar oluşturdu.

Kapalıçarşı'da Türkiye'nin her yerinden esnaf var

Ankette Ağrı'dan Kırklareli'ye ülkenin dört bir yanından göç etmiş olan katılımcıların yüzde 27,4 oranla 11 yıldan fazla süredir İstanbul'da yaşadığı anlaşıldı.

Çalışma durumu analizinde katılımcıların yüzde 35,5'inin ücretli çalışan, yüzde 41,9'unun dükkan sahibi ve yüzde 14,5'inin kiracı olduğu görüldü.

Faaliyet alanı açısından bakıldığında katılımcıların yüzde 22,6'sının çanta ve deri ürünleri satan, yüzde 19,4'ünün kuyumculuk yapan, yüzde 17,7'sinin ise hediyelik eşya satışı yapan esnaflar olarak ön planda yer aldıkları belirlendi. Bunun yanı sıra, antik eşyalar, gıda, içecek, tütün ürünleri, lokum, deri, turistik eşya, el dokuma halı, ayakkabı satışı yapan, kafe-restoran işleten, taş işçiliği yapan ve döviz bürosu olarak kapalı çarşıda yerini almış esnaflar da dikkati çekti.

Yüzde 38,7'si aile mesleğini sürdürüyor

"Neden Kapalıçarşı esnaflığı?" sorusuna katılımcıların yüzde 38,7'si "Aile mesleğini sürdürüyorum", yüzde 30,6'sı "Geçim derdi sebebiyle çalışıp para kazanmak için" yanıtını verdi.

Katılımcıların yüzde 74,2'sinin İngilizceyi ağırlıklı iletişim dili olarak kullandığı görüldü. İngilizceyi yüzde 30,6 ile Arapça, yüzde 17,7 oranla Rusça, yüzde 9,7 oranla Almanca ve İspanyolca, yüzde 6,5 oranla Fransızca ve yüzde 1,6 oranla Farsça takip etti. Birkaç yabancı dili hem anlayıp hem konuşabilen esnaf oranının ise yüzde 25,6 olduğu belirlendi.

Esnaf pazarlık yapıp satın almayan müşteriden şikayetçi

Esnafın iletişim kurmakta sıkıntı çekmesinin nedenleri sorulduğunda; müşteriyi memnun etmenin zorluğunu yaşayanların oranı yüzde 41,9, yerli turistlerin sürekli pazarlık yapıp hiçbir şey satın almadan gitmelerinden dolayı sıkıntı yaşayan esnafın oranı yüzde 21, aynı şekilde yabancı turistin de pazarlık yapıp hiçbir şey satın almamasından dolayı sıkıntı yaşayan esnafın oranı yüzde 8,1, dil problemi yaşayan esnafın oranı ise yüzde 14,5 olarak belirlendi. Bu verilerin yanı sıra yüzde 22,4 oranla esnafın iletişim problemi yaşamadığı sonucuna ulaşıldı.

Daha çok yabancı turistlerin ilgisini çekmek istiyorlar

"Yerli turistin mi yoksa yabancı turistin mi ilgisini çekmeyi tercih ediyorsunuz?" sorusuna katılımcıların yüzde 75,8'i "Yabancı turistler", yüzde 12,9'u ise "Yerli turistler" yanıtını verdi.

Araştırmada esnafın kendini geliştirdiği ve yüzde 75,8 oranla işi işte öğrenip tecrübe kazandıkları görüldü. Yüzde 22,6 oranla turizm alanında eğitimini almış esnafın varlığı da sonuçlara yansıdı. "Kültür turizmi mi yoksa alışveriş turizmini mi önemsiyorsunuz?" sorusuna yüzde 58,1 oranla "Alışveriş turizmi", yüzde 32,3 oranla "Kültür turizmi" yanıtı verildi.

"Yerel kültürü tanıtmak mı, yoksa popüler olanı alıcıya sunmak mı önemli?" sorusuna esnafın yüzde 59,7'si "Yerel kültürü sahiplenmeli ve turiste tanıtmalı" yanıtını verdi. Yüzde 30,6 oranla ise "Popüler olanı takip edip satmalı" cevabı alındı. İçinde bulunulan döneme göre şartlar değiştiğinden "Her ikisi de olmalı" cevabı yüzde 6,4 oranla sonuçlara yansıdı.

Pandemi süreci Kapalıçarşı esnafını etkiledi

Araştırmada, Kovid-19 salgını sürecinde esnafın maddi yönden zarar gördüğünü, en çok da dükkan kiralarını ödeme zorluğu çektikleri belirlendi.

Pandemi sürecinde iş yapabilen esnaf ise Rusya, Azerbaycan, Arabistan, Pakistan, Balkan ülkeleri ve Polonya'dan gelen turistlere satış yapabildiklerini belirtti. Bu durum ise yabancı turistin satışlara belli bir ölçüde de olsa hareketlilik kattığını gösterdi. Türkiye'den yerli turist ziyaretinin olmaması nedeniyle yerli turizmin durma noktasına geldiği tespit edildi.

Eskisi gibi çırak olmadığı için mesleğin sürdürülebilirliği adına geriden gelen bir neslin olmadığı ifade edildi. Turizmin ve Kapalıçarşı'nın sonunun gelmeyeceği ancak sektörlerin günün koşullarına göre değişebilme ihtimali öne sürülerek kuyumculuğun çarşıda giderek azalacağı aktarıldı.

"Kapalıçarşı'nın daha hareketlenmesi için yetkililer tarafından ne gibi önlemler alınmalı?" sorusunda, daha fazla reklam gerektiği, tanıtımlara ihtiyaç olduğu, tadilatların hızlıca yapılması, ulaşım sorununun çözülmesi ve otoparkın düzenlenmesi gerektiği, kira yardımı gibi maddi desteklere ihtiyaç duyulduğu, güvenlik önlemlerinin arttırılması ve kültürel etkinliklerin düzenlenmesi gerektiği yanıtları öne çıktı.