"Ceyhan, Brent ve Nymex'ten Sonra Yeni Bir Fiyat ve Arz Merkezi Olacak"

Ziya Altunbaş - Hazar Strateji Enstitüsü

(HASEN) Uzmanı Dr. Cemil Ertem, Türkiye'nin yeni enerji habı olma hedefi ile bunu fiyatlayacak bir borsa oluşturulması hedefi birleştirilirse, Ceyhan'ın yakında Brent ve NYMEX fiyatından sonra yeni bir fiyat ve arz belirleyen merkez olarak ortaya çıkacağını belirtti.

Ertem, "Bu da hiç şüphesiz yeni bir Ortadoğu ve yeni bir Türkiye, hatta yeni bir AB demektir" diye konuştu.

AA muhabirine petrol piyasasındaki son gelişmeler hakkında değerlendirmede bulunan Cemil Ertem, bundan bir süre önce Türkiye'nin bir petrol borsası kurmaya karar verdiğini hatırlatarak, bunun, Türkiye'nin akaryakıt fiyatlandırmasında merkez olması yolundaki en önemli adımlarından biri olduğunu söyledi.

Ertem, bu borsanın günlük 85 milyon varillik işlem gören küresel petrol piyasalarını etkileyecek bir gelişme olduğuna dikkati çekerek, "Çünkü önümüzdeki yıllar bize gösteriyor ki, Türkiye bu alt yapıya sahip ve siyasi ekonomik gelişmeler de bu yönde" dedi.

Petrol Piyasası Kanunu'na göre akaryakıt fiyat karşılaştırmalarında Türkiye'nin en yakın erişilebilir piyasayı esas aldığını anımsatan Ertem,

"Türkiye İtalya Genova piyasasını esas alıyor. Bu da uygulamada akaryakıt fiyatlarında şişkinliğe sebep oluyor. Türkiye kendi borsasını kurma çalışmalarını gerçekleştirdiğinde akaryakıt fiyatlarını İtalya Genova'ya endekslemekten kurtulacak" şeklinde konuştu.

Ertem, bu anlamda Ceyhan'ın çok önemli bir transit ve fiyatlandırma merkezi olabileceğini vurgulayarak, "Çünkü Ceyhan ilk önce Kuzey Irak, sonra ise Basra ve Hazar kaynaklarının dünyalaştığı bir merkez olacak. Ceyhan enerji merkezi kurmak ve Irak, Hazar petrolünü Türkiye üzerinden dünyaya pazarlamak isteyen Türkiye'nin, böylelikle petrol piyasalarında pazar olmayı hedeflemesi aslında İstanbul'un dünya finans başkentlerinden birisi olma hedefi ile de örtüşüyor" yorumunu yaptı.

-"Ceyhan, Brent ve NYMEX'ten sonra yeni bir fiyat ve arz belirleyen merkez olacak"-

Azeri petrolünün de Bakü-Tiflis-Ceyhan ham petrol boru hattı ile Ceyhan'a geldiğini hatırlatan Ertem, Ceyhan'da yeni rafineriler ve dolum tesislerinin bölgeyi çok hızlı olarak öne çıkaracağını söyledi.

Ertem, şunları kaydetti:

"Ayrıca bugün ve çok yakında Ceyhan'da bildiğiniz tüm devletlerin ulusal petrol şirketleri ya da küresel petrol-enerji devlerinin terminalleri ve dolum tesisleri olacaktır. Bilindiği gibi küresel düzeyde, petrole dayalı vadeli işlem sözleşmeleri sunan ABD NYMEX, İngiltere'deki ICE olmak üzere, Dubai, Rusya, Hindistan, Tayland ve Singapur'da işleyen iki adet borsa var.

Bakü-Tiflis-Ceyhan, Irak petrolü ile yıllık yaklaşık 400 milyon varil petrol Türkiye'ye geliyor. Samsun-Ceyhan Boru hattı ile 70 milyon tonluk ticaret hedefleniyor. Bunun dışında Kuzey Irak petrolleri de gelmeye başladı. Böylece bu gelişmeleri, Türkiye'nin yeni enerji habı olma ve bunu fiyatlayacak bir borsa oluşturulması hedefi ile birleştirirsek, Ceyhan yakında karşımıza Brent ve NYMEX fiyatından sonra yeni bir fiyat ve arz belirleyen merkez olarak çıkacaktır.

Bu da hiç şüphesiz yeni bir Ortadoğu ve yeni bir Türkiye, hatta yeni bir AB demektir. Bunun yaklaşık 4-5 sene içerisinde gerçekleşmesini öngörebiliriz."

-"Kuzey Irak, Hazar enerji hatları bile yeni bir dünya doğurur"-

İlave edilmesi gereken bir diğer önemli hususun da Asya ve Ortadoğu'daki enerji gelişmeleri olduğunu dile getiren Ertem, "Irak enerji kaynaklarının (hem Musul- Kerkük hem de Basra) değerlendirilmesi ve Uluslararası Enerji Ajansı'ndan Fatih Birol'un dediği gibi, Irak'ın önümüzdeki yıllarda Suudi Arabistan'a yaklaşan bir enerji zenginliğini yakalaması için Türkiye'ye ihtiyacı var" dedi.

Kuzeydeki Kürt yönetiminin artık burada hiçbir endişe duymadığı yorumunu yapan Ertem, sözlerini şöyle tamamladı:

"Ama merkezi yönetim, hala İran ve Rusya, hatta Almanya yönlendirmesinde. Geçen sene Irak yönetimi, İran'ın Hürmüz Boğazı'nı kapatması halinde petrolünü dünyaya Ceyhan üzerinden sevk etmek için hazırlıklara başlamıştı. Ama bu süreç siyasi nedenlerle yarım kaldı. Ancak başka bir yol yok, bu mutlaka olacak. Tıpkı kuzey petrol bölgeleri gibi, güney de Ceyhan'a bağlanacak.

Bugün Kuzey Irak Kürt Bölgesi'nde yaklaşık 45 milyar varillik petrol rezervi olduğu hesaplanıyor. Kuzey Irak'ta tahmin edilen doğalgaz miktarı ise 3,2 trilyon metreküp, yani Türkiye'nin gaz ihtiyacını 300 yıl karşılayabilecek büyüklükte. Öte yandan bu enerji hatlarının Bakü-Hazar enerji hatlarıyla birleşip Avrupa içlerine kadar gideceğini söyleyelim. Yani bırakın Irak'ın güneyini, yalnız Kuzey Irak, Azerbaycan, Hazar enerji hatları bile yeni bir Türkiye, yeni bir Ortadoğu ve sonrasında yeni bir dünya doğurur."

Yayıncı: Zekeriya Gülün - İSTANBUL