Dünyadaki Her İki Uçaktan Birinde Teı Parçası Bulunuyor"

EMRAH YAŞAR - TUSAŞ Motor Sanayii AŞ (TEI) Genel Müdürü Mahmut Akşit, 2015'in, hedefleri doğrultusunda öngördükleri büyüme değerlerini yakaladıkları bir yıl olduğunu belirterek, "Mevcut imal ettiğimiz motor parçalarından farklı olarak, geçtiğimiz yıl 27 yeni parça imalatını başarıyla gerçekleştirerek imalat ürün yelpazemizi 799 parçaya çıkardık." dedi.

Akşit, AA muhabirine yaptığı açıklamada, TEI olarak Türkiye'nin 2023 hedefleri doğrultusunda, insansız hava aracı (İHA) motorları ile ilgili tasarım çalışmalarını büyük bir hızla sürdürdüklerini, ilk etapta küçük boyutlu "turbojet" ve "turboprop" tipi motorlar ile başlattıkları çalışmaları, pistonlu motorları da kapsayacak şekilde genişlettiklerini kaydetti.

TUSAŞ tarafından üretilen İHA platformlarına güç vermek üzere, iki motorun geliştirme faaliyetlerinin tamamlandığını, bunların 42 şaft beygir gücüne sahip TP38 turboprop motoru ve 40 lbf etkiye sahip TJ35 turbojet motoru olduğunu belirten Akşit, şunları söyledi:

"TUSAŞ'ın yüksek hızlı Şimşek hedef uçağına güç vermesi amacıyla, 2011 yılında başlattığımız TJ90 Turbojet Motoru Geliştirme Projesi'nde ise son faz olan kalifikasyon sürecindeyiz. Pistonlu motor projelerinde de yine şirketimize ait bir ürün olan ANKA platformuna ve Hava Kuvvetleri Komutanlığının envanterinde bulunan platformlara yönelik çalışmalarımız devam ediyor. Ülkemizde başta TUSAŞ olmak üzere insansız hava aracı geliştiren farklı firmalar bulunmakta. İhtiyaçlar doğrultusunda 'Orta İrtifa Uzun Havada Kalışlı' olarak tanımlanan MALE sınıfı İHA sistemlerinin dünya çapında benzerlerine oranla daha üstün özelliklere sahip olmaya devam etmesi için bu araçlarla ilgili çalışmalar aralıksız devam etmektedir. Uçuş süresinin uzatılması ve taşıdığı faydalı yükün artırılmasına yönelik motorun performansının ve verimliliğinin geliştirilmesi ve motor konusunda yurt dışı bağımlılığın ortadan kaldırılması için birçok proje TEI bünyesinde sürdürülmektedir."

-Yüzde 16 büyüme ile 301 milyon dolarlık satış

Akşit, geriye dönüp bakıldığında 2015 yılının TEI için gayet olumlu geçtiğinin görüldüğünü dile getirdi.

Kuruluşlarının 30. yılını kutladıkları bu yılda, Savunma Sanayii Müsteşarı İsmail Demir'in katılımıyla gerçekleştirdikleri "Vizyon-Misyon Çalıştayı" ile 10 yıllık yol haritalarını belirlediklerini anlatan Akşit, şöyle devam etti:

"Sahip olduğumuz yüksek imalat teknolojilerine ilaveten, özgün tasarıma sahip yerli motor hedefine yönelik çalışmalarımızı istikrarlı bir şekilde sürdürmekteyiz. Özgün motor üretiminin ilk adımı olan tasarım aşamasına verdiğimiz önemin bir göstergesi olarak TÜBİTAK, SANTEZ ve Avrupa Birliği Projeleri'ni yürütmekteyiz. Bu projeler sayesinde motor tasarımı konusunda bilgi birikimi ve alt yapımızı gün geçtikçe daha ileri seviyelere taşımaktayız. Eskişehir merkez kampüsümüzdeki çalışanlarımıza ek olarak Ankara ve İstanbul mühendislik ofislerimizde çalışan ve sayıları 300'e yaklaşan Ar-Ge personelimizin yürüttüğü başarılı çalışmalar neticesinde, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından düzenlenen Ar-Ge Merkezleri Zirvesi'nde üst üste iki kez havacılık sektöründe birincilik ödülüne layık görüldük."

Bu başarının yüklediği misyon doğrultusunda çalışmalarını sürdüreceklerini ifade eden Akşit, "2015 bizim için hedeflerimiz doğrultusunda öngördüğümüz büyüme değerlerini yakaladığımız bir yıl oldu. Mevcut imal ettiğimiz motor parçalarından farklı olarak, 2015 yılında 27 yeni parça imalatını başarıyla gerçekleştirerek imalat ürün yelpazemizi 799 parçaya çıkardık. Toplam satışlarımızı bir önceki yıla göre yüzde 16 büyüme ile 301 milyon dolar olarak gerçekleştirdik." dedi.

Akşit, Türk Silahlı Kuvvetleri envanterine haziran ayında giren A400M uçağının TP400 motor modüllerinin seri üretim fazına devam ettiklerini, sivil havacılıkta en çok tercih edilen GEnx ve LEAP motorlarında kullanılacak blisk ve spool parçalarının üretimini de TEI'de yaptıklarını vurguladı.

Söz konusu imalat teknolojilerine sahip dünyanın sayılı şirketlerinden biri olmanın kendileri için büyük gurur kaynağı olduğunun altını çizen Akşit, "Ayrıca GEnx ve LEAP motor programlarında dünyadaki en büyük parça tedarikçisi konumuna geldik." diye konuştu.

Milli uçak ve milli helikopterin motor kısmında TEI imzası

İnsansız hava araçları ile ilgili projelere ilave olarak ATAK Helikopter Programı ve Türk Genel Maksat Helikopter Programı'nın (TGMHP), yürüttükleri milli projeler arasında yer aldığını anlatan Akşit, şunları kaydetti:

"ATAK Helikopter Programı kapsamında helikoptere güç veren LHTEC CTS800 motorunun Güç Türbin Modülü üretiminde seri üretim fazındayız. TGMHP kapsamında ise halihazırda helikopterde kullanılmakta olan T700 motoru, T700-TEI-701D adı ile TEI'de üretilecek olup, TEI projede Lisanslı Motor Üreticisi olarak yer almaktadır. Ayrıca son dönemde ülkemiz gündeminde olan kendi milli uçağımızı ve helikopterimizi yapma hedefi kapsamında bu projelerin hiç şüphesiz en önemli kısımlarından biri de motoru, yani gücü olacak. Gücün kaynağı olarak TEI'nin üretilecek milli uçağın ve geliştirilen milli helikopterin motor kısmında hiç şüphesiz imzası bulunacaktır. TEI, uluslararası piyasada mükemmel kalitesi ve zamanında teslimatları ile tanınan bir firma haline gelmiştir. Uluslararası müşterilerimiz arasında GE Aviation, Rolls-Royce Kuzey Amerika, DRS, Techspace, Rolls-Royce Almanya, ITP, Snecma, IAMCO, Bahreyn Silahlı Kuvvetleri, Suudi Arabistan Hava Kuvvetleri ve Samsung gibi büyük ve önemli kuruluşların olması, uluslararasındaki konumumuz hakkında bilgi vermektedir."

"Dünyadaki her iki uçaktan biri TEI'de üretilen parçalar ile uçuyor" diyen Akşit, günümüzde en çok tercih edilen GEnx ve LEAP motorlarının dünyadaki en büyük parça tedarikçisi konumunda olduklarını söyledi.

Akşit, 30 yıl önce Türk Hava Kuvvetleri envanterine giren, F16 uçaklarına güç veren F110 motorunun montajı ve bu motora ait 12 parçanın üretimi ile çıktıkları yolda TEI'nin artık uluslararası çapta pek çok sertifika ve yeterlilik belgesine sahip, tercih edilen ve örnek alınan bir firma haline geldiğini anlattı.

Akşit, TEI'nin, bin 700'ü aşkın çalışanıyla dünyanın önde gelen motor ve parça imalatçısı konumunda olduğunu kaydetti.