Finansal piyasalarda 2022 böyle geçti: Nisan-Mayıs-Haziran

Finansal piyasalarda, ikinci çeyrekte Rusya- Ukrayna savaşı sonrası artan ekonomik belirsizlikler ve güçlenen enflasyonist baskılar karşısında merkez bankalarının sıkı para politikası adımlarını hızlandırması resesyon endişelerini beraberinde getirirken, pay piyasalarından çıkışlar devam etti.

Küresel çapta 2021'den devralınan yüksek enflasyon problemi, Rusya-Ukrayna savaşının özellikle enerji ve gıda fiyatlarına yansımaları ile derinleşti. Uygulanan yaptırımlar nedeniyle ekonomik belirsizliklerin artması uluslararası kurumların büyüme beklentilerini daha da düşürmesine neden olurken, merkez bankaları cephesinde giderek şahinleşen para politikaları da resesyon endişelerini gündeme getirdi.

Bu durum karşısında 2022 yılına yönelik büyüme beklentisini Dünya Bankası yüzde 4,1'den yüzde 2,9'a, Uluslararası Para Fonu (IMF) yüzde 4,4'ten yüzde 3,6'ya ve Fitch Ratings yüzde 3,5'ten yüzde 2,9'a düşürdü. İlk çeyrekte ABD ekonomisi büyüme beklentilerinin aksine yüzde 1,6 daralırken, bu dönemde Avro Bölgesi yüzde 0,3 ve Çin yüzde 1,6 ile tahminlerin altında büyüdü.

Enflasyon tarafında ise yükseliş sürdü. Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) mayısta yıllık bazda ABD'de yüzde 8,6 ve Avro Bölgesi'nde yüzde 8,1'le yeni zirvelerini gördü. Bu durum karşısında ABD Merkez Bankası (Fed), sıkılaşma büyüklüğünü mayısta 50 ve haziranda 75 baz puana çıkararak politika faizini yüzde 1,50-1,75 aralığına yükseltti.

Bu süreçte Avrupa Merkez Bankası (ECB) tahvil alımlarını sona erdirerek üçüncü çeyrek itibarıyla faiz artırımlarına başlayacağı sinyalini verdi. İngiltere Merkez Bankası da (BoE) üst üste 5'inci toplantısında 25 baz puanlık faiz artırımına giderek politika faizini yüzde 1,25'e yükseltti.

Rusya Merkez Bankası'ndan üst üste 4 hamle

Yaptırımların kıskacında finansal ve ekonomik istikrarsızlıkların arttığı Rusya'da uluslararası ödeme sistemlerine erişimin engellenmesi sonucu borç ödemelerinin yapılamaması temerrüt riskini beraberinde getirirken, ülke merkez bankası ikinci çeyrekte 4 kez faiz indirimine başvurdu ve politika faizini yüzde 20'den yüzde 9,5'e çekerek tek haneye düşürdü.

Asya genelinde Kovid-19 salgınının devam eden etkileri nedeniyle Japonya ve Çin merkez bankaları para politikalarında değişikliğe gitmedi.

Yurt içinde ise Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), ikinci çeyrek boyunca politika faizini yüzde 14 düzeyinde tutarken, teminat ve likidite politika adımlarının devreye alınacağını bildirdi. Liralaşma Stratejisi kapsamında Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu da (BDDK) bankalar ve finansal kuruluşlar dışındaki şirketlerin Türk lirası kredilere erişimine döviz sınırı getirdi. Kurum ayrıca, tüketici kredilerinde genel vade sınırını da yeniden düzenledi. TCMB'nin yılın ikinci Enflasyon Raporu'nda da 2022 sonu enflasyon tahmini 19,6 puanlık güncellemeyle yüzde 42,8'e yükseltildi.

Bu gelişmelerle ikinci çeyrekte Brent petrolün varil fiyatı yüzde 3,3'lük artışla 108,6 dolar seviyesinde dengelendi, altının ons fiyatı ise yüzde 6,7 değer kaybederek 1.807,2 dolara geriledi. Bu dönemde pay piyasalarından kaçışlar devam etti ve New York borsasında ortalama yüzde 16,7'lik, Avrupa borsalarında ortalama yüzde 9'luk düşüş yaşandı.

BIST 100 endeksi ise yılın ikinci çeyreğinde dünya borsalarından pozitif ayrışmaya devam etti ve yüzde 7,7 değer kazanarak 2.405,36 puandan kapandı. İkinci çeyreğe 14,67 seviyelerinden başlayan dolar/TL de ikinci çeyrekte yüzde 13,8 değer kazanarak haziran ayını 16,6987'den kapattı.

AA muhabirinin derlediği bilgilere göre, yılın ikinci çeyreğindeki önemli gelişmeler şöyle:

1 NİSAN

Rus enerji şirketi Gazprom, 1 Nisan itibarıyla sevk edeceği Rus gazında ödemelerin ruble cinsinden yapılacağını açıkladı.

4 NİSAN

Türkiye'de enflasyon martta aylık yüzde 5,46 ve yıllık yüzde 61,14 oldu.

Amerikalı elektrikli otomobil üreticisi Tesla'nın Üst Yöneticisi (CEO) Elon Musk, sosyal medya devi Twitter'da yüzde 9,2'lik "pasif hisse" satın aldı.

8 NİSAN

Rusya Merkez Bankası, politika faizini yüzde 20'den yüzde 17'ye düşürdü.

12 NİSAN

ABD'de enflasyon martta yıllık yüzde 8,5'e yükseldi.

13 NİSAN

İngiltere'de enflasyon martta yüzde 7 ile son 30 yılın en yüksek seviyesine çıktı.

14 NİSAN

TCMB, politika faizini yüzde 14 düzeyinde tutarken, karar metninde liralaşmayı teşvik eden geniş kapsamlı bir politika çerçevesi gözden geçirme sürecinin devam ettiği belirtildi.

ECB, beklentiler doğrultusunda faiz oranlarında değişikliğe gitmedi.

18 NİSAN

Dünya Bankası, Rusya-Ukrayna savaşının etkisiyle 2022 yılı için küresel ekonomik büyüme tahminini yüzde 4,1'den yüzde 3,2'ye düşürdü.

Çin ekonomisi ilk çeyrekte yüzde 4,8 büyüdü.

19 NİSAN

IMF, bu yıla ilişkin küresel büyüme tahminini yüzde 4,4'ten yüzde 3,6'ya indirdi. IMF, 2022 yılı büyüme beklentisini ABD için yüzde 4'ten yüzde 3,7'ye, Avro Bölgesi için yüzde 3,9'dan yüzde 2,8'e ve Türkiye için yüzde 3,3'ten yüzde 2,7'ye düşürdü.

21 NİSAN

Rusya Merkez Bankası Başkanı Elvira Nabiullina, ülkesine yönelik bir temerrüt tehlikesinin bulunmadığını belirterek, "Rusya'nın kaynakları var, gerekli tüm finansal kaynaklara sahip, hiçbir temerrüt bizi tehdit etmiyor." dedi.

G7 maliye bakanları, uluslararası toplumla birlikte 2022 ve sonrası için Ukrayna'ya 24 milyar doları aşan ek destek taahhüdünde bulunduklarını bildirdi.

Avro Bölgesi'nde yıllık enflasyon, martta Rusya-Ukrayna savaşı ve enerji fiyatlarındaki artışın etkisiyle yüzde 7,4'le rekor tazeledi.

22 NİSAN

Türkiye'nin ilk dijital katılım bankası "Hayat Katılım Bankası" kuruluş izni aldı.

IMF, Avrupa ülkeleri için Rusya-Ukrayna savaşının tetiklediği yeni şokları ele almada maliye politikasının para politikasından daha uygun olduğunu bildirdi.

26 NİSAN

Fitch Ratings, stagflasyon potansiyeli arttıkça temel kredi risklerinin geliştiğini bildirdi.

28 NİSAN

Japonya Merkez Bankası (BoJ) politika faizini değiştirmeyerek yüzde eksi 0,1'de bıraktı. Banka, Mart 2023'te bitecek 2022 mali yılına ilişkin enflasyon beklentisini yüzde 1,1'den yüzde 1,9'a yükseltti, büyüme öngörüsünü ise yüzde 3,8'den yüzde 2,9'a düşürdü.

Almanya'da yıllık enflasyon nisanda yüzde 7,4 ile son 41 yılın en yüksek seviyesine çıktı.

ABD ekonomisi, yılın ilk çeyreğinde yüzde 1,1'lik büyüme beklentilerinin aksine yüzde 1,4 daraldı.

TCMB'nin yılın ikinci Enflasyon Raporu'nda, 2022 sonu enflasyon tahmini 19,6 puanlık güncellemeyle yüzde 42,8'e yükseltilirken, "Enflasyonun, yüzde 70 olasılıkla 2023 sonunda orta noktası yüzde 12,9 olmak üzere yüzde 8,1 ile yüzde 17,7; 2024 sonunda orta noktası yüzde 8,3 olmak üzere yüzde 3,4 ile yüzde 13,2 aralığında gerçekleşeceği tahmin edilmektedir." denildi.

TCMB Başkanı Şahap Kavcıoğlu, rapora ilişkin düzenlenen toplantıda, Rusya-Ukrayna savaşının küresel ekonomik büyüme üzerindeki riskleri canlı tuttuğunu belirterek, devreye aldıkları "Liralaşma Stratejisi" çerçevesinde kredilerin büyüme hızı ve kompozisyonunun fiyat istikrarı ve finansal istikrarla uyumlu hale getirileceğini bildirdi.

29 NİSAN

Rusya Merkez Bankası, politika faizini yüzde 17'den yüzde 14'e düşürdü.

Avro Bölgesi'nde yıllık enflasyon nisanda yüzde 7,5 ile rekor tazeledi.

4 MAYIS

Fed, 2000'lerden bu yana en hızlı faiz artışına gitti ve politika faizini 50 baz puan artırarak yüzde 0,75-1,00 aralığına yükseltti.

5 MAYIS

İngiltere Merkez Bankası (BoE), Rusya-Ukrayna savaşı ile artan küresel enflasyonist baskılar nedeniyle politika faizini 25 baz puan daha artırarak yüzde 1'e yükseltti.

Türkiye'de enflasyon nisanda aylık yüzde 7,25 ve yıllık yüzde 69,97 oldu.

9 MAYIS

Bitcoin 10 ayın en düşük seviyesine geriledi

10 MAYIS

Fitch Ratings, Çin'deki Kovid-19 karantinalarının küresel enflasyon endişelerini yoğunlaştıracağını bildirdi.

11 MAYIS

Almanya'da martta yüzde 7,3 olan yıllık enflasyon, Rusya-Ukrayna savaşı sonucu artan enerji fiyatlarındaki son yükselişle nisanda yüzde 7,4'e çıkarak 1981'den bu yana görülen en yüksek seviyeye ulaştı.

ABD'de enflasyon nisanda yıllık yüzde 8,3 arttı.

12 MAYIS

ABD Senatosu, Başkan Joe Biden tarafından ABD Merkez Bankası (Fed) Başkanlığına ikinci dönem için aday gösterilen Jerome Powell'a onay verdi.

13 MAYIS

Rusya'da yıllık enflasyon nisanda yüzde 17,83 ile Ocak 2002'den bu yana en yüksek seviyeye ulaştı.

17 MAYIS

Fed Başkanı Jerome Powell, enflasyon düşene kadar para politikasını sıkılaştırmaya devam edeceklerini, enflasyonun düştüğüne dair net ve ikna edici kanıtlar görmemeleri halinde daha agresif hareket etmeyi düşünmelerinin gerekeceğini söyledi.

Avro Bölgesi ekonomisi, nihai verilere göre ilk çeyrekte önceki çeyreğe kıyasla yüzde 0,3 ve yıllık bazda yüzde 5,1 büyüdü.

18 MAYIS

İngiltere'de enflasyon, nisanda yüzde 9'a çıkarak son 40 yılın en yüksek seviyesine yükseldi.

Avro Bölgesi'nde, nisanda yıllık enflasyon enerji fiyatlarındaki artışın etkisiyle yüzde 8,1'e yükseldi.

Japon ekonomisi ilk çeyrekte önceki çeyreğe göre yüzde 0,2 ve yıllık bazda yüzde 1 daraldı.

19 MAYIS

Avrupa Parlamentosu (AP), Ukrayna'dan ithal edilen bütün ürünlerdeki gümrük vergilerinin 1 yıl süreyle askıya alınmasına onay verdi.

20 MAYIS

Borsa İstanbul, yüzde 574 devir hızıyla 2021'de de dünyanın en likit piyasası oldu.

PBoC, 5 yıllık kredi referans faiz oranını yüzde 4,60'dan yüzde 4,45'e indirirken, 1 yıllık kredi faiz oranını yüzde 3,70'de sabit tuttu.

23 MAYIS

Moody's'in Ülke Riskleri Grubu Kıdemli Başkan Yardımcısı Kathrin Muehlbronner, Türk bankalarının sağlam ve açık bir şekilde ekonomik dengelenmenin sağlanmasındaki önemli unsurlar arasında olduğunu belirterek, "Türk ekonomisi her zaman dirençli oldu. Büyük ve çeşitliliği olan bir ekonomi." dedi.

24 MAYIS

BDDK, bankaların "donuk alacak" olarak sınıflandırması için kabul edilen eşik tutarı 100 liradan 2 bin 500 liraya yükseltti.

26 MAYIS

Rusya Merkez Bankası, olağan dışı toplanarak politika faizini yüzde 14'ten yüzde 11'e düşürdü.

ABD ekonomisi, ilk çeyrekte yıllık yüzde 1,5 daraldı.

TCMB politika faizini değiştirmeyerek yüzde 14'te bırakırken, karar metninde değerlendirme süreçleri tamamlanan teminat ve likidite politika adımlarının devreye alınacağı bildirildi.

Moody's, G20 ekonomileri için bu yıla ilişkin büyüme beklentisini yüzde 3,6'dan yüzde 3,1'e çekti.

27 MAYIS

TCMB, Liralaşma Stratejisi kapsamında Türk lirası cinsi varlıkların teminat sistemindeki ağırlığını artırıcı adımlarını uygulamaya başladı.

31 MAYIS

AB ülkeleri, Rusya'dan ithal edilen petrol miktarını yıl sonuna kadar yaklaşık yüzde 90 azaltma konusunda uzlaştı.

Türkiye ekonomisi ilk çeyrekte yüzde 7,3 büyüdü.

1 HAZİRAN:

Çin'de yaklaşık iki aydır uygulanan karantina önlemleri gevşetildi.

2 HAZİRAN

AB ülkeleri, Rusya'dan petrol alımını yasaklama kararı aldı.

Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Ratings, Çin'in kredi notunu "A+" ve not görünümünü "durağan" olarak teyit etti.

3 HAZİRAN

Türkiye'de enflasyon mayısta aylık yüzde 2,98 ve yıllık yüzde 73,50 oldu.

7 HAZİRAN

Dünya Bankası, bu yıla ilişkin küresel ekonomik büyüme tahminini yüzde 4,1'den 2,9'a düşürdü. Banka, 2022 yılı büyüme beklentisini ABD için yüzde 3,7'den yüzde 2,5'e ve Avro Bölgesi için yüzde 4,2'den yüzde 2,5'e düşürürken, Türkiye için yüzde 2'den yüzde 2,3'e yükseltti.

8 HAZİRAN

Dünya Bankası, Ukrayna için 1,49 milyar dolarlık ek finansmanın onaylandığını bildirdi.

BDDK, intibak talebi uygun görülen Emin Evim, Fuzul, Birevim, Katılım, İmece ve Sinpaş olmak üzere 6 tasarruf finansman şirketinin faaliyet iznini onayladı.

Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD), küresel ekonomik büyüme tahminini yüzde 3'e indirirken, Türkiye ekonomisine yönelik büyüme beklentisini yüzde 3,7'ye yükseltti.

9 HAZİRAN

ECB, politika faizini değiştirmedi, tahvil alımlarını sonlandırdı.

BDDK, tüketici kredilerinde genel vade sınırını 50 bin ila 100 bin lira arasında değişen tutarlar için 24 ay, 100 bin liranın üzerindeki tutarlar için 12 ay olarak belirledi.

10 HAZİRAN

Rusya Merkez Bankası, politika faizini yüzde 11'den yüzde 9,5'e düşürdü.

SPK, Borsa İstanbul nezdinde Emtia Pazarı'nın kurulduğunu ve altın sertifikası ihracına ilişkin çalışmalara başlandığını duyurdu.

ABD'de enflasyon mayısta yıllık yüzde 8,6 arttı.

13 HAZİRAN

Fitch Ratings, küresel ekonomiye ilişkin 2022 yılı büyüme beklentisini yüzde 3,5'ten yüzde 2,9'a düşürdü. Kuruluş, Türkiye ekonomisinin bu yıla ilişkin büyüme tahminini ise yüzde 2,4'ten yüzde 4,5'e yükseltti

14 HAZİRAN

Rus enerji şirketi Gazprom, teknik sorunlar nedeniyle Kuzey Akım boru hattı üzerinden doğal gaz sevkiyatının yüzde 40 düşeceği uyarısında bulundu.

15 HAZİRAN

Fed, politika faizini 75 baz puan artırarak yüzde 1,50-1,75 bandına yükseltti.

16 HAZİRAN

BoE, üst üste 5'inci toplantısında da faiz artırımına giderek politika faizini yüzde 1'den yüzde 1,25'e çıkardı.

BoJ, enflasyonda aşağı yönlü riskler ve ekonomik belirsizlikler nedeniyle politika faizini yüzde eksi 0,1 düzeyinde korurken, finans ve döviz piyasalarındaki gelişmelere özen gösterilmesi gerektiği mesajı verdi.

17 HAZİRAN

Avro Bölgesi'nde yıllık enflasyon, mayısta yüzde 8,1'le rekor tazeledi.

21 HAZİRAN

Borsa İstanbul, "Türk Lirası Gecelik Katılım Referans Getiri Oranı"nı yayımlamaya başlayacağını duyurdu.

Fitch Ratings, küresel makroekonomik görünümün yılın başından bu yana önemli ölçüde kötüleştiğini bildirdi.

23 HAZİRAN

TCMB, politika faizini yüzde 14'te sabit tutarken, gerekmesi durumunda ilave tedbirleri uygulamaya alacağı sinyali verdi.

BDDK, bankalar ve finansal kuruluşlar dışındaki şirketlerin Türk lirası kredilere erişimine döviz sınırı getirdi. Karar ile söz konusu şirketler, yabancı para nakdi varlıklarının TL karşılığının 15 milyon liranın üzerinde olması ya da yabancı para nakdi varlıklarının aktif toplamından veya son 1 yıllık net satış hasılatından büyük olanının yüzde 10'unu aşması durumunda, TL cinsinden yeni bir nakdi ticari kredi kullanamayacak.

25 HAZİRAN

IMF, ABD ekonomisinin bu yıla ilişkin büyüme beklentisini yüzde 3,7'den yüzde 2,9'a ve 2023 için tahminini yüzde 2,3'ten yüzde 1,7'ye indirdi.

Moody's, ABD'nin kredi notunu "Aaa" ve not görünümünü "durağan" olarak teyit etti.

27 HAZİRAN

Standard & Poor's (S&P), Avro Bölgesi'nin bu yıla ilişkin büyüme tahminini yüzde 2,7'den yüzde 2,6'ya ve 2023 yılı beklentisini yüzde 2,2'den yüzde 1,9'a indirdi. Kuruluş, ABD ekonomisine yönelik 2022 büyüme tahminini yüzde 2,4 olarak korurken, gelecek yıla dair beklentisini yüzde 2'den yüzde 1,6'ya düşürdü.

Moody's, Rusya'nın temerrüde düştüğünü bildirdi.

29 HAZİRAN:

ABD ekonomisi, nihai tahminlere göre ilk çeyrekte büyüme beklentilerinin aksine yüzde 1,6 daraldı.