Hamas-Fetih Uzlaşısının Önündeki Engeller

MUHAMMED MACİD - Filistin topraklarında siyasi ayrılıkların sona ermesi ve iç barışın sağlanması konusunda çözüme yaklaşıldığına dair son günlerde oluşan olumlu havaya rağmen, mevcut bölünmüşlüğün bitirilmesi yolunda aşılması gereken ciddi zorluklar ve engeller bulunduğunu belirtiliyor.

AA muhabirine konuşan Filistinli siyasi uzmanlar, söz konusu zorlukların "Hamas ve Fetih hareketlerinin aralarında sağlanacak siyasi ortaklığın önemi hususunda güçlü bir siyasi irade ortaya koyamaması, söz konusu iki hareketin siyasi programlarındaki farklılıklar, ulusal uzlaşı karşısında İsrail'in izlediği tutum, Gazze'deki Hamaslı memurlar meselesi, Hamas'ın elindeki askeri güç, Gazze'deki emniyet birimi ve Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) dosyası" şeklinde sıralanabileceğini ifade ediyor.

En büyük engel, mevcut bölünmüşlüğün en büyük kazananı olan "İsrail"

Filistin'deki "El-Eyyam" gazetesi yazarı Talal Avkel, Filistin uzlaşısı önündeki en büyük engelin mevcut bölünmüşlüğün en büyük kazananı olan İsrail olduğunu söyledi.

Filistinli gruplar arasındaki fikir ayrılıklarını İsrail'in ustaca kendi lehine kullanmayı bildiğini belirten Avkel şunları kaydetti:

"Filistin iç barışının önündeki en büyük engel, geçen yıllar içerisinde her düzeyde istifade ettiği mevcut bölünmüşlüğün devamı için çalışan, İsrail geliyor. İsrail, Filistin'de devam eden bölünmüşlükten büyük ölçüde istifade etmesini bildi. Siyasi düzeyde Kudüs'ün Yahudileştirilmesi ve Batı Şeria'daki Yahudi yerleşim birimlerinin genişletilmesi için çok büyük adımlar attı, Filistinli gruplar arasındaki ayrılıkları bahane ederek Filistinlilerin haklarını vermekten kaçındı."

Avkel, İsrail'in Filistin yönetimini uluslararası camiada "terörist" olduğunu iddia ettiği Hamas ile ittifak kurmakla suçlamak suretiyle uzlaşı yolunda atılacak her adımı engelleme gayreti içinde olduğunu dile getirdi.

Hamas ve Fetih'in siyasi programları arasındaki "ciddi fark"

"El-Eyyam" gazetesi yazarı Avkel ayrıca Filistin uzlaşısı önündeki bir diğer engelin ise Hamas ve Fetih hareketlerinin siyasi programları arasındaki ihtilaflar olduğunu söyledi.

Hamas'ın Filistin devleti kurulması konusunda hiçbir şekilde İsrail ile barışçıl çözüme inanmadığını, tarihi Filistin topraklarının tümü özgürleşene kadar işgale karşı silahlı direnişi zorunlu gördüğünü ve İsrail'i tanımayı reddettiğini kaydeden Avkel, buna karşılık Fetih hareketinin ise 1967 sınırları içinde bir Filistin devleti kurulması için İsrail hükümeti ile müzakerelerin yanı sıra barışçıl gösteriler şeklindeki halkçı direniş ve barışçıl çözümden yana görüş benimsediğini ifade etti.

Hamas ile Fetih hareketleri, 2005 ile 2014 yılları arasında Doha ve Kahire'de gerçekleştirilen uzlaşı görüşmelerinde siyasi programları arasındaki uçurumun daraltılması için çalışmış ancak tarafların kendi ilkelerinden taviz vermemesi nedeniyle söz konusu görüşmeler başarısızlıkla sonuçlanmıştı.

Gazze'deki "Hamaslı memurlar" meselesi

Öte yandan Filistinli siyasi uzman İbrahim Medhun, Filistin iç barışının sağlanması önündeki bir diğer önemli engelin de Gazze'deki Hamaslı memurlar meselesi olduğunu belirtti.

Medhun, Filistin yönetiminin söz konusu memurları resmi personele dahil etmemesinin uzlaşı görüşmelerini tıkadığına işaret ederek, "Memurlar konusuna kökten çözüm bulunmaması halinde Hamas'ın herhangi bir uzlaşıyı kabul etmesi mümkün değil." dedi.

Filistinli taraflar arasındaki uzlaşının önündeki en büyük engellerden biri olarak gösterilen Gazze'deki Hamaslı memurlar meselsi Hamas'ın yönetime geldikten sonra işe aldığı 40 bin Filistinli memuru kapsıyor. Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas, 2014 yılında gerçekleşen görüşmelerde, söz konusu memurlar meselesinin incelenmesi için bir komite oluşturulmasını önermiş ancak Hamas bunu kabul etmemişti.

"Siyasi ortaklık" konusundaki inanç yoksunluğu

Ramallah'taki Masarat Stratejik ve Siyasi Araştırmalar Merkezi Müdürü Hani el-Mısri ise Hamas ve Fetih hareketlerinde "siyasi ortaklık" konusundaki inanç yoksunluğunun da Filistin uzlaşısının önündeki ciddi bir engel olduğunu kaydetti.

Mısri, burada tarafların üzerine düşen görevin "uzlaşının uygulamasına yönelik esasların ve mekanizmaların göz önüne alınarak, anlaşmayı ayrıntılı bir şekilde tartışmak ve Filistin'deki ayrılığın sona erdirilmesi, sorunlara çözüm bulunabilmesi için zorlukların ve engellerin çok yönlü ele alınması" olduğu görüşünü dile getirdi.

Filistinli grupların elindeki silahlar

Gazze'deki El-Ezher Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Öğretim Üyesi Muhaymir Ebu Sa'de Filistin'de ulusal uzlaşının sağlanması önündeki bir başka engele dikkati çekerek, Hamas'ın askeri gücünün ne olacağı sorusuna cevap aranması gerektiğini belirtti.

Ebu Sa'de, "Filistin yönetimi 'tek silah yönetimin silahıdır' sloganını dillendiriyor ve kendisi dışında (emniyet birimlerinin silahları dışında) hiçbir gücün elinde silah bulundurmasını kabul etmiyor. Buna karşılık Hamas ise direnişin silahına dokunulmasının mümkün olmadığı görüşünü savunuyor." dedi.

Bu meseleye çözüm bulunması konusunda Hamas ve Fetih hareketlerinin beraber hareket etmesi gerektiğini vurgulayan Ebu Sa'de, "Herkesin bildiği bir şey var. O da direniş güçlerinin silahının İsrail ile savaşma amaçlı olduğudur. Bu konu nasıl ele alınacak? Bu konu uzlaşı görüşmelerinde ön sıralarına alınmadığı takdirde, görüşmeler sekteye uğrayacaktır." diye konuştu.

Gazze'deki İslami grupların genellikle askeri kanadı bulunuyor. Bunların başında Hamas'a bağlı İzzeddin el-Kassam Tugayları ve İslami Cihad Hareketi'ne bağlı Kudüs Tugayları geliyor. Ayrıca kendini Fetih hareketine nispet edilen başka silahlı gruplar da bulunuyor. Ancak Fetih hareketi kendisine bağlı herhangi bir silahlı kanadın olmadığını iddia ediyor.

Hamas, 17 Eylül'de yaptığı açıklamayla Gazze'deki İdari Komitenin feshedildiğini duyurmuş ve Ulusal Uzlaşı Hükümetinin Gazze'de görevi devralmasına, genel seçimlere gidilmesine ve Fetih Hareketi ile diyaloğa hazır olduğunu belirtmişti.

Hamas ve Fetih hareketleri arasında daha önce, uzun süreli görüşmelerin ardından 2 Haziran 2014'te Ulusal Uzlaşı Hükümeti kurulmuş ancak söz konusu hükümet, iki grup arasında yaşanan birtakım anlaşmazlıklar nedeniyle Gazze Şeridi'nde göreve başlayamamıştı.