Sudan'da kapsamlı barışı hedefleyen "Cuba Barış Anlaşması" konferansı başladı

Sudan'daki yönetim krizini çözmek için yürütülen siyasi sürecin son aşaması kapsamında yapılması kararlaştırılan "Cuba Barış Anlaşması" konferansı, başkent Hartum'da başladı.

Konferansa "çerçeve anlaşmaya" imza atan tarafların dışında çoğunluğu çatışmalardan etkilenen bölgelerden olmak üzere çeşitli eyaletlerden yaklaşık 450 kişi katılıyor.

Birleşmiş Milletler (BM), Afrika Birliği (AfB) ve Doğu Afrika'daki Hükümetlerarası Kalkınma Otoritesinden (IGAD) oluşan üçlü mekanizmanın himayesinde başlayan ve ülkede kapsamlı barışın sağlanmasını hedefleyen konferans, 3 Şubat'a kadar sürecek.

BM'nin Sudan'daki Entegre Geçiş Yardım Misyonu (UNITAMS) Başkanı ve BM Sudan Temsilcisi Volker Peretz, konferansta yaptığı konuşmada, "BM misyonunun, sivil ve askeri bileşenlerden çerçeve anlaşmaya imza atan tarafların siyasi sürecin son aşamasını kolaylaştırma isteklerine dayalı olarak bu konferansa katıldığını belirterek, 3'lü mekanizmanın krize çözüm bulunması için verdiği destek sözünün arkasında olduğu ifade etti.

Egemenlik Konseyi üyesi Et-Tahir Hacer ise "Çerçeve anlaşma, herkesin çabaladığı sivil, demokratik devlet için dayanak noktamız." dedi.

Hacer, Sudan'da, hükümetle yıllardır silahlı mücadele yürüten ve çerçeve anlaşmaya yanaşmayan ayrılıkçı Sudan Halk Kurtuluş Hareketi-Kuzey (SPLM-N) lideri Abdülaziz El-Hılu ve Sudan Kurtuluş Hareketi (Ordusu) (SLM/AW) lideri Abdulvahid Nur'u barış çağrılarına cevap vermeye ve siyasi sürecin son aşamasına destek olmaya çağırdı.

2019'dan bu yana istikrarsızlık sürüyor

Sudan'da hayat pahalılığı kaynaklı kitlesel halk protestoları sonucu başlayan Aralık Devrimi (2018) ve ordunun müdahalesi sonucu 11 Nisan 2019'da 30 yıllık Ömer el-Beşir iktidarı sona ermiş, sonrasında kurulan asker-sivil ortak geçici hükümetleri derin anlaşmazlıklar nedeniyle kalıcı olmamıştı.

Sudan ordusu, güvenlik ve beka tehdidi gerekçesiyle 25 Ekim 2021'de sivil yönetime el koymuş, olağanüstü hal ilan ederek başbakan dahil onlarca siyasiyi gözaltına almıştı.

Parlamentodan ve başbakandan yoksun ülkede Sudan Avukatları Sendikası, 10 Eylül'de "2022 geçiş anayasası taslağı"nı yayımlamış, BM, AfB ve IGAD'dan oluşan üçlü mekanizma ile ABD, İngiltere, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri'nden oluşan dörtlü mekanizma, asker ile siviller arasındaki çözümde bu taslağı esas almıştı.

Üçlü mekanizma, 10 Kasım'da Sudan'daki krizi çözmek için ordu ile siviller arasında "temel mutabakata" varıldığını duyurmuştu.

5 Aralık 2022'de, siyasi krizin sona erdirilmesi amacıyla askerle "çerçeve anlaşma"yı imzalayan sivil güçler, 8 Ocak'ta, mevcut siyasi sürecin yeni geçiş dönemine zemin hazırlayacak ve tarafları nihai anlaşmaya götürecek son aşamasını başlatmıştı.

Tarafların başlattıkları ikinci aşama sonrasında nihai anlaşmanın imzalanması ve başbakanın belirlenmesinin ardından 2 yıl sürecek yeni geçiş dönemi başlayacak.

Nihai anlaşma; adalet, güvenlik ve askeri reform, barışın sağlanması, eski rejimin izlerini ortadan kaldırma ve Doğu Sudan meselesi olmak üzere 5 temel konuyu kapsıyor.

Güney Sudan'ın başkenti Cuba'da Ekim 2020'de imzalanan Cuba Barış Anlaşması ile silahlı hareketler de siyasi iktidarda pay sahibi olmuştu.