Polis Akademisi Kovid-19 raporuyla "ekonomi güvenliği"ne dikkati çekti

SERTAÇ BULUR - Polis Akademisi Başkanlığınca hazırlanan raporda, yeni tip koronavirüsün (Kovid-19) güvenlik alanındaki tartıs¸maların odak noktasını "ekonomi güvenligˆi" eksenine kaydıracağı belirtilerek, "ekonomik istihbarat" faaliyetlerinin güçlendirilmesi gerektiği önerisinde bulunuldu.

"Kovid-19 Salgını ve Sonrası Ekonomi Boyutu ile I·lgili Degˆerlendirmeler" başlıklı raporda, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınının küresel ekonomi özelinde ekonomiler u¨zerindeki etkilerinin ele alındığı ve salgının ekonomik yan etkileriyle mu¨cadele ic¸in alınan o¨nlemlerin degˆerlendirildiği belirtildi.

Salgınla mücadele kapsamında alınan tedbirlerin ekonomik maliyetlerinin gün geçtikçe arttığına işaret edilen raporda, şu tespitlerde bulunuldu:

"Salgın öncesi dönemde rekor seviyelere ulas¸an küresel özel sektör ve kamu borçlarının çevrimiyle ilgili sorunlar çıkması beklenmektedir.

Salgın sonrası dönemde dünya genelinde ticaret hacmi ve gayrisafi hasılada çok ciddi düs¸üs¸ler öngörülmektedir.?

Dünya Çalıs¸ma Örgütü'nün tahminlerine göre salgının ?ekonomik etkilerine maruz kalan çalıs¸an sayısı, dünya is¸ gücünün yüzde 81'ine denk gelen 2,7 milyar çalıs¸andan olus¸maktadır. Bu durum, ciddi gelir kayıplarının yas¸anması anlamına gelecektir.

Salgınla mücadele kapsamında alınan önlemlerin yetersiz olması halinde yarım milyardan fazla insanın yoksullugˆa itilebilecegˆi degˆerlendirilmektedir.

Salgının ardından zengin ile yoksullar arasındaki es¸itsizliklerin daha da hızlı bir s¸ekilde artacagˆı öngörülmektedir.

Yas¸anan gelir kayıpları ve artan es¸itsizlikler dikkate alındıgˆında salgın sonrası dönemde toplumsal hareketlerin tetiklenme ihtimali bulunmaktadır.

Salgınla mücadele kapsamında sınır kapılarının kapatılması, uçus¸ların ve gemi tas¸ımacılıgˆın azaltılması ve bazı ürün gruplarına getirilen ihracat yasakları küresel tedarik zincirinde aksamalara/kopmalara neden olmaktadır. Bu durum gıda güvenligˆi açısından olumsuz sonuçlar dogˆurabilir.

Seyahat kısıtlamaları kaldırılsa bile turizm sektörünün toparlanmasının uzayacagˆı öngörülmektedir.

Hükümetler bir yandan salgınla mücadele etmek için ekonomiye etki eden kapatmalar yapmak zorunda kalırken digˆer yandan da ekonomik maliyeti yönetebilmek için bir an önce ekonomiyi yeniden açmak istemektedir. 'Kovid-19 I·kilemi' adı verebilecegˆimiz bu durum, sürecin yönetimini zorlas¸tırmaktadır.

Salgının toplam talep üzerinde olus¸turdugˆu baskı piyasalarda anomali döneminin bas¸lamasına neden olmus¸tur. WTI (Batı Teksas Tipi) petrol fiyatı tarihte ilk kez negatif fiyatlanmıs¸tır."

Ekonomik sıçramada "erken başarı" vurgusu

Geçmis¸ salgın örneklerinde salgınla mücadelede erken bas¸arı sagˆlayan ülkelerin salgını kontrol altına aldıktan sonra ekonomik sıçrama gerçekles¸tirebildikleri anımsatılan raporda, bunun, Kovid-19 ile mücadelede başarı sağlayan Türkiye gibi ülkeler için ciddi avantajlar sunduğuna dikkati çekildi.

Raporda, salgın döneminde Dünya Sagˆlık Örgütü, Dünya Ticaret Örgütü, Uluslararası Para Fonu, Dünya Bankası ve Birles¸mis¸ Milletler gibi uluslararası örgütlerin yetersiz kaldıgˆı belirtilerek bu durumun, 2. Dünya Savas¸ı sonrası kurulan sistemin daha fazla sorgulanmasına yol açtığı ifade edildi.

Salgın sonrasında kapitalizmin sona ermesi veya liberal ekonomilerden tümüyle vazgeçileceği gibi ütopik tartıs¸maların zaman kaybına neden olabilecegˆi belirtilen raporda, sistemin aksaklıklarının giderilmesi için dogˆan fırsatın uluslararası toplum tarafından iyi kullanılması gerektigˆi kaydedildi.

Kovid-19'un kontrol altına alınacagˆı zamana ilişkin belirsizliğin ve kısıtlamaların ülkelerin ekonomileri üzerinde ciddi baskı olus¸turdugˆu vurgulanan raporda, ABD, Birleşik Krallık, Almanya, İtalya, İspanya, Fransa, Çin Halk Cumhuriyeti ve Türkiye'nin salgınla mücadele kapsamında aldığı ekonomik tedbirlere yer verildi.

Kapitalizm yeniden eleştirilerin hedefinde

Raporda, salgın sürecinde küresel ekonomi sistemi olarak kapitalizmin yeniden eleştirilerin hedefinde olduğuna dikkat çekildi.

Ekonomi dışı bir faktörün küresel ekonomiyi fazlasıyla etkilediği belirtilen raporda, gelişmiş ekonomiye sahip ülkelerin sagˆlık sistemlerinin altyapısı ile sosyal güvenlik sistemlerinin kapsayıcılıgˆının yetersizligˆiyle ortaya çıkan yeni durumun, neo-liberal politikalar ve yerleşik iktisadi sisteme yönelik eski dönem eleştirilerine yeni bir boyut kazandırdığı kaydedildi.

"Batı ülkelerinde çok ciddi politik kırılmalar olacağı öngörülmekte"

Raporda, şu ifadelere yer verildi:

"En önemli tartıs¸ma alanının, birey-devlet ilis¸kilerinde olacagˆını ifade etmek gerekiyor. Zira gelis¸mis¸ ekonomilere sahip ülkelerdeki bireylerin, devletin sagˆlaması gereken sagˆlık altyapısından mahrum kaldıgˆı, sosyal güvenlik sistemlerinin yetersiz oldugˆunun anlas¸ıldıgˆı ve ödedikleri vergilerin nerelerde harcandıgˆının sorgulanacagˆı bir dönem bas¸lıyor. Bu durum, çok ciddi toplumsal sonuçlar dogˆurabilecek bir sürece is¸aret etmektedir. Salgın sonrası dönemde Batı ülkelerinde çok ciddi politik kırılmalar olacagˆı ve s¸u an is¸ bas¸ında olan pek çok hükümetin görevi bırakmak zorunda kalacagˆı öngörülmektedir.

Her ne kadar virüs, Çin kaynaklı ortaya çıksa da salgının ekonomik etkilerinin Batı ülkelerinde daha agˆır hissedildigˆi ve toparlanma sürecinin bu ülkelerde daha fazla zaman alacagˆı görülmektedir. Degˆerlendirmelerimize göre, güvenlik paradigmasındaki en büyük degˆis¸im, tartıs¸maların sıklet merkezinin 'ekonomi güvenligˆi' eksenine kayacak olmasıdır."

Öneriler

Salgınla mücadele ve salgın sonrası döneme ilis¸kin öneriler raporda şöyle sıralandı:

"Uluslararası kurulus¸ların yapısının gözden geçirilmesi elzem hale gelmis¸tir. Bunun sagˆlanamaması alternatif is¸ birliklerini dogˆuracaktır.

Hükümetlerin ve uluslararası kurulus¸ların es¸itsizliklerle mücadele konusunda yeni stratejiler gelis¸tirmesi gerekmektedir.

Tüm ülkelerin sagˆlık altyapılarının güçlendirilmesi ve sosyal güvenlik sistemlerinin daha adil s¸ekilde dizayn edilmesi gerekmektedir.

Bireyi önceleyen yönetim anlayıs¸larının tesisine ilis¸kin ön çalıs¸malar yapılmalı.

Acilen kamu ve özel sektör borçlarının çevrimine ilis¸kin yeni küresel mekanizmalar devreye alınmalı.

Türev piyasalar ve fiziki ürün degˆis¸imi olmayan is¸lemler mercek altına alınmalı.

Ülkelerin bundan sonraki süreçte ekonomi güvenligˆini önceleyen stratejiler izlemesi elzemdir.

Ekonomi güvenligˆi kavramının daha fazla kullanılmaya bas¸lanması ve ülkelerin ekonomi güvenligˆine ilis¸kin daha etkin politikalar izlemesi, küresel rekabet ortamında avantaj sagˆlamak ve ekonomik saldırılara kars¸ı proaktif önlemler alabilmek 'ekonomik istihbarat' faaliyetlerinin güçlendirilmesini gerektirecektir."