Rusya'nın İran Üssünü Kullanması

ANALİZ HABER- Rus savaş uçaklarının İran'ın Hemedan hava üssünü kullanmasıyla ilgili tartışmalar devam ediyor.

Hemedan üssünün Rus savaş uçakları tarafından kullanılması haberinin duyulmasıyla başlayan İranlı siyasi ve askeri yetkililerin çelişkili açıklamaları olayın izahında yaşanan zorluğu ortaya koyuyor.

Siyasi iktidarını propaganda üzerine kuran İran yönetiminin bu konuda izah güçlüğü yaşayarak farklı açıklamalar yapmasının arka planında İran'ın bağımsızlık iddialarının zedelenme kaygısı ve tarihinden gelen Rusya karşıtlığının halk tabanındaki etkisi bulunuyor.

Olay ilk olarak, 16 Ağustos günü Rusya Savunma Bakanlığı Sözcüsü İgor Konaşenkov tarafından yapılan açıklamayla İran üssünün, Rus savaş uçakları tarafından kullanıldığının duyurulmasıyla başladı.

Ülkenin batısındaki Hemedan Şehit Nuje Hava Üssü, geçen hafta Suriye'de hava saldırıları düzenleyen Rusya'ya ait bombardıman uçaklarının kullanımına açılmıştı. Üssün Rusya'ya açılmasıyla İran'da "1979 Devrimi"nden sonra ilk kez yabancı bir devlete ülkedeki askeri tesisleri kullanma izni verilmiş oldu. İran anayasasının herhangi bir yabancı devlete üs verilmesini yasaklayan hükümlerine rağmen yönetim, bunun üs tahsisi değil, kısmi işbirliği olduğunu savunuyor.

Ülkedeki muhafazakar kesimin etkisi altına olan İran ordusu, buna benzer faaliyetlerini kamuoyuyla paylaşmazken bu olayın duyulmasının ardından İran Meclisi'ndeki çoğunluğunu reformistlerin oluşturduğu 20 milletvekili üssün Rus uçaklarının kullanımına açılmasının anayasanın ihlali olduğuna ilişkin itirazlarını Meclis Başkanı Ali Laricani'ye iletmişti.

Rus savaş uçakları İran tarafından davet edildi

İran Savunma Bakanı Hüseyin Dehkan, Pazar akşamı, İran devlet televizyonuna yaptığı açıklamada ülkenin batısındaki Hemedan üssünün Rus uçaklarının kullanımına açılmasının gizli kalması gerektiğini ancak Moskova'nın buna uymayıp "gösteriş" yapmak için "yakışıksız" bir şeklide bu konuyu medyaya duyurduğunu söyledi.

Bu açıklamadan bir gün sonra İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Behram Kasımi, basın toplantısında, "Rusların burada bir hava üssü yok ve konuşlanmış da değiller. Bu İran'ın izin verdiği geçici bir işti. Şimdilik sona erdi." şeklinde açıklamada bulundu.

Bugün, İran Meclis Başkanı Laricani, ülkedeki askeri bir üssün Rusya'nın kullanımına sunulmasına karşı çıkan 20 milletvekilinin sorularına cevap vererek, "Rus uçakları Hemedan'daki üssü yakıt ikmali amacıyla kullanıyordu ve bu talep durdurulmadı." dedi.

Bunun ardından İran devlet televizyonuna konuşan İran Ulusal Güvenlik Konseyi Genel Sekreteri Ali Şemhani Laricani'den farklı olarak, Rus uçaklarının Perşembe günü İran'ı terk ettiklerini söyledi.

Bu durumun İran'ın Rusya'ya bağımlılığı anlamına gelmeyeceğini savunan Şemhani, Rus savaş uçaklarının Halep saldırısına destek vermeleri için İran tarafından davet edildiğini öne sürdü.

İran-Rusya ilişkilerinde güvensizlik

Rusya, her ne kadar İran'ın önde gelen müttefiklerinden biri olsa da, İran halkının Ruslara karşı derin bir güvensizliği bulunuyor. Rusya, 19'uncu yüzyılın başlarında İran'ın Kafkasya topraklarına girmiş, bugünkü Gürcistan topraklarının da içerisinde olduğu bölgeyi ele geçirmişti. İki ülke arasında 1813 yılında İran aleyhine olan Gülistan antlaşması imzalandı.1826 yılında İran, Rusya'nın elinden bu bölgeyi almak için harekete geçtiğinde bu sefer Ruslar, Tebriz yakınlarındaki Türkmençay bölgesine kadar indi. 1828 yılında İran'a pahalıya mal olan Türkmençay antlaşmasını imzaladı.

İkinci Dünya savaşında Ruslar kuzeyden, İngilizler ve Amerikalılar güneyden İran'ı işgal etti. İran siyasi tarihinde önemli yeri olan Komünist Tudeh Partisi 1941 yılında Rusya'nın desteğiyle kuruldu.

İran- Irak Savaşı'nda (1980-1988) Irak ordusuna ait silahların büyük kısmının Ruslar tarafından verilmesi ve Tahran'ın Rus uçaklarıyla bombalanmış olması da İranlıların hafızasındaki tazeliğini koruyor.