Atb Tarım Sohbetleri

Antalya Ticaret Borsası'nın düzenlediği Tarım Sohbetleri'nin bu ayki konuğu ekonomist-yazar Prof. Dr. Kenan Mortan oldu.

Tarım Sohbetleri'ne ATB Yönetim Kurulu Başkanı Ali Çandır, ATB Meclis Başkanı Hüseyin Cahit Kayan, ATB yönetim kurulu üyeleri, meclis üyeleri, komite üyelerinin yanı sıra Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdür Yardımcısı Gökhan Karaca, ANSİAD Başkanı Ali Eroğlu, Tarım Kredi Kooperatifleri Antalya Bölge Müdürü Naci Yorgancılar, BATEM, Süs Bitkileri İhracatçılar Birliği, TMO, Kırmızı Et Üreticileri Birliği'nden temsilciler ve çok sayıda davetli katıldı.

Antalya Ticaret Borsası'nın kanuni görevlerinin yanı sıra sektörel konularda da önemli işler yaptığını kaydeden Mortan, "Borsa Başkanı Ali Çandır'ı kalben kutlamak istiyorum" dedi. Kenan Mortan, "Dünya meyve-sebze piyasası rekabetçi üstünlük için bize ne öğretiyor" başlıklı sunumunda taze sebze meyve sektöründe ürün tüketim trendlerinin değişmediğini ancak bir ürün segmentinin değişmesinin ürün değerini çok artırdığına dikkat çekti. Mortan, "Örneğin domates standart olarak fiyatını korurken, chery, kokteyl ve romanto tipleri büyük fiyat artışları sağladı" dedi. Üründe ambalajın önemine dikkat çeken Mortan, paketleme ve lojistiğin birbirini izleyerek geliştiğini kaydetti. Mortan, "Akdeniz limanları gözde. İyi organize edilmiş limanlar, yaş meyve sebzenin geleceğini oluşturacak" dedi.

Maliyet öğesini gözetmeyen hiçbir ürünün pazarda yaşama şansı olmadığını vurgulayan Mortan, "Üretim ancak pazar esaslı mümkün" şeklinde konuştu. Türkiye'nin üretim ve pazarlamasını değerlendiren Mortan, sorunları da tespit etti. Türkiye'nin büyük üretimiyle kalitesi düşük ürün yaptığını kaydeden Mortan, "8 üründe dünyada ilk 10'da yer alan Türkiye, bunu ihracata dönüştüremiyor. ya fidanda ya da tohumda sorun var. Geleneksel yöntemle üretim, ihracat için artık yeterli değil" değerlendirmesinde bulundu.

Üretim birliklerinin yetersiz olduğunu yeni bir model bulmanın şart olduğunu ifade eden Mortan, "Kooperatif gibi şemsiyenin altında bizi kucaklayacak bir oluşuma ihtiyaç var" dedi. İhracat için mevcut üretim birliklerinin kesinlikle çözüm sağlamadığını vurgulayan Kenan Mortan, "Kooperatif modeli ise tersyüz edilerek kuma gömülmüş durumda. İhracatın yeni bir sıçrama yapması konsorsiyum türü bir şemsiye organizasyonunu ve dış dünyada stratejik ortaklıkları zorunlu kılıyor" şeklinde konuştu. Tarım arazilerinin miras yoluyla bölünmesini de eleştiren Kenan Mortan, büyük ölçekli alanlarda yapılan üretimin karlılığına dikkat çekti. Türkiye'nin üretimini ölçeği yetersiz alanda yaptığını belirten Mortan, "Ortalama 5.9 dönümlük alan, etkin bir üretime yetmeyince, geleneksel ürün trendleri de kırılamıyor" ifadelerini kullandı.

KÖTÜ PAKETLENEN ÜRÜN PAZAR BULAMIYOR

Ürünü önemseyen Türkiye'nin paketlemeyi küçümsediği tespitinde bulunan Mortan, "Kötü paketlemede mal, pazarını bulamıyor. Bu işe çok etkin giren Türkiye bankacılığı ise olayın finansmanından hemen hemsen çıkmış durumda" diye konuştu. Mortan, Türkiye'nin uluslararası sertifikalarının yetersizliğine de dikkat çekerek, "Euregap, ülke standardı olarak benimsendi ama uygulayan şirket 100'ü ancak geçti" dedi.

Türkiye'nin toprak ve iklim bakımından şanslı bir ülke olduğunu ancak istikrarlı pazar edinimi konusunda sıkıntı yaşadığını vurgulayan Kenan Mortan, "2.6 trilyon Avro'luk bir pazarda Türkiye'nin payı 1 milyar doları ancak aşıyor. İhracatta dünya içi yeri 9'unculuk. Meyvede ise yine yeri 12'ncilik. sıralamadaki bu yer son 10 yıldır değişmiyor. Bunun sonucu ihracatta 'quantum sıçraması' bir türlü yaşanmıyor" değerlendirmesinde bulundu. Katılımcıların sorularını da yanıtlayan Kenan Mortan, tarımda istihdam sıkıntısına dikkat çekti. Mortan, köyden kente göçe dikkat çekerek, "Tarımda işgücü açığıyla karşı karşıyayız., Yakında Macaristan, Romanya'dan tarım için işgücü ithal etmek zorunda kalacağız" diye konuştu.

Tarım Sohbetleri'ne katılımı nedeniyle Kenan Mortan'a teşekkür eden Ali Çandır, tarımdaki sorunların her platformda konuşulduğunu ancak çözüm yolunda ilerlenemediğini çok yavaş olduğunu söyledi. Tarım topraklarının korunması gerektiğini dikkat çeken Çandır, "Tarım topraklarına tecavüzün önünü net olarak kesebilirsek, 'tarım toprağı tarım toprağı kalacak' ilkesini net ortaya koyarsak, o topraklar bir sonraki nesle devredilecektir. Ama şuursuz imar yaklaşımları ve kuralsızlık devam ederse tarım topraklarını koruyamayız" dedi.

Tarımsal üretimde pazarlama sorunu bulunduğunu belirten Çandır, "Pazarlama olmadığı zaman üretmenin anlamı yok" dedi. Kooperatifçilikteki yapısal sorunlara da vurgu yapan Ali Çandır, "Kooperatiflerin profesyonel yönetilmesi gerekiyor. Tarımda ciddi bir örgütlenme çabası yok. Birlikte hareket etme kültürünü sosyolojik olarak desteklememiz, geliştirmemiz gerekiyor. Tire örgütlenmesi iyi bir örnektir. Bu örnekleri çoğaltmalıyız. İnsanımız para kazandıran sisteme sadakat gösterir, geliştirir" diye konuştu. - ANTALYA