'Tebeşir Paklasın': Kenyalı kadınlar sokakta cinsel tacize savaş açtı

Uyarı: Bazı okuyucularımız bu makaledeki kimi sözcükleri rahatsız edici bulabilir.

Zübeyde Yusuf, 22 yaşında. Hayatı boyunca Kenya'nın başkenti Nairobi'de yaşamış. Aklı kesmeye başladığından beri sokakta cinsel tacizin hayatının bir parçası olduğunu söylüyor:

"Erkekler şu gibi şeyler söylerler: 'Çok şişkosun. Annen kasap mı yoksa? Tanrı son balçığını senin için mi kullanmış, memelerin ve kalçan ondan mı büyük?'"

"Sokakta yürürken bir de bunlarla baş etmek çok güç."

Ancak Yusuf, zaman içerisinde bu gibi tacizlerle mücadele etmeyi öğrenmiş ve şimdi Kibera'daki kadınların kendilerini en güçsüz hissettikleri alanda seslerini duyurmalarına yardım ediyor.

Tebeşir Paklasın adını verdikleri kampanyayla tebeşir ve keçeli kalemlerle, sokakta uğradıkları cinsel tacizi yollara, duvarlara, kaldırımlara yazıyorlar.

Bu kampanya sayesinde, cinsel tacizin ne kadar yıkıcı bir deneyim olduğu hakkında toplumsal bir tartışmanın başlamasını umuyorlar.

"Artık bir erkek bana laf attığında, duruyorum ve gözlerinin içine bakarak neden beni rencide ettiğini soruyorum. Tabii bunu yapmak ergenlik çağına bile gelmemiş kızlar için hayli zor."

"İşte bu yüzden bu gibi kampanyalar çok önemli. Daha çok mücadele etmeliyiz ve topluma kadınlarla bu şekilde konuşmanın kabul edilebilir olmadığını anlatmalıyız."

Rahatsız edici yazılar

Yollara yazılmış yazılardan birinde, "Bedenime saygı göster," deniliyor.

Swahili dilindeki bazı mesajlar ise çok daha rahatsız edici:

"Unaringa, wewe ni vajo" (Bize fazla geldiğini düşünüyorsun da neden peki hala bakiresin?)

"Chura hii" (Swahili dilinde kurbağa demek. Argoda fahişe anlamında kullanılıyor)

20 yaşındaki Caroline Mwikali de Kibera'da yaşıyor. Sokakta atılan lafların bazılarının kendisini çok derinden yaraladığını, erkeklerin bunun farkında bile olmadığını söylüyor:

"Sokaklarda adamın biri size kötü bir laf etmeden yürümeniz mümkün değil. Kimi zaman sizi hayvanlara benzetiyorlar.

"Bu, insanın kendine güvenini zedeliyor. Kendi başıma kaldığımda, 'Gerçekten de o adamın dediği kadar çirkin ve değersiz miyim?' diye düşünüyorum."

Ancak sokakta cinsel taciz sadece duygusal travmaya yol açmakla kalmıyor.

Kadınlar için girilmez bölgeler

Birleşmiş Milletlere göre, sokakta cinsel taciz hakkında karşılaştırmalı ulusal veri ve politikaların yeterli oranda bulunmaması, kadınların kamusal alandaki güvenliklerinin sağlanması önündeki en büyük engellerden biri.

Plan International tarafından 2019'da beş şehirde yapılan sokakta cinsel taciz araştırması, cinsel tacize uğrayan her 10 kadından birinin bile yetkililere başvurmadığını ortaya koyuyor.

Zira kadınlar yetkililerin bu konuda ne yapacaklarını tam olarak bilemiyor ve sokakta cinsel tacizin bir suç olarak görülüp görülmeyeceğinden emin olamıyorlar.

Uzmanlar, sokakta cinsel tacizin kadının sosyal ve ekonomik olarak kamusal alana dahli önünde bir engel teşkil ettiğini belirtiyor. Genellikle de kadınlar topluma uyum göstermek baskısıyla davranışlarını değiştirmek zorunda bırakılıyor.

Caroline Mwikali, "Bazı durumlarda bazı yerlerde bulunmamaya özen gösteriyorum. Örneğin, bir grup erkek bir yerde toplanmışsa, yanlarından geçmiyorum," diyor.

"Ayrıca, özellikle akşamları beni asla göremeyeceğiniz yerler de var. Çünkü kadınlar o gibi yerlerde tecavüze uğradılar."

Dünya genelinde cinsiyete dayalı şiddetle mücadele güç kazanırken, kadınlar da birçok kentte bu gibi suçlarla savaşabilmek için daha çok eylem ve adalet çağrısıyla sokaklarda yürüyüşler düzenliyor.

Caroline Mwikali ve çevresindeki kadınlar, uğradıkları tacizle ilgili deneyimlerini sokaklara yazarken bazen etraflarında erkekler de toplanıyor. Kadınların sokak tacizinin kendilerini nasıl etkilediğini bu şekilde anlatmalarının gözlerini açtığını ifade ediyorlar.

25 yaşındaki Wilson Maina, "Yıllardır zihniyetimiz kadınların bize hak olduğu şeklindeydi. Yani biz konuştuğumuz zaman kız da bizimle konuşmak zorundaymış gibi. Bu davranışlarımızın doğru olmadığını bilmiyorduk. Yavaş yavaş öğreniyoruz," diyor.

26 yaşındaki Jairus Omulando da ekliyor:

"Bence doğru yolu buluyoruz. Cinsel ve cinsiyet temelli şiddet konusunda, bunlarla nasıl mücadele edileceği hakkında aydınlanıyoruz."