Deprem sanayi üretimini böyle vurdu

ANKARA Yıldırım Beyazıt Üniversitesi'nden Prof. Dr. Hasan Okuyucu'nun deprem bölgesi Kahramanmaraş, Malatya ve Adıyaman'da sanayi tesislerinde yaptığı incelemede, üretimin yüzde 60 oranında durduğu belirlendi. Okuyucu'nun hazırladığı raporda üretimin durmasına yol açan 5 neden sıralandı.

Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Okuyucu, Kahramanmaraş merkezli depremlerin ardından Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu'nun '1002-C Doğal Afetler Odaklı Saha Çalışması Acil Destek Programı' kapsamında, Kahramanmaraş, Malatya ve Adıyaman'daki sanayi bölgelerinde inceleme yaptı. Okuyucu'nun incelemesinde depremden sonra şehirlerde sanayi üretiminin yüzde 60 oranında durduğu belirlendi.

ÜRETİMİ DURDURAN 5 NEDEN

Okuycu'nun hazırladığı raporda sanayi üretiminin durmasına yol açan 5 neden şöyle sıralandı; "Deprem sebebi ile yıkılan binalarda üretim unsurları zarar görmüş, tahrip olmuştur. Üretim bandında deprem sebebi ile kalibrasyon-hizalama bozuklukları oluşmuş, bu bozuklukların bazıları makinenin çalışma sistematiğini ve yapısını ağır şekilde bozmuştur. Üretim bantlarının bazıları deprem sırasında proses aksaması sebebi ile kapatılmış ve bu kapatma işletmede önemli ölçüde maddi hasara yol açmış ve tekrardan üretime alınmasının en az 3 ay süreceği ifade edilmiştir. Deprem sebebi ile işçilerde can kayıpları oluşmuş ve çalışanların il dışına çıkması nedeniyle iş gücü kaybı oluşmuştur. Neredeyse tüm fabrikalarda risk azaltma planlarının, risk yanıt yönetimi ve afet sonrası yönetiminin olmaması sebebi ile depreme verilen tepkiler kurumsal ve planlanmış değil, bireysel ve rastgele olmuştur."

'TEKSTİL SEKTÖRÜ FARKLILAŞTIRILMALI'

Raporda, bölgedeki üretimin tekrar canlanması için önerilere de yer verilerek şöyle denildi:

"Kahramanmaraş'ın 1,4 milyar dolarlık ihracatının yaklaşık yüzde 67'sini gerçekleştiren tekstil sektörünün farklılaşması ve daha katma değerli ürünler üretmesi adına tasarım ve Ar-Ge merkezi kurulmalı. Ayrıca bu merkezde daha çok beyaz yakalı nitelikli işgücü çalışacağı için bu personelin yüksek kazancı da bir ekonomik getiri olacaktır. Kahramanmaraş'ta metal mutfak gereçleri kümelenmesi bulunmaktadır. Bu tip bir kümelenmenin teknik tekstil, tekstil/moda/hazır giyim için de bir örnek teşkil ederek bu alanlarda da kümelenmelerin teşvik edilmesi sağlanmalıdır. Karbon, cam, aramid gibi sentetik fiber ve bunların dokuması ile katma değeri çok daha yüksek teknik tekstillerin üretilmesi Kahramanmaraş sanayisi için gündeme alınmalıdır. Bunun için kamu desteklerinin doğru kurgulanıp uygulanması gerekmektedir. Maddi desteklerle sanayicinin ve sanayinin teknik tekstile yönlendirilmesi ise tek başına kalıcı değildir. Bu endüstrinin kalıcı ve rekabetçi hale gelmesi için firmaların gerek üniversitelerin ilgili bölümleriyle gerekse de kendi bünyelerinde Ar-Ge faaliyetlerini gerçekleştirmesi gerekmektedir. Hem makine üreticisi firmaların desteklenmesi hem de ithalatın kontrol altına alınması bakımından mali politikaların oluşturulması önem arz etmektedir."

'GÜÇLENDİRME UYGUN YAPILMALI'

'DHA'ya konuşan Prof. Dr. Hasan Okuyucu, Kahramanmaraş'ta 5 Şubat'ta sanayi sektöründe 10 birim ürün üretiliyorsa bunun 6 biriminin deprem nedeniyle durduğunu, üretimin yüzde 40'lara gerilediğini; ancak bölgeden giden işçilerin dönmesi halinde sanayi üretiminin yüzde 70'lere çıkabileceğini tespit ettiklerini söyledi. Depremden sonra sanayicilerin zarar gören yapılarda güçlendirmeler yaptıklarını; ancak bu güçlendirmelerin olması gerektiği gibi yapılmadığına dikkat çeken Prof. Dr. Okuyucu, "Bazı yapıları, tecrübeli inşaat mühendislerinin statik hesapları doğrultusunda yapmak yerine kendi ustalarına yaptırıyorlardı. Bu tür güçlendirme işlemi statik hesaplarla yapılmadığı zaman yüksek dayanıma sahip olması beklenen yapıların daha düşük sallantıda yıkıldığını gördük burada. İnşaat mühendislerinden görüş ve hesaplama desteği almadan bu yola başvuruyorlardı" diye konuştu.

'KATMA DEĞERİ YÜKSEK ÜRÜN ÜRETİLMELİ'

Hasar gören sanayinin tekrar ayağa kaldırılması adına neler yapılabileceği hakkında da konuşan Prof. Dr. Okuyucu, Kahramanmaraş'taki sanayi üretiminin daha çok emeğe dayalı olduğunu ve teknolojik seviyesinin de düşük seyrettiğini bildirdi. Prof. Dr. Okuyucu, bölgede teknolojik olarak katma değeri daha yüksek ürünlerin üretilmesi gerektiğini ifade ederek, "Bu bağlamda muhtemelen devlet oradaki yatırımcılara bazı destekler verecektir. Devlet, bu destekleri kademeli verebilir. Mesela, üretimini, teknolojik olarak daha üst seviyeye çıkarmak isteyenlere daha fazla katkı verse. Devlet, orada üretilen ürünlerin, katma değeri yüksek olan ürünler olması yönünde yönlendirse oradaki vatandaşları, iyi olur. Sanayicilerin pek çoğu da bu beklenti içerisinde. Üniversitelerden daha fazla destek almayı umuyorlar. Her kriz bir fırsattır. Yeniden yapılanmayı bir üst seviyeden yaparak devletin bu işe yardımcı olmasını ve yatırımcıyı da buna teşvik etmesini öneriyoruz" dedi. (DHA)