Fed Korkusu Faiz Silahını Çektirdi

BELGİN YAKIŞAN-HANDAN SİLKİN - ABD'de 25 Kasım 2008'de başlayıp tüm dünyaya etki eden parasal genişlemenin bu yıl içinde azaltılabileceği ve 2014 yılında sonlandırılabileceği beklentisi, gelişmekte olan ülkelerden sermaye çıkışlarını gündeme getirirken, Türkiye son iki ayda faiz koridoru üst bandını 125 baz puan, Brezilya ve Endonezya ise politika faizlerini artırdı.

ABD piyasalarından yayılarak "mortgage krizi" adıyla anılan likidite krizinin, 2006 sonlarında başlayıp daha sonra tüm dünyayı etkisi altına almasının ardından, ABD Merkez Bankası (Fed), para basma ve tahvil alımı yoluyla parasal genişleme politikası izleyerek krizin etkilerini azaltmaya çalıştı. Tahvil alım programının başlamasıyla gelişmiş ülkelerdeki faiz oranları düşerken, gelişmekte olan ülkelerdeki faiz oranlarının yüksek olması nedeniyle bu ülkelere sermaye girişleri arttı.

Aylık 85 milyar dolarlık alımla dünyaya likidite sağlayan Fed'in genişlemeye ne zaman ve nasıl son vereceği piyasaların odağındayken, Fed'in politika değişikliğine gitmesiyle, genişlemeci politikalardan en çok faydalanan gelişmekte olan ülke piyasalarından sermaye çıkışlarının artmasına yönelik endişeler gündeme geldi.

Fed Başkanı Ben Bernanke 19 Haziran'da yaptığı açıklamada ilk kez parasal genişlemenin 2013 sonuna kadar azaltılacağı ve 2014 yılında sonlandırılabileceği açıklamaların ardından, bu yılın başlarında faizlerini düşük tutan ve Türkiye'nin de dahil olduğu bazı gelişmekte olan ülkelerde borsalar düşmeye, kurlar yükselmeye ve faizler artmaya başladı.

Gelişmekte olan ülkelerin faiz kararları

AA muhabirleri, Fed'in parasal genişlemeyi bu yıl içinde azaltması ve 2014 yılında sonlandırması endişelerinin gelişmekte olan ülkelerin merkez bankalarının politika faizi kararlarını nasıl etkilediğini derledi.

Beklentiler nedeniyle gelişmekte olan ülkelerden sermaye çıkışları gündeme gelirken, Türkiye son iki ayda faiz koridoru üst bandını 125 baz puan, Brezilya ve Endonezya ise politika faizlerini artırdı

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Para Politikası Kurulu (PPK) 23 Temmuz'da gerçekleştirdiği toplantıda borç verme faiz oranını (faiz koridorunun üst bandı) yüzde 6,50'den yüzde 7,25'e yükseltirken, yüzde 4,50 olan politika faizini ve yüzde 3,50 olan gecelik borçlanma faizini (faiz koridorunun alt bandı) değiştirmedi.

Dün gerçekleştirilen PPK'da ise TCMB, gecelik borç verme faiz oranını 50 baz puan artırarak yüzde 7,75'e yükseltirken, gecelik borçlanma faiz oranını yüzde 3,50'de ve politika faizini ise yüzde 4,50'de sabit tuttu.

Brezilya Merkez Bankası, 20 ayın en yüksek düzeyine yükselen enflasyon ile mücadele etmek için 11 Temmuz'da gerçekleştirdiği faiz kurulu toplantısında, para politikasının daraltılması kapsamında politika faizini 50 baz puan artırarak yüzde 8,50'ye yükseltti. Kararın ardından Brezilya Merkez Bankası "Faiz kurulu komitesi faiz yükseltme kararının enflasyonun düşmesine ve bu eğilimin gelecek yıl da sürmesine katkısı olacağına inanıyor" açıklamasını yaparak, verilen kararla enflasyonun engellenmesine yönelik önlem alındığı mesajını verdi.

Endonezya Merkez Bankası ise zayıflayan para birimini desteklemek ve hükümetin akaryakıt fiyatlarına zam yapmasının ardından artan enflasyon baskılarını hafifletmek için 11 Temmuz'da politika faizini beklentilerin üzerinde 50 baz puan artırarak yüzde 6,50'ye çıkardı. Banka nisan ayında da yüzde 5,75 olan politika faizi seviyesi, haziranda 25 baz puan artırarak yüzde 6,00 olarak belirlemişti.

Politika faizinde indirime giden bazı ülkeler

Mısır Merkez Bankası, 1 Ağustos'ta beklenmedik bir şekilde politika faizinde 50 baz puan indirim yaparak yüzde 9,25'e çekti. Mısır para politikası kurulu enflasyon yükseldiği halde faiz indirimine gitmesine gerekçe olarak, ülkede risklerin azaldığını ve ekonominin büyümesi için indirime ihtiyaç olduğunu açıkladı. Ancak bazı ekonomistler, Fed'in parasal sıkılaştırmaya gitme endişesine rağmen faizlerde indirim yapılmasını "ekonomik mühendislik" olarak yorumladı.

Avustralya Merkez Bankası da 6 Haziran'da politika faizini 25 baz puan indirerek, tüm zamanların en düşük seviyesi olan yüzde 2,50'e çekti. Avustralya Doları'nın son 3 ayda yüzde 13 düşmesiyle gelen kararın ardından, Avustralya Doları değer kazanarak müdahale amacına ulaştı. Dün ise Avustralya Merkez Bankası'nın yaptığı açıklamada yeni faiz indirimlerine açık kapı bırakılırken, yakın zamanda acil bir faiz indiriminin söz konusu olmadığı kaydedildi.

Macaristan Merkez Bankası, ekonomistlerin politika faizinde 25 baz puan indirim yönündeki beklentilerini karşılayarak, 23 Temmuz'da politika faizini yüzde 4,25'ten yüzde 4,00'e düşürdü. Banka 25 Haziran'da gerçekleştirilen toplantısında da 25 baz puanlık bir indirime giderek, politika faizini yüzde 4,50'ten 4,25'e çekmişti. Üst üste iki ay politika faizini düşüren Macaristan'ın, ekonomideki durgunlukla mücadele amacıyla faiz indirimine gittiği açıklamaları, küresel ortamdaki sıkıntılara rağmen faiz indirimlerini devam ettireceği beklentilerini artırdı.

Büyüme endişesi, politika faizini değiştirtmedi

Rupideki zayıflamayı sonlandırmaya çalışan Hindistan Merkez Bankası, 30 Temmuz'da politika faizinde değişikliğe gitmediğini açıklayarak, yüzde 7,25'te bıraktı. Asya'nın en büyük üçüncü ekonomisi olan Hindistan'da, rupideki hızlı düşüşün enflasyonu artırma tehdidini oluşturması üzerine, Merkez Bankası 17 Haziran'da da faiz oranını değiştirmeme kararı almıştı. Alınan önlemlere rağmen, rupinin dolar karşısında değer kaybını önleyemeyen Hindistan Merkez Bankası'nın bu ayki faiz kararı piyasalar tarafından merakla bekleniyor.

Meksika Merkez Bankası da bu yılın mart ayından itibaren finansal piyasalarındaki oynaklık ve ekonomik büyümeye ilişkin problemlerden dolayı politika faizinde değişikliğe gitmeyerek yüzde 4'te bıraktı.

Rusya Merkez Bankası da Meksika'da olduğu gibi yavaşlayan ekonomik büyümeye yönelik endişeler nedeniyle Eylül 2012'den bu yana politika faizini değiştirmeyerek yüzde 8,25'te sabit tutuyor.

Bazı gelişmekte olan ülkelerin, tarihler itibariyle politika faiz oranları şöyle gerçekleşti:

Ülkeler Tarih Politika Faizleri (%) Önceki Politika Faizi (%)  Tarih Politika Faizleri (%)  Önceki Politika Faizi (%) Türkiye 20.08.2013 4,50 4,50 23.07.2013 4,50 4,50 Avustralya 06.08.2013 2,50 2,25 02.07.2013 2,75 2,75 Hindistan 30.07.2013 7,25 7,25 17.07.2013 7,25 7,25 Macaristan 23.07.2013 4,00 4,25 25.06.2013 4,25 4,50 Brezilya 11.07.2013 8,50 8,00 18.04.2013 7,50 7,25 Endonezya 11.07.2013 6,50 6,00 13.06.2013 6,00 5,75 Meksika 12.07.2013 4,00 4,00 08.03.2013 4,00 4,50 Rusya 12.07.2013 8,25 8,25 12.07.2013 8,25 8,25 Mısır 01.08.2013 9,25 9,75 - İstanbul