Oecd Ülkelerinde Vergi Yükü Artıyor

MÜCAHİD EKER - Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) üyesi ülkelerde toplam vergi gelirlerinin Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) içindeki payı, 2012 yılında yüzde 34,6'ya yükseldi. Türkiye, OECD üyeleri arasında toplam vergi yükü en düşük 6. ülke oldu.

OECD'nin "Gelir İstatistikleri" verilerine göre, küresel ekonomik krizle birlikte 2008 ve 2009 yıllarında OECD ülkelerinde düşme eğiliminde olan ve toplam vergi gelirlerinin GSYH içindeki payı anlamına gelen "vergi yükü" tekrar artmaya başladı. OECD ülkelerinde 2010'da yüzde 33,8'e, 2011'de ise yüzde 34,1'e çıkan toplam vergi gelirlerinin GSYH içindeki payı, 2012 yılında da 0,5 puanlık artışla yüzde 34,6'ya yükseldi.

34 üyeli OECD'nin 30 üyesinin verdiği geçici rakamlara dayanarak hazırlanan rapora göre, 2012 yılında vergi yükü, 21 ülkede arttı, 9 ülkede ise azaldı. 2012 yılında önceki yıla kıyasla vergi yükünde en büyük artış 1,8 puanla Macaristan'da ve 1,6 puanla Yunanistan'da gerçekleşti.

Toplam vergi gelirlerinin GSYH içindeki payında artış görülen diğer ülkeler 1,4 puanla İtalya ve Yeni Zelanda olurken, Fransa ve İzlanda'da 1,2 puanlık artış kaydedildi. Amerika Birleşik Devletleri'ndeki (ABD) vergi yükü de 2011'deki yüzde 24 seviyesinden yüzde 24,3'e çıktı.

Vergi yükünde 2011'den 2012'ye en fazla düşüş, yüzde 32,6'dan yüzde 31,6'ya gerilemenin olduğu İsrail'de yaşandı. Portekiz ve Birleşik Krallık'ta ise 0,5 puan düşüş görüldü.

Türkiye, vergi yükü en düşük 6. ülke

Toplam vergi yükü 2012 yılında önceki yıla göre 0,1 puan düşerek yüzde 27,7'e gerileyen Türkiye, yüzde 34,6'lık OECD vergi yükü ortalamasının altında yer aldı. OECD üyeleri arasında vergi yükü en düşük 6. ülke olan Türkiye'de vergi gelirlerinin GSYH içindeki payı 2000-2010 döneminde yüzde 24,2 ile yüzde 26,2 arasında bir seyir izledi.

Türkiye'de Gelir Vergisi ve Kurumlar Vergisi'nden elde edilen gelirlerin GSYH içindeki payı 2001 yılında yüzde 7,5 iken, 2012 yılında yüzde 6'ya geriledi. Türkiye, bu oranla, 2011 yılında yüzde 11,4'lük OECD ortalamasının altında seyretti.

GSYH içinde sosyal güvenlik primlerinden elde edilen gelirlerinin payı 2000 yılında yüzde 4,5 iken, 2011 yılında yüzde 7,8'e yükselen Türkiye, bu oranla da yüzde 9,1'lik OECD ortalamasının altında yer aldı.

Türkiye'de mal ve hizmet kullanımından kaynaklanan dolaylı vergilerin GSYH içindeki payı 2000 yılında yüzde 10,1 seviyesinde iken, 2012 yılında yüzde 12,5'e yükseldi. Bu oranın OECD ortalaması 2011 yılında yüzde 11 seviyesinde gerçekleşirken, Türkiye dolaylı vergilerde bu ortalamanın üstünde kaldı.

Emlak vergisi gelirlerinin GSYH içindeki payı ise 2011 yılında yüzde 1,1 olan Türkiye, bu kategoride OECD'nin yüzde 1,8'lik ortalamasının altındaki 3 ülkeden biri oldu.

- Vergi yükü en yüksek Danimarka, en düşük Meksika

Verilere göre, Danimarka yüzde 48 oranındaki vergi yüküyle OECD ülkeleri arasında vergi gelirlerinin GSMH içindeki payı en yüksek ülke oldu. Bu ülkeyi, yüzde 45,3 ile Belçika ve Fransa takip etti. İtalya, İsveç ve Finlandiya da vergi yükü yüksek ülkeler arasında yer aldı.

OECD üyeleri arasında en düşük vergi yükü yüzde 19,6 oranıyla Meksika'da görülürken, Şili yüzde 20,8 oranıyla ikinci, ABD ise yüzde 24,3 oranıyla üçüncü en düşük vergi yüküne sahip ülke oldu.

Durgunluk öncesi dönem olan 2007 ile kıyaslandığında, 2012 yılında vergi gelirlerinin GSMH'ye oranı İsrail, İspanya, İzlanda ve İsveç'te 3 puandan daha fazla düştü. Sözkonusu dönemde en büyük düşüş, 4,8 puanla İsrail'de gerçekleşti.

Türkiye ise 2007'den 2012'ye yüzde 24,1'den yüzde 27,7'ye yükselen vergi yüküyle bu dönemde en fazla artışın yaşandığı ülke olurken, Belçika, Fransa, Lüksemburg ve Meksika aynı dönem boyunca 1,5 puandan fazla artış bildirdi.

2012 yılında OECD ülkelerindeki vergi yükü şöyle sıralandı:

Sıra Ülke Vergi Yükü (%) 1 Danimarka 48,0 2 Fransa 45,3 3 Belçika 45,3 4 İtalya 44,4 5 İsveç 44,3 6 Finlandiya 44,1 7 Avusturya 43,2 8 Norveç 42,2 9 Macaristan 38,9 10 Hollanda 38,6* 11 Lüksemburg 37,8 12 Almanya 37,6 13 Slovenya 37,4 14 İzlanda 37,2 15 Çek Cumhuriyeti 35,5 16 Birleşik Krallık 35,2 17 Yunanistan 33,8 18 Yeni Zelanda 32,9 19 İspanya 32,9 20 Estonya 32,5 21 Portekiz 32,5 22 Polonya 32,3* 23 İsrail 31,6 24 Kanada 30,7 25 Japonya  28,6* 26 Slovak Cumhuriyeti 28,5 27 İsralnda 28,3 28 İsviçre 28,2 29 Türkiye 27,7 30 Kore 26,8 31 Avustralya 26,5* 32 ABD 24,3 33 Şili 20,8 34 Meksika 19,6 OECD Ortalaması 34,6 * 2011 verileri - İstanbul