Türkiye'nin Sosyoekonomik Gelişmişlik Haritası

ERDAL ÇELİKEL - Yeni teşvik sistemi dolayısıyla Türkiye'nin 6 bölgeye ayrılmasına temel oluşturan araştırmaya göre, İstanbul üretim ve sanayide ilk sırada bulunurken, Ankara eğitimli ve nitelikli işgücü bakımından zirvede yer alıyor.

Kalkınma Bakanlığı, İllerin ve Bölgelerin Sosyoekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (SEGE) sonuçlarını yayımladı. AA muhabirinin, Kalkınma Bakanlığı I·zleme, Degˆerlendirme ve Analiz Dairesi Bas¸kanı Kamil Taşçı, Planlama Uzmanı Mehmet Emin O¨zsan ve Planlama Uzman Yardımcısı Mustafa Caner Meydan'ın imzasını taşıyan araştırmadan derlediği bilgilere göre, çalışma geçen yıl yürürlüğe giren yeni tes¸vik sistemi kapsamında Türkiye'nin gelişmişlik seviyesine göre 6 bölgeye ayrılmasına temel oluşturdu.

Araştırma çerçevesinde bo¨lgesel kapasite ve potansiyel ile bireysel refah arasında denge kurarak sec¸ilen 61 degˆis¸ken ile yapılan Güçlü Temel Bileşenler Analizi sorucunda 4,51 (I·stanbul) ile -1,73 (Mus¸) arasında degˆis¸en endeks degˆerleri elde edildi ve iller bu endeks degˆerlerine go¨re gelis¸mis¸lik seviyeleri bakımından 6 kademede sınıflandırıldı.

Sanayi ve üretimini merkezi İstanbul

Araştırmaya göre, 1. kademede İstanbul, Ankara, I·zmir, Kocaeli, Antalya, Bursa, Eskis¸ehir ve Mugˆla olmak üzere 8 gelişmiş il yer aldı.

U¨lke nu¨fusunun yu¨zde 18'inin I·stanbul'da yaşadığı ve ihracatın yaklas¸ık yarısının bu ilden gerçekleştirildiği belirtilen araştırmada, imalat sanayisi alanına giren is¸yerlerinin yaklas¸ık 3'te 1'i ve üretim yapılan OSB parsellerinin yarısından fazlasının I·stanbul'da bulunduğu belirtilerek, "Bu yo¨nu¨yle I·stanbul, Tu¨rkiye'nin sanayi ve u¨retim merkezi olma konumunu su¨rdu¨rmektedir" ifadesi kullanıldı.

I·stanbul'un, Tu¨rkiye'nin finans merkezi olduğu tespitine yer verilen araştırmada, banka kredilerinin yu¨zde 43'u¨nün bu ilde kullanıldığı ve tasarruf mevduatının da yu¨zde 39'unun yine burada toplandığı kaydedildi.

Ankara nitelikli işgücünde lider

Çalışma sonucunda sosyoekonomik gelişmişlik düzeyi bakımınından 2. sırada yer alan Ankara o¨zellikle nitelikli is¸gu¨cu¨ potansiyeliyle o¨n plana c¸ıkıyor.

Araştırmaya göre, 22 ve u¨zeri yas¸ grubu nu¨fus ic¸erisinde yu¨ksek okul veya faku¨lte mezunlarının oranı bakımından Ankara, 81 il ic¸erisinde ilk sırada yer alıyor. U¨lke genelinde bu oran yu¨zde 8,8 iken, Ankara'da 15,5 du¨zeyinde bulunuyor. Yu¨ksek lisans ve doktora sahibi nu¨fusun 30 ve u¨zeri yas¸ nu¨fusa oranında da Ankara yine 1. sırada yer alıyor. Bu yas¸ grubunda Tu¨rkiye'de her 100 kis¸iden ancak 1,3'u¨ yu¨ksek lisans ve doktora yaparken, Ankara'da bu oran 3,4 du¨zeyinde gerc¸ekles¸ti.

Kişi başına ihracatta Bursa ve Kocaeli önde

Araştırmada 1. kademe gelis¸mis¸ iller arasında yer alan Bursa ve Kocaeli'nin, o¨zellikle ihracat kapasitesi bakımından o¨nemli bir yere geldiği belirtildi.

Tu¨rkiye toplam ihracatının yu¨zde 9,4'u¨nün Bursa'dan, 8,4'u¨nün de Kocaeli'nden gerc¸ekles¸tirildiği kaydedilen araştırmada, "Kis¸i bas¸ına du¨s¸en ihracat tutarı bakımından bu iki il I·stanbul'un da u¨zerinde degˆerlere sahiptir" tespitine yer verildi.

Eğitim ve turizm Eskişehir, Muğla ve Antalya'yı yukarı taşıdı

Muğla ve Antalya'nın gelişmiş iller arasında sayılma nedenlerinin de açıklandığı araştırmada, turizmin önemine dikkat çekildi.

Turizm yatırım-is¸letme ve belediye belgeli yatak sayısı itibarıyla Antalya ve Mugˆla'nın 81 il ic¸erisinde ilk iki sırada bulunduğu ifade edilen araştırmada, turizm sekto¨ru¨ndeki her 100 yataktan 34,6'sının Antalya'da, 15'inin ise Mugˆla'da bulunduğu bildirildi.

Antalya ve Eskis¸ehir'in 1. kademe iller arasında yer almasının nedenlerinden en önemlisinin "eğitim alanındaki gelişmişlik seviyelerinin yüksekliği" olarak gösterilen araştırmada, hem okur-yazar nu¨fus oranı hem de okur-yazar kadın nu¨fusunun toplam kadın nu¨fusuna oranı bakımından Antalya ve Eskis¸ehir ilk iki sırada bulunduğu belirtildi.

- Ankara