Chp'li Ekşi, İçtüzük Değişikliği İçin Teklif Verdi

CHP İstanbul Milletvekili Oktay Ekşi, TBMM İçtüzük Değişiklik Teklifi verdi CHP İstanbul Milletvekili Oktay Ekşi, TBMM İçtüzük Değişiklik Teklifi verdi. 171 maddelik kanun teklifinde Ekşi, uzun zamandır üzerinde çalıştığı teklifi "Yasama faaliyetine kalite kazandırmak" amacıyla hazırladığını ifade etti.

TBMM Başkanlığı'na verdiği kanun teklifinin genel gerekçesinde son olarak 1996 yılında değiştirilen ve o tarihten beri uygulanmakta olan TBMM İçtüzüğün, "Hemen herkesin mutlaka değiştirilmesi gerektiğinde görüş birliği içinde olduğu bir metindir. Ancak sebep ne olursa olsun, bu istek bugüne kadar gerçekleşebilmiş değildir" diyen Ekşi şöyle devam etti:

"Bu önerinin hazırlanmasının gerisinde yatan amaç, Türkiye Büyük Millet Meclisini, iyi işleyen bir demokratik rejimin, yasama/denetleme dengesine sahip bir parlamentosundaki kurallara kavuşturmaktır. Gerçekten, bir yasa koyucunun parlamento sıfatını hak edebilmesi için orada hem yasa yapma işlevinin hem de yürütmeyi denetleme görevinin dengeli ve etkin bir şekilde yerine getirilmesi şarttır. Oysa Türkiye'de, hızlı fakat kalitesi düşük bir yasama süreci ile yasama karşısında çok zayıflatılmış bir denetleme süreci egemendir.

Yasa yapılmasında etkinliğin ve kalitenin sağlanabilmesi için; Gündeme gelen her konunun tüm boyutlarıyla tartışılması, Bu tartışmanın tam bir müzakere şeklinde olması; Yasa yapma faaliyetinin en iyi sonucu verecek bir süreçten geçmesi şarttır. Denetleme görevinin gereğince yapılabilmesi ise, soru (sözlü soru, yazılı soru, acil soru, gensoru) müessesesiyle, meclis araştırması, meclis soruşturması müesseselerinin etkin bir şekilde kullanılabilmesi koşuluna bağlıdır. Bütün bunların başında, milletvekillerini işlevsizlikten kurtarıp birikimleriyle, uzmanlıklarıyla, yasama ve denetleme süreçlerine en geniş ve yoğun şekilde katılabilecekleri ortama kavuşturmak gelir. Yürürlükteki 1996 tarihli İçtüzük bu yönden de vahim denecek kadar kötü kurallara sahiptir. Çünkü bu İçtüzük, milletvekillerinin görüşlerini dile getirmelerini (örneğin TBMM kürsüsünden konuşmalarını) vakit kaybı sayan, parlamentoyu konuşulan yer olarak değil, insanların mümkün olduğunca az konuşması gereken yer olarak gören bir anlayışın ürünüdür. O İçtüzükte konuşmacının ne dediği değil, kaç dakika konuştuğu önemlidir. Kurallar o kadar terstir ki, parlamenter sistemin temeli olan son söz milletvekilinindir ilkesi bile bu İçtüzükte inkar edilmektedir."

Önerisinin milletvekillerinin sürece katkısını en üst düzeye çıkarmalarını önemseyen bir bakış açısını yansıtmaktığını belirten Ekşi, "Öneri tamamen yeni bir İçtüzük şeklinde hazırlandı. Bir başka deyişle elbet yürürlükteki İçtüzüğün birçok maddeleri ile 2011 tarihli İçtüzük Değişikliği teklifinin birçok maddeleri bu öneride de yer aldı. Ancak bu metinlerden alınan hükümler yanında, yukarıda değinilen şikayetleri gideren, TBMM'ye tam bir parlamento işlevi kazandırmaya ve milletvekillerini işlevli hale getirmeye odaklanan hükümler önerildi" dedi.

Ekşi teklifiyle getirilen değişiklikleri şöyle sıraladı:

"Yasama ve denetleme işlevlerinin en verimli şekilde yaşanabilmesi için siyasi parti grupları arasında diyalog ortamı yaratılmaktadır. Bunun için Danışma Kurulunun yetkileri artırılmakta, bir siyasi parti grubunun ötekiler üzerinde baskı uygulamasına engel olmakta, böylece diyaloğu zorunlu hale getirmektedir. Buna rağmen sonuç alınamazsa Danışma Kurulu yerine o konuda karar verme yetkisi TBMM Başkanına aktarılmaktadır. Bugün TBMM'deki en yoğun şikayet sebebi olan Genel Kurul gündemini öğrenememek olgusu sonlandırılmaktadır. Bu amaçla Danışma Kuruluna, Genel Kurulun bir ay sonraki dönemde yapacağı görüşmelerin Kesin Gündemini belirleme, ondan bir sonraki ay görüşülecek konuların da Taslak Gündemini hazırlayıp açıklama görevi verilmektedir.

Siyasi hayatımızın gerginleşmesinin-diyalog ortamının oluşamamasının- en önemli sebebi veya sebeplerinden biri olan halka (veya o partinin taraftarlarına) açık Grup Toplantıları yerine, parlamenter sistemin gerçek (kapalı) grup toplantıları yapılmasını sağlayacak bir hüküm getirilmektedir. Yürürlükteki İçtüzüğün Danışma Kurulu ile ilgili ve en fazla suiistimal edilen Danışma Kurulunda anlaşmaya varılamayan konunun doğruca Genel Kurula getirilmesi kuralı kaldırılmaktadır. Böylece her birleşim başında görüşmeleri anlamsız şekilde bloke eden Araştırma Önergelerine harcanan vaktin yasa yapma veya denetleme amacıyla kullanılmasının önü açılmaktadır. Getirilen hüküm, TBMM'nin her hafta sadece bir Araştırma Önergesini görüşmesine imkan vermektedir.

Öneri TBMM Komisyonları arasındaki esas komisyon-talii komisyon ayrımını kaldırmaktadır. Böylece komisyonları gizli bir hiyerarşi çizgisine koyan anlayış terk edilmektedir. Öneri birden fazla komisyonu ilgilendiren konuların onlar tarafından da incelenmesine olanak vermekle birlikte, Genel Kurul görüşmelerinde, TBMM Başkanının belirlediği nihai (son) komisyon raporunun temel alınacağını bildirmektedir. Bununla birlikte Başkanın bir konuyu yanlış bir komisyona havale ettiğini düşünen milletvekilinin itiraz edip yanlışı düzelttirmesi yolu açılmaktadır. Komisyonların Başkanlık Divanında Başkanın ve bir katip üyenin iktidar partisinden seçilmesi ancak Başkanvekilliği ile bir katip üyeliğin muhalefete bırakılması önerilmektedir. Böylece Komisyon yönetiminde yumuşak bir iç denetim mekanizması kurulmaktadır. Bu düzenlemenin, muhalefetin de önerilerinin görüşülmesine olanak sağlaması umulmaktadır.

Komisyonlarda raportörlük tekrar ve aktif bir rol verilerek yaşama geçirilmektedir. Öneri, o konunun uzmanı kim ise raportörlüğün ona verilmesini ve Genel Kurul'da raporunu bizzat savunmasını sağlayacak şekildedir. Komisyonların etkinliğini artırmak amacıyla, sözlü soruların sadece Genel Kurulda yanıtlanmasına imkan veren bugünkü İçtüzük hükmü yerine, Komisyonda da yanıtlama yolu açılmaktadır. Komisyonların etkinliğini artıracak öteki öneri, Komisyonda ele alınan her önerinin öncelikle Anayasaya aykırı olup olmadığı yönünden irdelenmesini emretmektedir.

Komisyonlar yönünden getirilen bir başka yenilik görüşülen konuyla ilgili Komisyon Raporunda, hangi önerinin hangi gerekçeyle kabul veya ret edildiğinin açık bir gerekçeyle yazılması zorunluluğudur. Genel Kurulun çalışma saatleri 15.00'den 14.00'e alınarak TBMM'nin bir haftada en az üç saat fazla çalışması sağlanmakta, ayrıca gündemdeki konular görüşülmeden birleşimin kapatılamayacağı hükme bağlanmaktadır. TBMM Başkanı gibi Başkanvekillerinin de üyesi bulundukları siyasi partinin etkinliklerine katılamayacakları vurgulanmaktadır. TBMM çalışmalarında şeffaflığı en üst düzeye çıkarabilmek için, TBMM'nin hemen hemen tüm işlemlerini (kesin ve taslak gündemleri, yasa tasarılarını ve tekliflerini, verilen değişiklik önergelerini, soru önergelerini ve onlara verilen yanıtları, raporları) açıklayan bir Meclis Resmi Bülteninin yayımlanması emredilmektedir.

TBMM'nin denetleme işlevini etkin hale getirmek amacıyla, birleşimin açık olduğu her gün, Başkanlık Divanının sunuşlarını izleyen 45 dakikanın sözlü soru ve yanıtlara ayrılması zorunlu kılınmaktadır. 2011 tarihli İçtüzük Değişikliği Teklifinde de Acele Soru adıyla ileri sürülen Acil Soru kurumu getirilmektedir. Acil Soru görüşmeleri her Çarşamba günü saat 15'te başlayıp 15.30'da bitecektir. Bir sorunun Acil Soru sayılması için ilgili bakana yöneltilecek en çok 50 kelimelik tek sorunun, o Çarşamba Saat 15'den en geç 48 saat önce TBMM Başkanlığına verilmesi zorunludur.

Sözlü soruların halen yapıldığı gibi, toplu halde ve ilgili bakanın istediği zaman yanıtlanması usulü terk edilmekte, 1876'dan itibaren tam 120 yıl boyunca uygulandığı gibi her soru ayrı bir görüşme konusudur ilkesi geri getirilmektedir.

TBMM Genel Kurul görüşmelerinin halen en çok eleştirilen bölümlerinin başında gelen Gündem Dışı konuşmalar, uygulamadan kaldırılmaktadır. Yasa yapma tekniğine taban tabana zıt olduğu bilinen Torba Kanun uygulamasına son verilmektedir. Halen Genel Kurulun çalışmalarına başlaması için üye sayısının en az üçte birinin hazır bulunmasını şart koşan kuralı, karar yeter sayısı olarak gören anlayışa karşın 'üye tam sayısının en az dörtte birinin oturumda hazır bulunmasını' yeterli sayan kuralı geçerli kılan düzenleme getirilmektedir. Bütçe kanun tasarılarının Genel Kurulda görüşülmesiyle ilgili uygulama, konunun önemine ve parlamento geleneklerine uygun (her bütçe ayrı bir görüşme konusudur ilkesini yaşama sokan) kurallara bağlanmaktadır. Temel Kanun kavramı korunmakta ancak bu imkanın kötüye kullanımını önleyecek koşullar getirilmektedir. Tüm yukarıdakilerden ayrı olarak, 2011 tarihli İçtüzük Değişikliği Teklifinde olduğu gibi bir Parlamento Etik Kurulu bir de Parlamento Akademisi kurulması önerilmektedir." - Ankara