Derleme Rusya'nın Başkenti Moskova'da Düzenlenen Suriye'deki Krizin Çözümüne İlişkin Bazı...

Rusya'nın başkenti Moskova'da ilki 26 Ocak'ta başlayan Suriye diyalog görüşmelerine çoğunluğunu yönetimin tanıdığı muhaliflerin oluşturduğu Ulusal Koordinasyon Kurulu üyesi 36 kişinin katıldığı belirtilmişti.

Suriye Muhalif ve Devrimci Güçler Ulusal Koalisyonu (SMDK) Başkanı Halid Hoca ve SMDK üyeleri ile Rusya tarafından davet edilen Muaz el-Hatib, Hadi el-Bahra, Abdulbasit Seyda, Bedir Camus gibi birçok isim katılmazken, toplantıya, Suriyeli muhalif sanatçı Cemal Süleyman, PYD Eşbaşkanı Salih Müslim, muhalif Halk İradesi Partisi Genel Başkanı Kadri Cemil, Yönetmen Süheyr Sermini, Ulusal Çağrı Platformu Başkanı Semir el-Ayta'nın da aralarında bulunduğu 34 isim iştirak etmişti.

Görüşmelerin 27 Ocak'taki oturumlarında, Esed tarafı ile yapılacak görüşmeler öncesi muhaliflerin kendi aralarında anlaştıkları uzlaşı belgesi için görüş alışverişi yapılmıştı.

Uzlaşı belgesinin, 24 Ocak'ta düzenlenen Kahire Toplantısı'nın ardından yayımlanan Kahire Bildirisi'nden bazı maddeleri de içermesi bekleniyordu ancak, Moskova'daki toplantıya katılan bazı isimler, söz konusu belgeye karşı olduklarını ifade etmişti.

Suriye içinde yaşayanlardan toplantıya katılan, Mecdi Niyazi, Nevvaf Milhim, Fatih Camus gibi isimlerin Esed yönetimine yakınlıklarıyla tanınmaları da oturumlarda tartışma konusu olmuştu.

- Lavrov, çözümden çok uzaktayız demişti

Ertesi gün, 28 Ocak'ta, yapılan görüşmelerde konuşan Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Suriye'deki durumun normale dönmesinin uzun ve zor bir süreçten geçeceğini vurgulamış krizin çözümünden çok uzakta olunduğunu belirtmişti.

Taraflara, uzlaşmaları yönünde çağrıda bulunan Lavrov, Suriye sorununa, Cenevre anlaşmasına da zarar verecek bir dış müdahalenin yapılmasının kabul edilmez olduğunu savunmuştu.

-Esed'i temsilen Suriye'nin BM Daimi Temsilcisi Caferi katılmıştı

Suriye krizine ilişkin Rusya'nın başkenti Moskova'da, Rusya Dışişleri Bakanlığı'na ait Kongre Merkezi'nde devam eden görüşmelere Suriye'nin Birleşmiş Milletler (BM) Daimi Temsilcisi Beşşar Caferi de katılmıştı.

Suriyeli muhalifler, rejimi temsil eden heyetin oturumlara katılımında sunulması planlanan uzlaşı belgesinde yer alacak hususlar üzerinde anlaşmıştı

Suriye Ulusal Çalışma Grubu Başkanı Mahmud Meri, AA muhabirine yaptığı açıklamada, gıda ve ilaç yardımlarının Suriye'deki tüm bölgelere ulaştırılması, tutukluların serbest bırakılması, ekonomik yaptırımların kaldırılmasının gerekliliği, siyasi çözüm için Cenevre-1 Konferansı'nın esas alınması, "yatıştırma politikasının" ülkedeki krizden çıkmak için tek çıkış yolu olduğu, "askeri gücün sadece Suriye ordusunun elinde olması" hususlarında anlaştıklarını belirtmişti.

Demokratik dönüşüm süreciyle ilgili de fikir birliği sağladıklarını ifade eden Meri, gelecekteki Suriye devletinin "sivil, çoğulcu, mensubiyet farkı ve mezhep ayrımı gözetmeyen, kanun önünde tüm vatandaşlara eşit haklar tanıyan bir devlet" olması konusunda mutabakata vardıklarını kaydetmişti.

-"Dış müdahale krizin süresini uzatır"-

Meri, toplantıda muhalifler arasındaki ihtilaflı konulara ilişkin ise "Anlaşmazlık, geçiş süreci ve silah kısıtlaması üzerinde yoğunlaşıyor. Büyük bir anlaşmazlık değil, aşılabilir. Silahların sadece orduda değil, devlet birimlerinin elinde de toplanması fikrini savunanlar var. Bir diğer konu da uluslararası güvenceler meselesi. Uluslararası ve bölgesel tarafların rolünün olmadığı, Suriye-Suriye çözümü konusunda ısrarcıyız. Çünkü herhangi bir dış müdahalenin krizin süresini uzatacağı düşüncesindeyiz" demişti.

Teröre karşı tek saf olduklarını, El-Kaide ve DAEŞ terörüne karşı yönetimdeki ve muhalefetteki Suriyelilerin çabalarının birleşmeye ihtiyacı bulunduğunu ifade eden Meri, "Tüm yabancı güçlerin Suriye'den çıkmasını talep ediyoruz ancak halihazırda önceliğimiz, El-Kaide ve DAEŞ'e karşı mücadele. Bunlar Hizbullah ve İranlılardan daha tehlikeli" diye konuşmuştu.

Beşşar Esed'in akıbetinin konuşulmadığını çünkü bunun yönetimle muhalefetin müzakeresi değil, istişare toplantısı olduğunu belirten Meri, taraflar arasındaki ortak noktalar üzerinde durmak, anlaşmazlık bulunan hususlardan ise kaçınmak istediklerini, bu hususları sonraki toplantılarda ele almayı düşündüklerini söylemişti.

-"SMDK'nın, katılıp katılmamasının bir farkı yok"

Muhalefetin, Suriye halkının içinde bulunduğu zor durumun farkında olduğuna ve onların sıkıntılarını yüklenerek çözüm bulmaya çalıştığına işaret eden Meri, görüşmelere başta SMDK olmak üzere diğer muhalif grupların katılmamasına ilişkin, "SMDK, Suriye halkını temsil iddiasıyla Cenevre-2'ye katıldı ancak başarısız oldu. Bu yüzden katılıp katılmamasının bir farkı yok. Suriyeli muhalif grupların çoğu burada ve hepsi, vatanın sıkıntılarını yüklenebilecek durumda" değerlendirmesinde bulunmuştu.

Hükümet yetkilileriyle görüşmelerde sunulacak uzlaşı belgesinde yer alan maddeler ise şöyle belirlenmişti:

"Sivillere zarar veren rastgele saldırıların durdurulması. Düşünce suçlusu, barışçıl aktivistler, kadın ve çocuk tutukluların serbest bırakılması, kaçırılanların kurtarılması. Suriye'deki tüm bölgelere gıda ve ilaç girişinin sağlanması. Medyanın bir kişinin tekelinde bulunmaması ve tüm Suriyelilere kapılarını açması. Suriye İnsan Hakları Komisyonu oluşturulması ve hakların ihlali konusunda doğrudan müdahale yetkisinin bulunması. Söz konusu adımların atılabilmesi için ortak komiteler oluşturulması. Ekonomik yaptırımlar ve Suriye halkına yönelik ablukanın kaldırılması için çabalamak. Eski tutukluluk dosyasının iptali, silahın sadece gelecekteki Suriye devletinin elinde bulunması sonucuna götürecek siyasi bir sürecin gerekliliği".

Görüşmeler sona erdi

Görüşmelere katılan Ulusal Çağrı Platformu Başkanı Semir el-Ayta, AA muhabirine yaptığı açıklamada, görüşmelere gelecek ay yeniden başlanacağını ifade etmişti.

Ayta, rejim heyetinin, muhaliflerin sunduğu bazı noktaları tartışmayı kabul ettiğini, ancak görüşmelerde belirli bir anlaşmaya varılmadığını, bu nedenle de ortak bir belge veya bildiri hazırlanmadığını aktarmıştı.

Rusya Dışişleri Bakanlığı kaynaklardan alınan bilgiye göre de rejimi temsil eden heyet, muhalifler tarafından sunulan bazı noktaları tartışmaya ve muhalifleri temsil eden isimler tarafından sunulması halinde siyasi tutukluların listesini incelemeye hazır olduklarını belirtmişti.

Muhalif kaynaklar ise Caferi'nin bu noktaların bir sonraki görüşmelerde incelenmesini önerdiğini, gelecek turun Suriye'nin başkenti Şam'da düzenlenmesi çağrısı yaptığını, ancak muhaliflerin bunu kabul etmediğini kaydetmişti.

Sivil toplum kuruluşları ve muhalifler önceki gün yapılan görüşmelerde, 10 konu başlığının yer aldığı bir belgeyi rejimi temsil eden heyete sunmuş, ancak heyetin başkanı ve Suriye'nin BM Temsilcisi Beşşar el-Caferi, muhaliflerin kendi aralarında bazı görüş farklılıkları yaşadığını, tüm noktalar üzerinde anlaşılmadığını savunmuştu.

Caferi, "terör eylemlerine karışmayan siyasi tutukluların" serbest bırakılmasına ilişkin maddeye itiraz ederek, hapishanelerde muhalif siyasi mahkum bulunmadığını iddia etmişti. Bunun üzerine muhalifler, rejim heyetinden Suriye'ye döndüklerinde tutuklular konusunu tartışmalarını talep etmişti. Caferi ayrıca DAEŞ'e karşı savaşanların Suriye ordusuna katılması maddesine de itiraz etmişti.

Suriye'deki iç savaşla ilgili bir gelişmenin kaydedilemediği görüşmelerde bazı muhalifler, toplantıların, rejim ile rejimin muhatap olduğu muhalifler arasında yapıldığını öne sürmüştü.

Moskova'daki ikinci Suriye toplantısı

Rusya Devlet Başkanı Putin, Mısır'a gerçekleştirdiği ziyaretinde, Suriye muhalefetiyle rejim arasındaki müzakerelerin ikinci turuna da ev sahipliği yapacaklarını belirterek, "Suriye krizi için siyasi çözüm arayışındayız" demişti.

Suriye dışındaki muhaliflerin katılımının düşük olduğu ikinci toplantı, 6 Nisan'da Moskova'da başlamıştı.

Bazı muhalif oluşumlar, sivil toplum kuruluşları ve aşiret temsilcilerinden 31 kişinin katıldığı toplantının ilk gününde Rusya'nın sunduğu ve "Suriye'deki durumun değerlendirilmesi, ulusal güçlerin terörle mücadeleye katılması, rejim ve muhalifler arasında güven ortamının oluşturulması, siyasi sürecin temelleri ve krizin çözümünde baz alınacak adımlar üzerinde anlaşılması" maddelerinden oluşan öneri görüşülmüştü.

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, "Asıl amacımız bu kez Suriye toplumunun tüm kesimleri arasında 2012 Cenevre Anlaşması'nda bahsedilen diyalog ortamını sağlamak" şeklinde konuştu.

Sergey Lavrov, Suriye Ulusal Koalisyonunun toplantıya katılmaması nedeniyle üzgün olduğunu belirtmişti.

"Suriye Toplantısı"na katılan muhalif gruplar, yarınki görüşmede ele alınacak konuların genel çerçevesini belirledi

Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed rejimi temsilcileri ve bazı muhalif grupların katılımıyla düzenlenen Suriye Toplantısı'nın ikinci gününde, dün, toplantıya katılan muhalif heyet temsilcileri, rejimi temsil eden heyetle gelinen son noktayı değerlendirecekleri görüşmede ele alınacak konuları değerlendirmişti.

"Siyasi çözümün gerekliliği"

Suriye içerisinde faaliyet gösteren Koordinasyon Kurulu Genel Sekreteri Hasan Abdulazim tarafından sunulması kararlaştırılan metinde, "Ülkede yaşanan kriz için 30 Haziran 2012 Cenevre Bildirisi ilkeleri temelindeki bir siyasi çözümün gerekliliği, terörle mücadele ve bölgedeki insani durumun yanı sıra başarılı bir 3. Cenevre konferansına zemin hazırlayabilecek uluslararası ve bölgesel düzeyde Suriye konulu çalışmaların yapılmasına" ilişkin maddeler yer almıştı.

Siyasi çözüme inanan tüm Suriyeli oluşumların, ülkedeki siyasi sürece katılmasına işaret edilen 6 maddelik metinde, "ülkedeki şiddet olaylarının bir an önce sona ermesi, halkın maruz kaldığı insani durumun çözüme kavuşturulması, terörle mücadele, demokratik değişim sürecinin tamamlanarak sivil ve demokratik devlet sistemine geçilmesinin yanı sıra dış müdahalelerin engellenmesi" konu başlıkları ele alınmıştı.

"Diyalog için acil dosyalar"

Metinde ayrıca "Diyalog için acil dosyalar" adı başlığı altında ise şu konular öne çıkmıştı:

"Sivillere yönelik saldırıların durdurulması, öncelikli olarak kadın ve çocuklar olmak üzere tüm düşünce suçluları ile barış yanlısı aktivistlerin yanı sıra rehin alınan ve kaçırılanların serbest bırakılması, BM Güvenlik Konseyi'nin 2139 sayılı kararı uyarınca ülkenin tüm bölgelerine ilaç ve gıda maddelerinin ulaştırılması, Suriyeli sığınmacıların vatanlarına dönmelerinin sağlanması, basında uygulanan tekelci zihniyetin ortadan kaldırılması, ekonomik kısıtlamaların ve ablukanın kaldırılması, eski gözaltı dosyalarının çözüme kavuşturulması, Suriye vatandaşları ve ailelerinin pasaportlarının yenilenmesi."

Söz konusu maddelerin uygulamaya geçirilmesi için ortak komisyonların oluşturulmasına işaret edilen metinde, sivil toplumun siyasi çözüm sürecinde aktif şekilde rol alması gerektiği de vurgulanıyor.

Toplantının bugünkü oturumlarında Suriyeli muhaliflerin, Suriye'nin BM Temsilcisi Beşşar el-Caferi başkanlığındaki heyetle bir araya gelmesi ve gelinen son noktayı değerlendirmesi bekleniyor.

Suriye'deki iç savaşla ilgili bir gelişmenin kaydedilemediği görüşmelerde SMDK mensubu muhalifler, toplantıların, rejim ile rejimin muhatap olduğu muhalifler arasında yapıldığını belirtiyor.