Domates Fiyatları Çiftçiyi Sevindirdi (2)

TÜRKİYE'nin en önemli örtüaltı domates üretim merkezi Antalya'da, Rusya'nın ihracat yasağına rağmen bu yılki domates fiyatları üreticilerin yüzünü güldürüyor. Kış mevsiminin çok sert geçmesinin verimi düşürmesi ve Irak'a yüksek ihracat, iç piyasada fiyatın 10 liraya kadar yükselmesine neden oldu.

Son günlerin en çok tartışılan konusu olan domates, kış döneminde Türkiye'nin ve birçok Avrupa ülkesinin ihtiyacının karşılandığı Antalya'da çiftçinin yüzünü güldürdü. Antalyalı domates üreticileri bu dönem fiyatlardaki artışın sebebi olarak bu yıl çok sert geçen kış nedeniyle verim düşüklüğü ve Irak'a ihracat artışını gösterdi.

Aksu'nun Yeşilyurt Mahallesi'nde 17 yıldır serada domates üretimi yaptığını belirten Ramazan Akcan şunları söyledi:

"Bu seneye kadar fiyatlarda normal gidiş vardı. Ocak ayında bu domatesi çöpe döktük. Halde satılmadı getirdim çöpe döktük. Hava soğuyunca tonaj azaldı, Arap pazarı da girince fiyatlar yükseldi. Bu 10 senede bir oluyor. Bu kış çiftçi para kazandı. Bu sene para etmeseydi çiftçi batmıştı. Seralarda ne yetiştirecektik? İç piyasada fiyatlar yüksek doğru ama iç piyasaya giden mallar 2- 2.5 lira veya 3 lira. Dışarıya giden mallar ise 4- 4.5 lira arası. Ama biraz abartıyorlar. İstanbul'da 10 lira deniyor. Bunun içine işçilik, mazot, yakıt gibi birçok gider biniyor ve mecbur 10 liraya çıkacak. Bunu çok görmüyoruz biz. Çiftçinin girdi maliyetleri biraz fazla. Yakıt, gübre, ilaç maliyeti yükseltiyor. Bu fiyatlarda bile emeğimizin karşılığını zor alıyoruz. 1.5 liranın altına düşerse para kazanamayız. Çiftçiyi suçlamasınlar, çiftçinin maliyeti, nasıl ürettiği belli. Bas bas bağırıyorlar biz 10 liraya domates yiyoruz diye, ya kardeşim ben 2- 2.5 liraya satıyorum. Yüzde 8 komisyonla alıyor tüccar bizden. KDV'si, nakliyesi, paketlemesi, işçiliği birçok maliyeti üzerine koyuyor. Şimdi ikinci ürünler yavaş yavaş çıkmaya başladı ve havalar ısınıyor, fiyatlar artık düşmeye başlar. Satışlarımız 1- 1.5 liraya kadar düşer." IRAK İHRACATI VE SOĞUK ETKİLEDİ

Aksu'da üreticiden domates alımı yapan Tekirdağ- Çorlu, İstanbul ve İzmir hallerinde 25 yıldır tüccarlık yaptığını belirten Ayhan Çelik, domates fiyatlarının yüksekliğini, havaların soğuk gitmesine bağladı. Çelik, kış aylarının çok çetin geçmesinden dolayı verimin düştüğünü söyledi. Bu seneye kadar Irak'ın bu şekilde mal alımı olmadığını da belirten Çelik, "Irak'tan bu yıl ciddi domates, sebze ve meyve alındı. Çok güzel paraya mal alıyorlar. Bu nedenle Rusya'yı aratmıyor. Rusya'ya da mal gidiyor. Nereden gidiyor Gürcistan, Azerbaycan, değişik ülkeler üzerinden Rusya mal sokuluyor" dedi.

10 LİRAYA SATILMASI DOĞRU DEĞİL

Ayhan Çelik, üreticiden 2- 2.5 liraya alınan domatesin İstanbul'da market ve pazarda 10 liraya satılmasının nedenini ise şöyle açıkladı:

"Bugüne kadar domates 3- 5 lira arasındaydı ve malına göre değişiyordu. Bugün mal 2.5 liraya alındı, başka çeşit var 2 lira, 1.5 liraya var, kalitesine göre değişiyor. 2.5 liraya alınan domatesin 50 kuruş masrafı var işçi, nakliye ambalaj vs gibi bir de KDV'si var. 2.5 liraya aldığımız malın pazarda 4 liraya satılması lazım. Pazarcı İstanbul'da 3.2 liraya alıyor 5'e de satıyor. Herkes mal ne kadar pahalı olursa üzerine 1 lira koyuyor, mal ucuz olursa 10 kuruş koyar. Mal az olduğunda bu vatandaşa daha çok yansıyor. Havaların ısınmaya başlamasından dolayı düşüş de yaşanıyor. 10 liraya satılmasının sebebi, üzerine 3- 4 lira koyan esnaf, halci veya marketlerimiz var. 10 liraya satılması doğru değil ama, havaların soğuk gitmesi ve ihracatın çok olmasının etkisi var. Ama 10 lira çok yüksek, biz de istemiyoruz vatandaşın 10 liraya domates yemesini. Bunun en fazla 6 lira olması gerekiyor."

GEÇEN SENEDEN BİRÇOK ÜRETİCİ DOMATES EKMEDİ

Antalya'da serada 10 yıldır domates üretimi yapan İsmail Yılmaz, ürettiği kokteyl domates çeşidini hale 5 liradan sattığını söyledi. Normal domates çeşitlerinde de 5- 6 liraya satan üreticiler olduğunu belirten Yılmaz, bu yıl havaların çok soğuk geçmesinin domates miktarını düşürdüğü ve geçen seneki Rusya yasağı nedeniyle birçok üreticinin de patlıcan, biber, salatalık ve karpuz gibi başka ürünler ektiğini kaydetti. Rusya'ya yasağın kalkması halinde fiyatların daha da iyi olacağını kaydeden Yılmaz, "Daha da para yapar. Bu sene para kazandık" dedi.

1983'ten beri seracılık yapan Mustafa Akcan, domatesin para etmesi nedeniyle Rusya yasağının bugün için çok sıkıntı oluşturmadığını söyledi. Rusya'nın yasağı kaldırmış olması halinde çok daha iyi olacağını kaydeden Akcan şöyle konuştu:

"Bu sene çok don olayı oldu, iki ay soba yaktık sürekli. Dondan dolayı tonaj az oldu. Domatesin iyisini hale 3- 4 liraya verdik. Ama bu iyi, kötü değil. Allah bereket versin. Bu sene çiftçinin durumu iyi, bu sene de para etmeseydi çiftçi batardı. Geçen sene para etmeyince birçok kişi patlıcan, bibere döndü. İki hafta sonra domates bollaşır. İki hafta daha fiyatlar böyle sürer."

ÇİFTÇİ BU YIL MEMNUN

Bu kışın soğuk geçtiği ve fidanların normal tonajı veremediğini belirten 15 yıllık üretici Osman Geb, "Domates az çıktı ve ihracatın Irak'a açılmasının da etkisi oldu. Çiftçinin kazandığı paranın yüzde 50'si masrafa gidiyor. Şu an fiyatlar iyi, normal. Bu yıl Allah bereket versin. Borçlarını biraz ödemişlerdir ama çiftçinin yüzde 70'inin bankalara kredi borcu var. Eğer bu yıl da para etmeseydi çoğu köylümüz arazisini satmak zorunda kalacaktı" dedi.

TÜRKİYE'YE MÜTHİŞ TALEP OLDU

Demre'de domates serası bulunan İzzet Boztepe, herkesin domates fiyatının yüksekliğinden şikayet ettiğini söyledi. Bunun, Türkiye'deki üretim azlığından değil Akdeniz ülkeleri İtalya, İspanya ve İsrail'deki üretim azlığının da etkisi olduğunu anlatan Boztepe, şunları söyledi:

"Birçok domates üreticisi ülkede üretim çok düşük. Türkiye'den yaş sebze meyve ihracatı yapan firmalar, her yerden domates alıyor. Talebi karşılayamıyor hiçbir ülke. Bundan dolayı da Türkiye'ye müthiş bir talep oldu. Türkiye'de de kış şartlarının ağır geçmesi nedeniyle, çiçeklerde ağır zayiat oluştu. Çok ağır kış geçirdik. Bundan dolayı üretim üçte bir oranında azaldı. Dış dünyada da talep olunca domates fiyatları tavan yaptı. Üretici ile tüketici arasında da müthiş bir uçurum var. Buradan 3 liraya çıkan domates, tüketiciye 7- 8 liraya gidiyor. Aslında buradaki fiyat çok pahalı değil. Böyle bakmak lazım olaya."

Üretici İlker Günay da "Bu yıl domatesteki ücret artışının nedeni kışın soğuk geçmesi ve üretim azlığı. Burada domatesi 3 liraya satıyoruz. Tüketim yeri Ankara, İstanbul'a varıncaya kadar 8- 10 lira oluyor. Tüketici bunu çok pahalı yediği için, çok pahalı satıldığını zannediyor. Aslında 3 lira üretici için çok da pahalı bir fiyat değil. Çünkü girdiler çok pahalı. Ama yine de üretici, geçen yıllara nazaran bu fiyattan memnun" diye konuştu.

Demre'de domates, toptancı halde kalitesine göre toptan 2.5- 4 lira arasında alıcı buluyor. - Antalya