Grafikli - Libya Krizine İtalya'da Çözüm Aranıyor

İtalya'nın güneyindeki Palermo kentinde düzenlenecek ve çok sayıda ülkenin katılımıyla 2 gün sürecek Uluslararası Libya Konferansı'nda Libya'daki siyasi istikrarsızlığa çözüm aranacak.

Konferans, Libya'da 2011'deki devrimin ardından yaşanan siyasi istikrarsızlık ve karşıt gruplar arasındaki çatışmalar sonucu ortaya çıkan Birleşmiş Milletler (BM) destekli Ulusal Mutabakat Hükümeti (UMH) ve Tobruk merkezli Temsilciler Meclisi (TM) delegelerinin de katılımıyla bu akşam başlayacak.

Libya'da BM destekli Ulusal Mutabakat Hükümeti Başkanlık Konseyi Başkanı Fayiz es-Serrac konferansa katılacağını açıkladı ancak TM tarafından desteklenen General Halife Hafter'in Palermo'ya gitmekten vazgeçtiği öne sürüldü.

AA muhabirinin dün TM kaynaklarından aldığı bilgiye göre, Hafter'in konferansa katılmama kararının arkasında "İtalya hükümetinin son zamanlarda Hafter ve Libya'ya büyük düşmanlık sergilemesi, buna karşılık UMH'yi desteklemesi", "İtalya'nın Libya'nın güneyinde askeri bir üs kurma çabası" gibi sebepler bulunuyor.

Kaynaklar, Hafter'in İtalya'daki konferansa katılımının " Fransa'nın gerçekleştirdiği Paris Zirvesi'nin başarısızlığı" anlamına geleceğini, halbuki Fransa'nın Hafter ve güçlerinin önemli destekçilerinden olduğunu belirtmişti.

İtalya'nın rol kapma çabası

Fransa'da mayıs ayında düzenlenen Libya Zirvesi'ne davet edilmeyen İtalya, bölgede yeniden güçlü aktör olmayı hedefliyor.

Daha önce Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un ev sahipliğinde Paris'te düzenlenen zirvede Libya'da 10 Aralık'ta genel seçimlere gidilmesi kararlaştırılsa da bu tarih gelinen aşamada pek mümkün gözükmüyor.

Paris'teki konferansa davet edilmeyen İtalya ise Palermo'daki konferansa özel önem veriyor. Bunun nedenleri arasında Libya'dan İtalya'ya mülteci akını ve Roma yönetiminin ekonomik çıkarlarını koruma isteği başta geliyor.

Katılım seviyelerinin genel itibarıyla düşük olması ve Hafter'in konferansa katılmama ihtimali İtalya'nın umduğunu bulamayabileceği şeklinde yorumlanıyor.

BM süreci ele alınacak

BM Libya Özel Temsilcisi Gassan Salame'nin Eylül 2017'de sunduğu üç aşamalı eylem planına göre, ülkede 2018 sona ermeden devlet başkanlığı ve parlamento seçimlerinin yapılması amaçlanıyordu. Devlet başkanlığı seçimlerinde adaylığı konuşulan isimler arasında Hafter de yer alıyordu.

Ancak Selame, son açıklamasında, Libya için takvimini 2019'un "ilk aylarında bir ulusal barış konferansının düzenlenmesi ve bahara doğru da seçimlerin gerçekleşmesi" şeklinde revize etmişti.

Palermo'daki konferansta uluslararası toplumun BM planına desteğinin yinelenmesi beklenirken, bunun yanı sıra siyasi istikrarın tesisi, ekonomik ve kurumsal reformlar ve güvenlik gibi konuların ele alınması planlanıyor.

Türkiye'nin katılımı

Libya'daki geçiş sürecinin ele alınacağı konferansa Türkiye'yi temsilen katılacak Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, bugün İtalya Başbakanı Giuseppe Conte tarafından heyet başkanlarına verilen akşam yemeğine katılacak, salı günü ise genel çalışma oturumunda katılımcılara hitap edecek.

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Oktay'ın konferansa katılan ülkelerin heyet başkanları ve muhataplarıyla ikili görüşmeler gerçekleştirmesi de öngörülüyor.

Libya'daki 17 Şubat 2011 devriminin ardından, Ankara yönetimi, Ulusal Geçiş Konseyi'ni "Libya halkının tek temsilcisi" olarak tanımıştı. Trablus'un Ulusal Geçiş Konseyi'nin tam kontrolü altında girmesini takiben de 2 Eylül 2011'de Trablus'a Büyükelçi atayan ilk ülke Türkiye olmuştu.

Türkiye, BM'nin kolaylaştırıcılığında Libya'da yürütülen siyasi diyalog sürecini aktif biçimde destekliyor.

Siyasi krizin arka planı

Afrika'nın en büyük petrol rezervlerine sahip Libya'da 42 yıllık Kaddafi dönemi, 17 Şubat 2011'de başlayan ayaklanmaların ardından NATO müdahalesiyle sona erdi. Ancak rakip siyasi otoritelerin neden olduğu istikrarsızlık, geçiş dönemindeki başarısızlıklar ve silahlı grupların yol açtığı şiddet nedeniyle ülke 7 yıldır bir türlü huzura kavuşamadı.

Libya'da 2014 yılında gerçekleşen tartışmalı seçimlerin ardından başkent Trablus ile doğuda Tobruk kentinde rakip siyasi otoriteler ortaya çıktı.

BM aracılığıyla Fas'ın Suheyrat kentinde Aralık 2015'te imzalanan anlaşmanın sonucunda göreve gelen UMH, uluslararası meşruiyete sahip olarak başkentte bulunuyor. Ancak UMH, kendi güvenliği için iş birliği yaptığı milislerin üzerinde otorite sağlayamıyor ve zaman zaman güvenlik krizi sarmalına giriyor.

Doğuda ise Libya Ulusal Ordusu isimli silahlı gruba liderlik eden Halife Hafter ve Tobruk Temsilciler Meclisi yer alıyor. Hafter, tüm ülkenin kontrolünü eline alacağı bir yönetim arzuladığını saklamıyor.

Trablus-Tobruk ayrımı ülkenin kurumları arasında çekişmeye yol açıyor. İki ayrı merkezin meşruiyet için yarıştığı, rakip ulusal petrol şirketleri, rakip merkez bankaları gibi kurumlar, güvenlik yönünden sıkıntıdaki ülkenin istikrarını daha da zora sokuyor.