İstikrarın sağlanmadığı ülke Irak

ABD'nin 2003'te Saddam rejimini devirmesinin ardından Irak'ta başlayan siyasi ve güvenlik istikrarsızlık bir türlü sağlanamadı. ABD'nin 2001'den sonra başlattığı operasyonlarda 182 bin 272 ila 204 bin 575 sivil yaşamını yitirirken Irak'ta Ekim ayının başından bu yana gerçekleştirilen hükümet karşıtı eylemlerde 44 kişi hayatını kaybetti.

Amerika Birleşik Devletleri, 11 Eylül 2001'deki saldırılar sonrası "terörle savaş" adı altında operasyonlar başlattı. Çeşitli ülkeleri "demokrasi" bahanesi ile işgal eden ABD, terör operasyonları adı altında gerçekleştirdiği saldırılarla Afganistan, Irak ve Pakistan'da yaklaşık 500 bin sivilin ölümüne neden oldu. ABD'deki Brown Üniversitesine bağlı Watson Enstitüsünde yapılan bir araştırma, ABD'nin terörle mücadele operasyonları sırasında 480 ila 507 bin kişinin hayatını kaybettiği ve 6 trilyon dolar para harcadığını ortaya koydu.

ABD'nin operasyonları sırasında Afganistan'da 38 bin 480 sivil, Pakistan'da 23 bin 372 hayatını kaybettiğini gözler önüne seren araştırmaya göre Irak ve Afganistan'da yaklaşık 7 bin Amerikan askeri hayatını kaybetti.

IRAK'TA ÖLÜ SAYISI MUAMMA

ABD'nin son günlerde hükümet karşıtı protestoların görüldüğü Irak'taki işgali ve operasyonları sırasında hayatını kaybedenlerin sayısı bir muamma olsa da 182 bin 272 ila 204 bin 575 sivilin hayatını kaybettiği ifade ediliyor.

Öte yandan ABD'nin Kerkük, Süleymaniye, Anbar, Musul, Selahattin ve Bağdat'ta olmak üzere 10'dan fazla askeri üssü bulunuyor.

Irak'ta 2003'ten sonra özellikle Sünni nüfusunun yoğun olduğu Anbar, Musul, Diyala, Selahattin, Kerkük ve Bağdat'ın bazı bölgelerinde meydana gelen terör saldırıları adeta günlük yaşamın bir parçası haline gelmişti. Irak'ta yönetimin mezhep ve etnik gruplar arasında paylaşımı için anayasada bir madde olmamasına rağmen 2005 yılından bu yana yapılan genel seçimler sonrası Cumhurbaşkanlığı Kürtlere, Başbakanlık Şiilere ve Meclis Başkanlığının Kürtlere verilmesi bir gelenek haline gelerek bütün seçimlerden sonra devletin 3 ana makamı bu şekilde dağıtıldı. 2006 -2008 yılları arasında Nuri el-Maliki'nin başbakanlık döneminde özellikle başkent Bağdat'ta körüklenen mezhep çatışmasında yaklaşık 16 bin 500 kişi öldürüldü, binlerce kişi de Irak'ı terk etmek zorunda kaldı. El-Maliki döneminde başlayan etnik savaşın gerginliği 2014 yılında terör örgütü DEAŞ'ın ülkenin büyük bir kısmını işgal etmesine yol açarken el-Maliki'yi de koltuktan düşürdü.

MUSUL'U KURTARMA OPERASYONUNDA 7 BİN KİŞİ ÖLDÜ

ABD'nin 2011 yılında Irak'tan çekilmesine rağmen ülkedeki şiddet olayları ve terör saldırıları devam etti. ABD'nin, 15 Aralık 2011 tarihinde Irak'tan çekilmesinin hemen ardından ülke içinde siyasi bölünmeler baş göstermeye başladı. Bir taraftan Şiiler arasındaki anlaşmazlıklar baş gösterirken Irak Kürt Bölgesel Yönetimi ile (IKBY) sorunlar da kendini hissettirmeye başladı. Terör örgütü DEAŞ'ın Haziran 2014 yılında Sünni nüfusunun ağırlıklı olduğu Musul, Selahattin ve Anbar illerinin yanı sıra Diyala ile Kerkük illerinin bazı bölgelerini kontrol etmesi ülke tarihinde en büyük iç göç dalgasına neden oldu. Yaklaşık 6 milyon kişi evlerini terk etmek zorunda kaldı. En çok zarar gören ise Musul ili oldu. Kenti, DEAŞ'tan kurtarma operasyonunda yaklaşık 20 bin kişi hayatını kaybederken, yaklaşık 15 bin kişiden haber alınmadı. Ancak resmi açıklamalarda Musul'u Kurtarma Operasyonu'nda 7 bin kişinin öldüğü açıklandı.

ÖLÜ SAYISI 100'Ü GEÇTİ

Bir yandan şiddet olaylarının ve terör eylemlerinin arttığı ülkede yaşanan ekonomik kriz vatandaşların sabrının taşmasına neden oldu. 2017 yılında DEAŞ'ın kontrol ettiği Sünni bölgelerinin tamamen geri alınması ardından zafer ilan eden el-Maliki'nin halefi Haydar İbadi'nin koltuğunu gösteriler çalkalamaya başladı.

Terör örgütü DEAŞ'ın Bağdat ile IKBY'nin başkenti Erbil'e dayanmasının ardından ABD öncülüğünde oluşturulan Koalisyon Güçleri, Irak ordusuna eğitim ve istişare için askerlerini yeniden Irak'a göndermeye başladı. Sayıları 5 bin ile 9 bin arası olduğu tahmin edilen ABD askerlerinin ülkeden çıkarılması için İran yanlısı Şii taraflar girişimlerde bulundu. Ancak, Irak hükümeti ülkedeki ABD askerlerinin savaşçı birlikler olmadığı ve sadece eğitim vermek için hükümetin isteği üzerine bulunduklarını söyledi.

Ülkenin güneyindeki petrol zenginin Basra'da Temmuz ve Ağustos 2018'de Basra'da başlayan ve ardından Şii nüfusunun çoğunluğu oluşturduğu bütün güney illerinden başkente kadar uzanan, işsizlik, yolsuzluk ve kamu hizmetleri yetersizliği protestoları İbadi'yi koltuğundan düşürdü. Irak'ta geçen yıl yapılan seçimler sonrası ülkedeki sorunların çözümü için verdiği vaatleriyle başbakanlık koltuğuna oturan Adil Abdülmehdi, el-Maliki döneminden kalan IKBY ile olan sorunları birazcık olsa da çözmeyi başarırken diğer taraftan Şiilerin baskısı arttı.

Bazı Şii siyasi taraflar Abdülmehdi'yi Kürtleri kayırmakla suçlarken IKBY geçen yıl başında 250 bin petrol gelirini Bağdat'ta teslim edeceği vaadini tutmaması Abdülmehdi'nin başını derde soktu. Bir taraftan IKBY ile sorunları çözmeye tamamlamayan Abdülmehdi bu kez Şiilerle farklı bir sorunla karşı karşıya kaldı.

Ülkede 1 Ekim'den itibaren başlayan ve 100'den fazla insanın ölümüne ve binden fazla yaralanmasına yol açan protesto gösterileri, Abdülmehdi hükümetini düşürmeye yönelik siyasi hasımlarının başlattıkları bir adım olarak görülüyor. Bir yandan komşu ülkelerle sorunları aşmaya çalışan Abdülmehdi'nin Şiilerin öfkesini nasıl dindireceği merak ediliyor?

2003 yılında Irak'ı işgal eden ABD askerlerinin sayısı 100 - 150 bin arası 2003 - 2011 yılları arasında Irak'ta öldürülen ABD askerlerinin sayısı 4 bin 421 olurken 32 bin asker de yaralandı.

Irak'ta, Pentagon 2018'de 5 binden fazla olduğunu açıkladı ancak İran yanlısı Şii gruplar yaklaşık 10 bin askerin bulunduğunu iddia ediyor. ABD'nin IKBY ile 2014'te imzalanan askeri anlaşması uyarınca Musul'a ait Sincar, Erbil'e ait Atruş, Harir ve Süleymaniye'deki Halepçe, Kerkük'e bağlı Altunköprü bölgelerinde 5 askeri üs kurdu.

ABD'nin ayrıca Musul'a bağlı Kayyare üssü bulunuyor. Ülkenin batısında ise Anbar ilinde Aynulesed ve Habbaniye.

Ülkenin ortasında ise Selahattin iline Bağlı Beled Hava Üssü ve Bağdat'ın kuzeyindeki Taci üssü bulunuyor.

(İHA)