Güney Kıbrıs, Troyka'yla Anlaşmaya Vardı

Güney Kıbrıs ile Troyka heyeti arasında, Güney Kıbrıs'ın AB Destek Mekanizması'ndan kredi almasına ilişkin memorandum konusunda anlaşmaya varıldı. Kıbrıs Rum Kesiminde yayınlanan Politis ve diğer gazeteler, Rum Hükümet Sözcüsü Hristos Stilianidis, dün istifa eden Maliye Bakanı Mihallis Sarris ve Ticaret ile Eğitim bakanlarının dün düzenledikleri basın toplantısında yaptıkları açıklamada, Troyka'yla memoranduma ilişkin anlaşmaya varıldığını duyurduklarını yazdılar.

Politis, "Daha Yumuşak Önlemlerle Ek Zaman Aldık. Nihayet Dün 'Sonlanan' Memorandum 2018'e Kadar.

Doğalgaz Bizim. 10 Milyar Euro'luk Kredi 22 Yıl Vadeli ve Yaklaşık Yüzde 2,5 Faizli" başlıkları altında verdiği haberinde, Rum Hükümet Sözücüsü Stilianidis'in, istifasını sunmadan önce toplantıya katılan Sarris ve diğer bakanlarla birlikte dün düzenlediği basın toplantısında memorandumun içeriğini açıkladığını yazdı. Memorandumda en büyük yeniliğin, yüzde 2,5'e yakın faiz oranı öngörülen kredinin geri ödenmesi için vadenin 12 yıla çıkarılması olduğunu yazan gazete, ilk 10 yılın geri ödemesiz olacağını ve bu sürede sadece faizlerin ödeneceğini vurguladı. Gazete, memorandumun 12 Nisan'da Euro Grubu toplantısının onayına sunulacağını ve onay almasının ardından ise Almanya, Finlandiya ve Hollanda gibi bazı AB üyesi ülkelerin parlamentolarının onayına sunulacağını yazdı. Memorandumun uygulanabilmesi için Rum meclisinden de bazı ilgili yasaların geçirilmesinin gerekebileceği de belirtilen haberde, memorandumun içeriğine ayrıntılarıyla yer verildi.

DOĞALGAZ HAKLARI HÜKÜMETTE

Gazete, memorandumda Güney Kıbrıs'ın sözde doğalgaz yataklarında elde edilecek gelirin idaresinin Rum hükümetine bırakılmasına ilişkin madde bulunduğunu yazdı. Gazete, "söz konusu maddenin içeriğinin karmaşık, farklı yorumlara açık ve gelecekte sürprizlere yol açabilecek şekilde kaleme alındığını" belirterek, buna karşın Rum hükümetine, doğalgaz yataklarını kullanma konusunda "daha fazla özerklik tanımakta olduğunu" vurguladı. Gazeteye göre, Rum Hükümet Sözcüsü Stilianidis ve Ticaret Bakanı Lakkotripis, nihai belgeden duydukları memnuniyeti dile getirdi. Habere göre Lakkotripis dünkü basın açıklamasında, "hem gelirlerin (doğalgazın ticaretinden) hem de bunların kullanımının (gerekli altyapılar aracılığıyla) tamamen Kıbrıs Cumhuriyeti'nin yetkisi dahilinde olduğunu, bunun sadece memorandumun enerjiye ilişkin kısımda değil bütçeye ilişkin kısmında da güvence altına alındığını, bu çalışmalarda AB ortaklarının rolünün danışmanlık düzeyinde olacağını" söyledi. Habere göre doğalgaz konusunda memorandumda varılan uzlaşı ana hatlarıyla şöyle oldu:

"- Enerji başlığında, enerji alanından bütünlüklü bir strateji geliştirme yükümlülüğü Kıbrıs makamlarında kalıyor. Ancak Kıbrıs hükümeti tarafından oluşturulacak bu strateji müzakere için Troyka'ya sunulacak (hükümet kaynaklarının yorumlarına göre tamamen danışma niteliğinde). Yani, bir önceki hükümetin onayını alan ancak kuşkulu bulunan "review" (yeniden inceleme veya yeniden gözden geçirme) ifadesi kaldırıldı. Özellikle İngilizce metinde şu ifadeler yer alıyor: "this strategy to be developed under the full authority of cypriot goverment, should include at least the following three key elements, which should be presented to the programme partners for consultation according to the timeline specified below (Bu strateji tamamen Kıbrıs Hükümeti'nin yetkisinde geliştirilecek, aşağıdaki anahtar unsurların en az üçünü içerecek;

Bunların belirlenen takvim çerçevesinde danışma amacıyla program ortaklarına sunulması gerekiyor)".

Enerji pazarının düzenlenmesi ve doğalgaz ihracatı konusunda taslak sunulması yükümlülüğüne ilişkin, rekabetin sağlanmasını öngören maddeler (ör: doğalgaz ve elektrik enerjisi toptan pazarın oluşturulması, enerji tedarikçisinin serbest seçimi, üretici olmaları şartı aranmaksızın elektrik enerjisi satıcıları için çalışma alanı yaratılması v.s.) oldukları şekilde kalıyorlar. Doğalgaz tedarikçileri ile doğalgaz müşterilerinin (satın alacak olanların), özellikle elektrik şirketiyseler, tam olarak birbirlerinden ayrılması (full unbundling of gas suppliers and customers, in partucular electicity companies) maddesi de kalıyor. Bu madde AİK'in (Rum Elektrik Dairesi), eski Bakanlar Kurulu kararınca öngörülen şekilde DEFA'nın (devlet doğalgaz işletmesi) yüzde 44 hissesine sahip olabilmesine olanak vermiyor.

Devletin Troyka'ya, devlet borçlarının ödenmesi, gerekli enerji altyapı çalışmalarının yapılması ve gelecek kuşaklar da dahil toplum her kesiminin yararına olacak yatırımların finansmanı için doğalgaz gelirlerinin, özel bir ulusal fon aracılığıyla kullanılması konusunda plan sunma zorunluluğu devam ediyor. Yapılan son temaslarda Troyka'nın, Neoklis Silikotis'in ulusal doğalgaz fonu oluşturulması için sunduğu yasadan memnun olmadığı ve 2013 yılının üçüncü ayına kadar, yeni bir yasanının yapılması gerektiği görülüyor. Memorandumda, gelirlerin hangi kalemlere ne oranda dağıtılacağına ilişkin herhangi bir oran belirtilmezken, bunun sonucunda bu oranları belirlemek devletin sorumluluğunda oluyor.

Memorandumda sağlanan en büyük başarılardan biri, doğalgazdan gelecek herhangi öngörülemeyen bir ek gelirin kamu borçları için kullanılmasının öngörülmesi. Ancak önceden hesaplanamayacak gelir olarak, parsellerin izin haklarının verilmesinden ve anlaşma imzalanmasından elde edilecek bonus gelirleri öngörülüyor. Doğalgaz keşifleriyle ilişkili tüm diğer gelirlerinin ise doğalgaz başlığında ve özellikle ulusal doğalgaz fonuna ilişkin 5.6 maddesinin 3. paragrafında öngörülenler çerçevesinde ele alınacağı belirtiliyor. Hükümetin değerlendirmesine göre bu madde, parsellerden yada doğalgaz hisselerinin satışından elde edilecek gelirlerin (en azından tamamının) kamu borçlarına gitmeyeceğini, ulusal doğalgaz fonuna gideceğini öngörüyor."

MEMORANDUM'UN DİĞER MADDELERİ

Gazete, dünkü basın toplantısında konuşan Rum Hükümet Sözcüsü Stilianidis'in Troyka'yla varılan anlaşmayı değerlendirerek "durumun artık normalleşmeye, istikrara kavuşmaya ve ekonominin yeniden harekete geçmeye başladığı" mesajını verdiğini yazdı. Stilianidis, "memorandumun çok önce, daha uygun siyasi ve ekonomik koşullar mevcutken imzalanmış olması gerektiğini, hükümetin çok fazla taahhüt içeren bir memorandumu devralarak, yoğun müzakereler sonucunda bir dizi güvence elde etmeyi başardığını" belirtti. Stilianidis, memorandumda elde edilen bu güvenceleri özetle şu şekilde açıkladı.

Güney Kıbrıs'ın doğalgazdan elde edilecek gelirin kullanımı, idaresi ve planlanmasına ilişkin egemenlik haklarının garanti altına alınması.

Bütçe uyumu süresinin iki yıl daha, 2016-2018'e uzatılması. Özelleştirmeler için öngörülen sürenin 2016'dan 2018'e çıkması.

Gazete, sürenin uzatılmasının özelleştirmelerin daha iyi planlanmasına imkan sağlayacağını belirtirken 1,4 milyar Euro'nun tedarik edilmesi için özelleştirmelerin yapılması ve devlet mülklerinin satılması planının memorandumda değişmeden kaldığını vurguladı.

İşten çıkarılmaları gerekecek saatlik ve sözleşmeli öğretmenlerin, kamuda çalışanlardan yapılacak çok düşük miktarlarda kesintiyle sağlanacak gelirle işlerinde kalmaları.

Daha önce memorandumda kaldırılması öngörülen, hastanelerde parasız tedavi hakkına sahip 170 bin kişinin, aylık maaşlarından yapılacak yüzde 1,5'lik kesintiyle bu haklarını kullanmaya devam etmeleri.

Laiki Bankası'nda bulunan ihtiyat sandığı yatırımlarının tamamen kaybolmamaları ancak Kıbrıs Bankası'ndaki yatırımlarla aynı akıbete maruz kalmaları (tıraşlama) için alınacak krediden gerekli ödeneğin ayrılması.

Memorandum sonuna kadar işten çıkarılmaları öngörülen devlet memurlarının sayısının 5 binden 4 bin 500'e indirilmesi.

Gazete, bu maddelerin yanı sıra Euro Grubu toplantısında alınmış, özellikle vergilere yeni düzenleme getirilmesine ilişkin kararlar olduğunu, bu kararların yasal düzenlemelerle yürürlüğe konulmasının beklendiğini de belirtti. Haravgi gazetesi ise memorandum imzalanması haberini: "Doğalgaz İçin Gizli Koşullar - Hükümet ve Troyka Arasındaki Anlaşma Yabancıların Uzun Zamandır Planladıkları Türkiye Üzerinden Boru Hattı'nın Yolunu Açıyor"

başlıkları altında verdi ve memorandumda Güney Kıbrıs'ın sözde doğalgazının gelecekte Türkiye üzerinden geçirilmesine imkan sağlayacak gizli şartların olduğunu iddia etti.

Gazete, memorandumun doğalgaz konusunda şartlar teşkil etmemesine karşın tüm planlamaları uluslararası kuruluşun, Uluslararası Para Fonu (IMF) yada Dünya Ticaret Fonu'nun idaresine geçirecek madde içerdiğini öne sürdü.

Memorandumda yer alan söz konusu maddeyle IMF'nin sunduğu "doğalgaz altyapı yatırımlarının artması tehlikesinden" söz eden belge birlikte incelendiğinde "yabancıların Kıbrıs'a Türkiye üzerinden doğalgazı empoze etme planlarının ortaya çıktığını" iddia eden gazete, IMF'nin gelecekte, "artan siyasi ve ekonomik tehlikelerden söz ederek Kıbrıs'ın inşa etmeyi planladığı terminalin ilerlememesini ve bunun yerine Türkiye üzerinden doğalgazı sağlayabileceğini" savundu.

Gazete ayrıca, memorandumda Devlet Doğalgaz Fonu'na ilişkin net olmayan ifadeler olduğunu, bunun ışığında Troyka'nın gelecekte, Rum Hükümeti'nin gerekli altyapı çalışmalarını yapacak ekonomik gücü olmadığını söyleyebileceğini yazdı.

Bu durumda doğalgazın özel sektörün eline geçeceği, özel sektörün de tüm geliri alarak devlete çok az bir pay bırakacağı iddia edildi.

STİLİANİDİS: "BÖLGEDEKİ GELİŞMELERİ YAKINDAN TAKİP EDİYORUZ"

Simerini gazetesi: "Memorandum Bağlandı - Hükümet Önemli İyileştirmelerden Söz Ediyor - 2,5 Faizli 10 Milyar Euro Kredi" başlığı altında verdiği haberinde, dünkü basın toplantısı sırasında bir gazetecinin Rum Sözcü Stilianidis'e Türkiye ile İsrail arasındaki ilişkilerin ısındığı ve Türk yetkililerin sıkça doğalgaz konusunda açıklama yaptıklarını hatırlatarak, Rum hükümetinin doğalgazdan elde edilecek gelirin yüzde 18'ini bir fonda toplayarak çözümden sonra Kıbrıslı Türklere vermeyi amaçlayıp amaçlamadığını sorduğunu yazdı.

Habere göre Stilianidis, "Bölgedeki gerçekleşen jeopolitik değişiklikleri yakından takip ettiklerini" belirterek, Rum Dışişleri Bakanı ve Rum Yönetimi Başkanı'nın İsrail'e yapacakları ziyaretleri hatırlattı.

Stilianidis: "Hepimizin düşünmesi gereken yeni koşullar oluşturacaklar" şeklinde konuştu.

Diğer gazeteler ise konuya ilişkin haberlerini şu başlıklarla yansıttılar:

Fileleftheros: "2045'e Kadar Memorandum - Memorandum Yüzde 2,5 Faizle Tamamlandı - Katkı - Mevcut Vergilerin Artışı ve Yeni Vergiler - Enerji: Tamamen Hükümetin Sorumluluğunda".

Alithia: "Doğalgazı Kurtardık - Hristofas Memorandumuna 11 İyileştirme - Dokuz Aylık Belirsizlik Son Buluyor". - LEFKOŞA