Avrupa Birliği'nde Noterlik Konferansı

Adalet Bakan Yardımcısı Veysi Kaynak, özel hukuktan doğan birçok hakkın etkin olarak kullanılması ve kolayca ihlal edilememesi açısından noterlik kurumunun çok önemli bir işleve sahip olduğunu belirterek, "Noterlik Kanunu değişecek ve noterler yeni roller üstlenecek" dedi.

Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü ve Türkiye Noterler Birliği'nin (TNB) işbirliğiyle düzenlenen Avrupa Birliği'nde Noterlik Konferansı'nda konuşan Kaynak, Noterlik Kanunu'nda değişiklik yapmak üzere çalışmaların sürdüğünü belirtti.

Kaynak, noterlerin, yargının iş yükünün azaltılması ve en önemlisi vatandaşların hak ettiği hukuki güvenliği tesis etme adına yeni roller üstlenme hususundaki iştiyak ve heyecanlarının farkında olduklarını ifade ederek, bunu kendilerinin de olumlu karşıladıklarını söyledi.

Noterlik mesleğine yüklenen, hukuki güvenliği sağlamak ve anlaşmazlıkları önlemek için belgelendirme görevlerinin, noterlik kurumunu toplumsal açıdan çok önemli bir yere oturttuğunu anlatan Kaynak, "Her ne kadar kişilerin hakları kanunlarla teminat altına alınmış ve bu hakların ihlalleri durumunda mahkemelerden korunma sağlanmış olsa da özel hukuktan doğan birçok hakkın etkin olarak kullanılması ve kolayca ihlal edilememesi açısından noterlik kurumu çok önemli bir işleve sahiptir" ifadelerini kullandı.

"İki konuda noterlere yetki verdik ikisi de çok başarılı oldu"

Kaynak, Yargı Reformu Stratejisi ve Eylem Planı'nda "AB ülkelerindeki uygulamalar gözönünde bulundurularak noterlerin görev tanımlarının ve açılış kriterlerinin yeniden belirlenmesi"nin amaç olarak yer aldığını hatırlatarak, şöyle konuştu:

"Bu kapsamda Noterlik Kurumu'nu ülkemizde meydana gelen ekonomik, sosyal ve hukuki alanlardaki hızlı değişime uygun hale getirmek, Avrupa Birliği'ne uyum süreci içinde birliği oluşturan devletlerin noterlik mevzuatı ile birlikteliği sağlamak amacıyla 1512 sayılı Noterlik Kanunu'nda değişiklik yapılması hedeflendi. Bu kapsamda Bakanlığımız TNB ile işbirliği içinde çalışmalarını sürdürmektedir. Bu konuda yakın geçmişte iki önemli adımlar attık ve başarı sağladık. 2010 yılında ikinci el araçların satış işlemlerini noterlere devrettik. TNB, Emniyet Genel Müdürlüğü ve Gelir İdaresi Başkanlığı ile birlikte bu alanda çok başarılı uygulamalara imza attı. Bu sayede ikinci el araç satış ve tescil işlemleri vatandaşımız için çile olmaktan çıktı. İkinci örnek ise noterlere mirasçılık belgesi verme yetkisi tanınmasıdır. Önceleri mirasçılık belgesi sadece mahkemeler tarafından verilmekte iken Ekim 2011'den itibaren bu belgeyi verme yetkisi mahkemelerin yanı sıra noterliklere de verildi. Kanundaki istisnalar dışında dileyen vatandaşlarımız mirasçılık belgesini notere giderek çok kısa bir sürede alabilmektedir. Noterlerimizi her iki uygulamada da gösterdikleri başarıdan dolayı kutluyorum."

Noterlik Kanunu'nda yapılacak değişiklikler konusunda çalışmalarının devam ettiğine vurgu yapan Veysi Kaynak, "1512 sayılı Noterlik Kanunu'nda yapılacak değişiklik için bir çalışma grubu oluşturuldu. Başta TNB olmak üzere Türkiye Barolar Birliği, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu, Yargıtay ve bakanlığımızın ilgili birimlerinin temsilcilerinden oluşan çalışma grubu, Noterlik Kanunu değişiklik taslağına son şeklini verecek, kamuoyunun ve ilgililerin görüşleri de alındıktan sonra en kısa zamanda tasarı haline getirilecektir" diye konuştu.

"Gayrimenkul alım satım işlemleri noterliklerde yapılmalıdır"

TNB Yönetim Kurulu Başkanı Yunus Tutar da konferans için Avrupa Birliği'nin 22 üye ülkesindeki noterlerin Türkiye'ye geldiğini belirterek, "Avrupa'da noterler, devlet tarafından atanıyor. Resmi memur sıfatı verilen noterin esas görevi, devlet adına hukukun çok değişik alanlarındaki gayrimenkul işlemleri, evlilik anlaşmaları, şirket tüzükleri, vasiyetname gibi sözleşmelere ve hukuki belgelere yetkili olarak resmiyet veriyor. Noterler, Avrupa Birliği'nin Latin Medeni Hukuku uygulayan 22 üye ülkesinin ayrılmaz bir mensubudur. Yani sanılanın aksine noterlik Türkiye'ye özgü bir kurum değildir" dedi.

Avrupa'daki noterlerin özellikleri ve sorumluluk alanlarının Türkiye'deki noterlerle benzeşmekle birlikte farklı yetki ve sorumluluk alanlarının da olduğunu anlatan Tutar, sözlerine şöyle devam etti:

"Örneğin Avrupa ülkelerinde taşınmaz mal devri, ayni hak tesisi işlemleri noterliklerde yapılmaktadır. Hatta birçok ülkede gayrimenkulle ilgili işlemlerde noterlerin tekeli vardır. Dolayısıyla ülkemiz noterlerinin, tüm Avrupa ülkelerinde meslektaşlarına verilmiş olan gayrimenkul alım-satım ve ayni haklara ilişkin ipotek tesisi, sükna, irtifak hakkı kurulması ve bunun gibi çok önemli hukuki işleri yapmalarının da artık zamanı geldiğini düşünüyoruz. Devlette küçülmenin öngörüldüğü, özelleştirmenin hızlandığı, bürokrasiyi en aza indirme çalışmalarının ve Avrupa Birliği'ne uyum yasalarının hızla hayata geçirildiği, yabancılara mülk satışlarının yasalarla tekrar düzenlendiği bir zamanda noterlerimizin bu yetkiyle donatılması zorunludur. Bu nedenle gayrimenkul satışına ilişkin işlemlerin noterliklerde yapılması hukuki güvence, ülke ekonomisi ve dünya ile entegrasyon açısından bakıldığında oldukça önemlidir."

"Noterler de yargı erki içinde bir aktör olacak"

TNB olarak çekişmesiz yargı işlemlerinin de noterliklerde yapılmasını talep ettiklerini ifade eden Tutar, mahkemelerin üzerindeki iş yükünün her geçen gün arttığını, bunun da yargının işleyişinin daha da yavaşlamasına neden olduğunu söyledi.

Tutar,  Yargı Reformu Strateji Planı'nda noterlerin, "yargı profesyoneli" olarak konumlandırıldığını hatırlatarak, "Bunun anlamı şudur: Noterler de artık yargı erki içinde etkin rol alan hakimler, savcılar, avukatlar gibi aktörlerden biri olacaktır. Zaten ülkemizde çekişmesiz yargı sayılan 'mirasçılık belgesi' ve terk nedenine dayalı boşanma davasının ön koşulu olan 'terk eden eşin ortak konuta davet ihtarının' noterlere verilmesi ile bu konuda çok önemli bir adım atıldı. Yasal doğrultuda, 'Önleyici yargı' işlevi ile konumlandırılması gereken noterlik mesleği, artık uygulamada bu işlevini yerine getirmelidir" ifadelerini kullandı.

Türkiye ve Avrupa'dan çok sayıda noterin katıldığı konferansta, iki gün boyunca Avrupa Birliği'nde noterlik sistemi, noterlerin görev ve sorumluluk alanları ile işleyişi başta olmak üzere birçok konu ele alınacak.

Konferansın ikinci gününde Avrupa Birliği'nin 22 üye ülkesindeki noterlik kurumlarının işbirliği ile kurulan Avrupa Birliği Noterler Konseyi'nin (CNUE) genel kurulu da yapılacak. - İstanbul