Borsa İstanbul'da Yeni Dönem 30 Kasım'da Başlayacak

BEKİR GÜRDAMAR/MÜCAHİD EKER - Borsa İstanbul, 22 yılı aşkın süredir hisse senedi piyasasında kullanılan emir işlem sistemini, Nasdaq ile yapılan işbirliği neticesinde geliştirilen bir proje olan BISTECH ile değiştiriyor.

Pazartesi günü devreye alınacak yeni emir işleme sistemi olan BISTECH, ilk etapta hisse senedi piyasalarında, işlem sisteminde ve takas sisteminde devreye alınacak. BISTECH piyasada emir işlem hızını artırırken aynı zamanda birçok yeniliği getirecek. İlk etapta hisse senedi piyasasındaki en önemli değişikliklerden birisi ise 22 yıldır devam eden iki seans uygulamasının terk edilerek tek seans uygulamasına geçilecek olması.

Konuya ilişkin AA muhabirine açıklamalarda bulunan Borsa İstanbul Genel Müdürü Tuncay Dinç, BISTECH teknolojisiyle pazartesi günü 300 kilometre hızla giden bir uçaktan 3 bin kilometre hızla ile giden bir uçağa geçeceklerini belirterek, ilk gün ufak tefek bazı problemlerin yaşanabileceğini ancak tüm senaryolara hazırlıklı olduklarını ifade etti.

Dinç, Borsa İstanbul'un, o zamanki adıyla İMKB'nin 1993 senesinde devreye aldığı sistemin pazartesi günü değişeceğini belirterek, borsaların sistemlerinin değiştirilmesi uzun zamanlar aldığını ve kolay olmadığını, bu nedenle bu günleri kendileri için tarihi günler olduğunu söyledi.

Bu değişikliğin nedenlerine değinen Dinç, "2009 senesinde İstanbul için İstanbul Finans Merkezi olma hikayesi başlamıştı. O zaman ilan edilen hedefler çerçevesinde çeşitli aksiyonlar alındı. Bunlardan biri Sermaye Piyasası Kanunu'nun değişmesiydi. Bu kanunun değişmesiyle beraber Borsa İstanbul'un Türkiye'nin yerel borsası olmaktan çıkıp global bir borsa olma hedefine doğru adım adım ilerlemesi gerekiyordu" diye konuştu.

Bugünkü sistemle geleceğe ilerlemenin mümkün olmadığını vurgulayan Dinç, "Bunun için gelecekte de bize hizmet edebilecek, global ihtiyaca cevap verebilecek bir sisteme ihtiyaç vardı. Yapılan çalışmalar ve anlaşmalar neticesinde biz bunu kendi teknolojimiz olarak BISTECH adıyla Borsa İstanbul'a getirmeye karar verdik" dedi.

Dinç, 2014 yılının Ocak ayında başlayan çalışmaların 30 Kasım pazartesi günü ilk meyvesini vereceğini belirterek,  "Bunu pay piyasasında devreye alacağız. Bunun yanında Takasbank'ta da aynı sistem devreye alınacak. Arkasından bunun ikinci fazını inşallah borçlanma araçları, vadeli işlemler ve opsiyon piyasası ve kıymetli taşlar ve madenler piyasasında devreye alacağız" ifadelerini kullandı.

"İşlem bitirme süresi 100 mikrosaniyeye inecek"

Tuncay Dinç, pek çok borsada bir teknolojinin bir parçasının alınıp adapte edildiğini belirterek, "Biz çok entegre bir sistemi buraya adapte etmeye karar verdik. ve sadece pay piyasası değil bütün piyasalar, artı takas, artı bunun yanında bütün veri yayın, gözetim, risk gözetimi, hepsini içine alacak bir sistem oluşturmaya karar verdik. Böylece bizim açımızdan uygulama kolaylığı olsun, ileride maliyetlerimizi azaltsın, ayrıca çok daha efektif, çok daha hızlı işleyecek bir sisteme sahip olalım istedik" şeklinde konuştu.

Pazartesi günü sistem devreye alındığında, şu andaki 1 milisaniyelik işlem hızının 10 katına çıkacağını dile getiren Dinç, işlemi bitirme süresinin 100 mikrosaniyeye ineceği bilgisini verdi.

Önümüzdeki aylarda yapılacak çalışma ile bu sürenin 60 mikrosaniyeye ineceğini vurgulayan Dinç, "Şöyle bir örnekle açıklayalım; 300 kilometre hızla giden bir pervaneli uçağı düşünün. Bundan 3 bin kilometre hızla giden bir jet motorlu süpersonik bir uçağa geçiyoruz. Ki bu da şu demek, bizim dünyanın önde gelen borsalarıyla, yani Londra Borsası ile, Alman Borsası ile, Amerika'daki borsalarla rekabet edecek, onlarla aynı seviyeye erişmiş bir hızla işlem görecek duruma gelmiş olacağız" ifadelerini kullandı.

Dinç, bu sistemin bireysel yatırımcıya etkilerine ilişkin şunları kaydetti:

"Bireysel yatırımcı bizim açımızdan önemli. Çünkü daha çok bireysel yatırımcının kurumsal yollarla gelmesini ama bireyselliğin de burada yoğun bir şekilde sürmesini istiyoruz. Bu teknolojiler sermaye piyasalarında demokratikleşmeye yol açıyor. Çünkü eskiden sermaye piyasalarına ulaşmak için burada bir brokera, telefon bağlantısına, bir takım aracılara ihtiyaç duyuyordunuz. Şimdi geldiğimiz teknoloji ile cep telefonunuzun tuşlarına basarak dünyanın her yerinde işlem yapıyorsunuz. Zaten bizim getirdiğimiz teknolojinin en önemli noktalarından biri de şu; biz dünya standartlarında bütün dünya ile aynı dili konuşan bir ortam yaratmış oluyoruz."

Dinç, bu sistemin borsanın tabana yayılmasına sağlayacağı katkıya dair, "Eğer siz borsada bireysel yatırımcının beklediği şeyi sağlayabiliyorsanız o zaman bireysel yatırımcı buraya geliyor. Bunlardan biri doğru fiyatın oluşumudur. Daha çok yurt dışından da buraya müşteri getirir, derinliğin daha fazla olduğu bir piyasa yaratırsanız daha doğru fiyat oluşumuna aracılık ediyorsunuz. İkincisi de sistemlerinizi yenilediğinizde, yatırımcı güvenini artırıyorsunuz. Bu da bireysel yatırımcının gelmesini sağlayacak olan bir faktör" değerlendirmesinde bulundu.

Dinç, "Siz dünyanın en iyi teknolojisini kurmuş olsanız bile idari açıdan, vergi açısından ve diğer açılardan yapmanız gerekenleri yapmaz, o teknolojiyi bunlarla desteklemezseniz o zaman o etkiyi zaten göremezsiniz. Biz şimdi aslında birinci adımı atmış oluyoruz. Biz teknolojimizi buna uygun hale getiriyoruz. Şimdi diğer kurumlarla beraber önümüzdeki günlerde inşallah diğer çalışmalar yapılır ve buradaki cazibe artırılırsa bunun etkisinin çok daha fazla olacağını düşünüyoruz" dedi.

"Bu sadece Borsa İstanbul'un değil tüm sermaye piyasasının projesi"

Bu projenin sadece Borsa İstanbul'un değil bütün sermaye piyasasının projesi olduğunu belirten Dinç, Sermaye Piyasası Kurulu'ndan (SPK) aracı kurumlara ve Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği'ne (TSPB) kadar projenin yürütülmesinde aktif görev aldığını kaydetti.

Bütün iş ortaklarına emeklerinden dolayı teşekkür eden Dinç, "Projede bizden Borsa İstanbul ve Takasbank'tan yaklaşık 100 kişi, Nasdaq tarafından 200 kişi, aracı kurumlar ve destek veren kuruluşlardan yaklaşık 200 kişi olmak üzere 500 kişi görev aldı" dedi.

Borsa İstanbul'da şu anda teknoloji alanında çok önemli bir çalışma yapıldığını belirten Dinç, "Borsa teknolojisi, biraz da NASA teknolojisine benzetilir. 90'larda Brüksel Borsası, Amsterdam Borsası vardı. Bu borsalar bugün yok, çünkü kendi yazılımlarına sahip değillerdi. Eğer kendi yazılımınıza sahip değilseniz yaşama şansınız yok" diye konuştu.

"Nasıl bir milli uçak, milli otomobil projesi varsa aynı şekilde bizim de milli borsa projemiz var" diyen Dinç, bir sonraki aşamanın burada finans teknolojisi alanında üretilen ürünlerin dünyaya pazarlanması olacağına işaret etti.

Teknolojiye odaklanacaklarını anlatan Dinç,  "İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) ile Teknoloji AŞ isimli bir şirket kurduk. Burada yeni teknoloji ürünleri çıkarmak istiyoruz. Boğaziçi Üniversitesi ile Finans Teknopark'ın kuruluş çalışmalarını yürütüyoruz. Buraya da finans yazılımı alanında uzmanlaşmış firmaları çağırıyoruz. Bir kısmı başvurularını yaptı, kabul ettik. Hatta burada yer almak için İngiltere'den bir firma da başvurdu" dedi.

Finans teknolojisi alanında Borsa İstanbul'un merkezde yer aldığı, bütün sermaye piyasalarına öncülük eden bir ekosistem oluşturmak istediklerini belirten Dinç, bunun da bütün dünya ile rekabet edecek, global ihtiyaca cevap verebilecek ve küresel yatırımcıyı buraya çekebilecek şekilde yapılanacağını söyledi.

"Kaynak kodları ve hakları bize ait olan BISTECH milli projemizdir"

Nasdaq ile yapılan iş birliği konusunda yapılan eleştirilerle ilgili konuşan Dinç, eleştiren kişilerin konunun detayına indiklerinde kendilerine hak verdiklerini belirterek, "Nasdaq da bir çok ürünü kendisi üretmiyor tamamen. Örneğin İsveçli firma olan OMX daha iyi ürettiği için o firmayı satın almış. Ayrıca başka bir kısmını da Avusturya'dan almış. Londra Borsası da aynı" dedi.

Burada önemli olanın kaynak kodlarını almak olduğunu aktaran Dinç, "Türkiye füze sistemi alırken ne dedi? 'Kaynak kodları ile alacağız' dedi. Biz de bu ortaklığı yaparken 'Kim kaynak kodlarını verirse onunla çalışacağız' dedik. Nasdaq bunu kabul etti ve altına imzasını attı. Kaynak kodların yanında aynı zamanda satış hakkını da bize verdi. Bu kaynak kodları ile birlikte sistemi istediğimiz şekilde geliştirip istediğimiz şekilde pazarlama ve 24 ülkeye satma hakkına da sahibiz. Bu anlamda BISTECH milli bir projedir" diye konuştu.

Dinç, Nasdaq ortaklığı ile ilgili olarak "Nasdaq OMX bizim yüzde 5 ortağımız. Bu bizim için önemli. Nasdaq bizim ortağımız dediğimizde uluslararası alanda daha farklı bir yaklaşım görüyoruz. Nasdaq ile işbirliğini halen sürdürüyoruz ve daha da geliştirmeyi düşünüyoruz" şeklinde konuştu.

Tek seans uygulaması pazartesi günü başlıyor

Pazartesi gününden itibaren borsada tek seans uygulamasına geçileceğini aktaran Dinç, öğlen 1 saat sürekli müzayede işlemlerine ara verileceği, bu arada da tek fiyattan emir toplamanın gerçekleştirileceğini ifade etti.

Sisteme ilk geçişte, bir takım problemler yaşanabileceğini, buna herkesin hazır olması gerektiğini dile getiren Dinç "Bu gayet doğal, sonuçta çok büyük bir sistem değişimi yapıyorsunuz. Bizim ekiplerimizin hepsi işin başında ayrıca Nasdaq ekipleri de bizimle birlikte tam teyakkuzda olacak. Olabilecek ufak tefek aksaklıklarda kimse 'süper bir sisteme geçiyorduk hani ne oldu' diye düşünmesin. Çok yeni bir sisteme geçiyoruz, bizim açımızdan da ilk gün acemilik olacak, ama ilerleyen zamanlarda bu sistemin meyvelerini daha iyi alıyor olacağız" dedi.

Değişimin kapısının pazartesi günü açılacağını, bundan sonrasının da adım adım geleceğini ifade eden Dinç, bu akşam itibarıyla taşıma işlemlerinin başladığını, pazartesi günü de sistemi açmak için anahtarı çevireceklerini kaydetti.

"Halka arz ve stratejik ortaklık için bize verilen sürenin uzatılmasını bekliyoruz"

Dinç, halka arz ve stratejik ortaklık gibi iki yönlü çalışmalarının da devam ettiğini, 7 Aralık'ta EBRD ile yüzde 10 pay devri sürecinin tamamlanacağını belirtti.

Stratejik ortaklara pay satışına dair kendilerine yasa ile verilen sürenin 31 Aralık'ta dolacağını hatırlatan Dinç, "Önce onun uzatılması lazım. O yapıldığında önümüzü daha net görüyor olacağız" dedi.

Piyasa oyuncularının bazı ürünlerin ücretli hale getirilmesini eleştirmesi ile ilgili olarak Dinç, "Biz dünyadaki örneklere bakıyoruz ve bunları baz alıyoruz. Çünkü biz artık global bir oyuncuyuz diyoruz. Ayrıca bunun bizim bütçemize de olumlu yansıdığını söyleyebilirim. 2015'te bütçemizin üzerindeyiz. Finansallarımız çok iyi gidiyor" ifadelerini kullandı.

Dinç, yeni sistemin ve teknolojik altyapının tüm ülke için hayırlı olmasını temenni ederek, "Global borsa olmaya çalışıyoruz. Bu borsa ülkemize ait bir varlık. Böyle entegre, full bir geçişin başka bir borsada örneği yok. Borsamızın böyle bir çalışma yapması ve başarıyla tamamlaması dünyada da örnek olacak. Pazartesi günü olabilecek ufak tefek problemlere değil zaman içinde alacağımız verime odaklanmamız gerektiğini düşünüyorum" dedi.