Türkiye Rusya 4. Üdik Toplantısına Doğru

Türkiye-Rusya Üst Düzey İşbirliği Konseyi'nin (ÜDİK) dördüncü toplantısında, ikili ticari ilişkiler, Suriye krizi başta olmak üzere bölgesel konular, Cenevre-2 Konferansı'na hazırlık süreci, Akkuyu nükleer santral projesi, enerji alanında işbirliği, İran'ın nükleer müzakereleri ve kültürel işbirliğinin ele alınması bekleniyor.

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan başkanlığındaki heyet, 21-22 Kasım tarihlerinde ÜDİK dördüncü toplantısı için Rusya'nın St. Petersburg kentine gidecek. Ziyaret esnasında taraflar arasında, ticari ve kültürel alanlarda yeni işbirliği anlaşmalarının imzalanması öngörülüyor. Ayrıca, Başbakan Erdoğan'ın, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile başbaşa görüşmesi ve heyetler arasında da toplantılar yapılması planlanıyor.

-Suriye krizi ve Cenevre-2 hazırlıkları-

İki ülke arasında ele alınması planlanan konuların başında, 3 yıla yakın süredir devam eden Suriye krizi geliyor.

Türkiye ve Rusya'nın krizin başından itibaren Suriye konusunda bazı görüş ayrılıkları olmasına rağmen, taraflar arasındaki görüşme trafiği hiç kesilmedi. Nitekim Cenevre-2'nin biran önce toplanması konusunda da aynı düşünceye sahip olan iki ülke, soruna biran önce çözüm bulunması için çaba sarf ediyor. Geçen hafta Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu'nu telefonla arayarak Cenevre-2 konusunda görüş alış-verişinde bulunmuşlardı.

Bu kapsamda Rusya, Suriye muhalefetini Moskova'da bir toplantı düzenlenmesi konusunda ikna etmeye çalışıyor. Lavrov, olası toplantıya katılmaya Suriye Ulusal Konseyi'nin (SUK) de sıcak baktığını açıklamasına rağmen, bu konuda henüz bir netlik bulunmuyor. Rusya Devlet Başkanı Putin'in Ortadoğu Özel Temsilcisi Mihail Bogdanov da bir süre öncee İstanbul'a gelerek bu kapsamda SUK temsilcileriyle temaslarda bulunmuştu. Başbakan Erdoğan'ın ziyaretinde de Cenevre-2'ye çok taraflı katılımın sağlanması için istişarede bulunulması bekleniyor.

-Ticari ilişkiler-

Taraflar arasındaki ticaret hacminde son 10 yıllık dönemde yüzde 24'lük bir artış görülüyor. 2002'de 5 milyar dolar seviyelerinde olan ticaret hacmi, şu an 34 milyar dolara yaklaşmış durumda. Son on yıldaki bu artışta, taraflar arasındaki enerji işbirliği ve Türk inşaat sektörünün Rusya'daki yatırımlarının büyük katkısı bulunuyor. Rusya ile ticaret hacminin, 2023'de 100 milyar dolar seviyesine çıkması hedefleniyor.

Ticaret hacmindeki ciddi artış sürerken Türkiye, ithalat-ihracat arasındaki farkı da azaltmaya çalışıyor. İkili ticari ilişkilerde en büyük kalemi oluşturan ve Rusya'dan ithal edilen yüzde 37 oranlarındaki petrol ve gaz, Rusya lehine bir durum oluştursa da Türkiye Rus inşaat sektöründeki yatırımları ve yüzde 25 oranında gıda ürünleri, yüzde 9 oranında kimyasal ürünler ve yüzde 7 oranında sanayi ürünlerinin ithalatıyla aradaki dengeyi sağlamaya çalışıyor.

Türkiye İstatistik Kurumu'nun 2013 verilerine göre, Türkiye'nin Rusya'ya mal ve hizmet ihracatındaki yıllık artış hızı yüzde 12,6 iken, mal ve hizmet ithalatındaki yıllık artış hızı ise yüzde 17,3 seviyesinde seyrediyor.

-Enerji faktörü-

Türkiye-Rusya ilişkilerinin en temel dinamiklerinin başında enerji alanındaki işbirliği geliyor.

Türkiye doğalgaz ihtiyacının yüzde 56'sını Rusya'dan tedarik ederken, faaliyette olan Mavi Akım Doğalgaz Boru Hattı ve Ukrayna üzerinden geçen Batı hattı üzerinden Türkiye'nin doğalgaz temini sağlanıyor. Türkiye, Rusya'dan sadece gaz temin etmekle kalmıyor, aynı zamanda Rus gazının Avrupa'ya doğrudan ulaşabilmesi için de transit ülke konumunda bulunuyor. Nitekim Türkiye, Rusya'nın Avrupa'ya doğrudan enerji akımını sağlayacak Güney Akım projesinin kendi ekonomik sahasından geçmesine izin vermesiyle, transit ülke konumu da güçlendirmiş oldu.

Enerji alanında son dönemde imzalanan en önemli anlaşmaların başında, Akkuyu nükleer santral projesi geliyor. 20 milyar dolara malolması planlanan Akkuyu'da, nükleer santralin inşaatına 2015 sonunda başlanacak. Türkiye'de yapılacak ilk nükleer santral olması bakımından büyük önem taşıyan Akkuyu projesi için, Türkiye'den Rusya'ya eğitim için öğrenci gitmeye de devam ediyor. Şu an 84 öğrenci Rusya üniversitelerinde nükleer enerji alanında eğitim almaya devam ediyor. Bu öğrenciler eğitimleri tamamlandıktan sonra santralde görev alacaklar.

-Kültürel işbirliği ve turizm-

İki ülke arasındaki işbirliği alanlarında en önemli başlıklardan birini de turizm ve kültür oluşturuyor.

Rusya'da "tatil" dendiğinde akla gelen ilk ülke Türkiye oluyor. Nitekim bu durum 2013'de de değişmedi. 2013'ün ilk 8 ayında Rusya'dan gelen turist sayısı 3 milyon 104 bin 869'u bulurken, yıl sonuna kadar bu rakamın 4 milyonu aşması bekleniyor.

Rus yetkililer son dönemde yaptıkları açıklamalarda Türkiye'ye gelen yabancı turist sıralamasında Almanya'nın liderliğini almak istediklerini belirtmişti. Nitekim 2013 yılı rakamları Rusya'nın bu yöndeki kararlılığını gösteriyor. Çünkü bu yılın aynı dönemlerinden Almanya'dan gelen turist sayısı yaklaşık 200 bin daha fazla. Rusya'dan gelen turist sayısındaki artışın devam etmesi durumunda, Türkiye turizminde birinci sıraya yükselmeleri şaşırtıcı olmayacak.

ÜDİK zirvesi kapsamında Türkiye'de Rus-Kültür Derneği açılması ve Rusya'daki Türk şehitlerinin mezarlarının yapılması gibi konuların da ele alınması bekleniyor.

-ÜDİK mekanizması-

ÜDİK, 2010'da dönemin Rusya Devlet Başkanı Dimitri Medvedev'in Türkiye'yi ziyareti sırasında oluşturulmuş ve ilk toplantısı gerçekleştirilmişti. ÜDİK'in temel kuruluş amacı, taraflar arasındaki ilişkilerin stratejisini ve ana hatlarını belirleyecek, siyasi, ekonomik-ticari ve kültürel-insani alanlarda önemli işbirliği projelerinin gerçekleştirilmesini koordine edecek yönetici bir organın oluşturulmasıydı.

Nitekim, 2010'da Ankara'da, 2011'de Moskova'da ve 2012'de İstanbul'da ÜDİK mekanizması altında düzenlenen 3 toplantıda 29 anlaşmaya imza atıldı. Taraflar arasında vizesiz seyahatten, Akkuyu nükleer santral projesine kadar iki ülke arasında son dönemde öne çıkan birçok işbirliği başlığı, ÜDİK toplantılarında alınan kararlarla hayata geçirildi. - Ankara