İran, Cumhurbaşkanlığı Seçimlerine Hazırlanıyor

İran'da yaklaşan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde yarışacak adaylar, devlet televizyonunun canlı yayında kültürel-sosyal sorunlar ve çözüm önereliri hakkındaki görüşlerini açıkladı.

Konuşma ve oturma sırası kurayla belirlenen programda, kültürel ve sosyal alanlardaki programlarını tanıtması için her adaya 4'er dakikalık konuşma süresi verildi, daha sonra 2'şer dakikalık eleştiri hakkı tanındı. Eleştirilerden sonra 3 dakikalık savunma süresi tanınan cumhurbaşkanı adayları zamanla yarıştı.

Programda ilk konuşmacı olan ve kendisini "bağımsız muhafazakar" olarak tanımlayan Muhsin Rızai, ülkedeki sosyal ve kültürel alanlardaki problemlerle mücadelede öncelikle yoksullukla  savaşılması gerektiğine vurgu yaptı. İşsizlik sorunuyla karşı karşıya olan gençlerin bağımlılık ve hırsızlığa sürüklendiğini söyleyen Rızai, devlet yöneticilerinin sanat ve spor gibi kültürel ve sosyal alanlara müdahalesinin kısıtlanması gerektiğini ifade etti.

Muhafazakar kanadın 2+1 koalisyonu üyesi Gulam Ali Haddad Adil, Rızai'yi "Ekonomik sıkıntılar baş göstermeden önce toplumumuzda kültürel ve sosyal sorunlar yok muydu? Eğer sosyal sorunlarımızın kaynağı sadece fakirlik ise takvanın hayatımızdaki yeri neresidir? Sizin tezinize göre refah seviyesi yüksek tabakanın kültürel ve sosyal sorunları da yok demektir" sözleriyle eleştirdi.

Ilımlı tavrıyla bilinen Hasan Ruhani ise ülkenin bu alanda büyük sorunları olduğuna işaret ederek, öncelikli politikasının kültürel ve sanatsal çalışmalar için güven ortamı oluşturmak olduğunu belirtti. Bu alandaki kanunların şeffaflaştırılması gerektiğini ifade eden Ruhani, "Güven ortamı yaratarak kültürel ve sosyal alanda çalışan insanların sansürlenme endişesi taşımadan eserler üretebilmelerine olanak sağlanmalı. Dini ve milli kültürümüzü hurafelerden arındırmalı ve bu alanlara daha rasyonel yaklaşmalıyız" şeklinde konuştu.

Adaylara Tahran dışındaki şehirlerde de bulunmalarını tavsiye eden Muhsin Rızai, fakirliğin siyaseti, kültürü ve dini tehdit eden önemli bir unsur olduğunun altını çizdi. Rızai ayrıca, Tahran'daki yeni yapıların mimarisini eleştirerek rakiplerinden Tahran Belediye Başkanı Muhammed Bakır Galibaf'a göndermede bulundu.

-Ilımlı aday Hasan Ruhani

Din adamı ve muhafazakar çevreden olmasına rağmen ılımlı yaklaşımıyla bilinen Hasan Ruhani de kendilerine sorumluluk verilen kişilerin ahlaki değerleri ayaklar altına alan uygulamalarda bulunarak toplumsal güveni yok ettiğini söyledi. Ruhani, karşılıksız çek,  uyuşturucu bağımlılığı, boşanma ve sokakta yaşayan insan sayısındaki artışı bunun sonucu olduğu görüşünü dile getirdi.

Toplumlak kültürün bundan zarar gördüğünü söyleyen Ruhani, çözüm önerisini ise şöyle açıkladı:

"Kültürel konulara devet bakış açısını dayattığımız müddetçe sorunları çözemeyiz. Neden tüm işler devletin elinde? İyi bir devlet, kültür alanında sadece siyaset belirler, denetler ve destekler. Yapılması gereken en önemli destek ise toplumda güven ortamı oluşturduktan sonra kültürel ve sosyal faaliyet alanlarını konunun uzmanlarına teslim etmektir."

Basın özgürlüğüne vurgu

Seçimlerde kendisine pek şans tanınmayan aday Garezi ise kültürün kazanılan bir kavram olduğunu ve devletler tarafından topluma empoze edilemeyeceğini söyleyerek Ruhani'nin tüm görüşlerine katılmadığını belirtti.

Kültürel ve sosyal alanlarda yapılması gereken ilk işin sorumlukların dağıtılması olduğunun altını çizen reformcu aday Arif ise devletin bazı politikalarını eleştirdi. "Devlet kültürel ve sosyal faaliyetleri bir imtiyaz olarak değil kanuni bir hak olarak tanımalı" diyen Arif, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Bu alanda faaliyet gösteren kurumlar devletle en ufak bir görüş ayrılığına düştüklerinde bu kapılarına kilit vurulmasıyla sonuçlanıyor. Gazeteler yayınladıkları bir makaleden dolayı kapatılıyor, Kültür ve İrşad Bakanlığı ile Sinema Evi arasında ihtilaf meydana geldi diye bu kurumun kapısına kilit vuruluyor. Bu sorunları ortadan kaldıracak, Kültürel ve sosyal alanlarda çalışanların işlerini yapmaya devam etmelerini sağlayacak çözümler üretilmeli."

Muhafazak aday Haddad Adil de kültürel ve dini inançların zarar görmesinden duyduğu endişeyi dile getirdi. Haddad Adil, reformcu aday Arif'in devlete yönelik eleştirilerine, "Toplumun dini inançlarına ve mukaddesata zarar verecek sanat eserlerinin serbestçe her eve girmesine izin verilemeyeceği" şeklinde cevap verdi.

Ruhani de kendisine yönelelik eleştirilere, "Evet, mukaddesat ve dini değerlerimiz korunmalı ancak bu değerleri bir devlet memuru tek başına belirleyemez. Bırakalım da alanında uzman kişiler bu denetlemeleri yapsın. Toplumda fesat ve fitnenin önüne geçmek istiyorsak, basının özgürlük alanını genişleterek resmi denetlemelerle yetinmeyelim" sözleriyle karşılık verdi.

Kültür alanındaki denetime eleştiri

İran devriminin bir kültür devrimi  olduğunu bu nedenle en çok bu alana yatırım yapacaklarını söyleyen Muhammed Rıza Arif, "Hükümet bu alanlarda faaliyet gösteren kişi ve kuruluşlara devlet memuru gözüyle bakmamalı ve denetimini en aza indirmeli. Devlet kültürel ve sosyal alanlardaki çalışmalara bugüne kadar imtiyaz gözüyle baktığı için çıkarlarıyla örtüşmediğinde bu imtiyazları geri almaktan çekinmemiştir" ifadelerini kullandı.

Muhafazakar adaylar Ali Ekber Velayeti, Haddad Adil ve Said Celili, Arif'in açıklamalarını, "İslami ve milli değerlere dayalı bir  kültürün yayılmasının gereklidir. Dünyanın tüm ülkelerinde bu alanlarda devlet denetimi mevcuttur ve İslam devletinin de kültürel ve sosyal alanda üzerine düşen görevleri vardır" görüşüyle eleştirdi.

Arif'in açıklamalarını desteklediğini belirten Ruhani ise "Birçok kültürel ve sosyal ritüelleri halk kendi başına, devlet denetimi olmadan çok başarılı bir şekilde gerçekleştiriyor. Toplumun özel hayatına bu kadar müdahale edilmemeli.  Eğer müdahale edeceksek de önceliğimiz sokaktaki 3-4 genç değil, daha büyük suçlar işleyen kişiler olmalı. Kültürel ve sosyal alanlardaki problemlere yine kültürel ve sosyal çözümler üretilmeli, devlet ve polis müdahalesi son seçenek olmalıdır" sözleriyle muhafazakar adaylara katılmadığını ifade etti. -