Kmü Karaman'da Yetişen Kuru Fasulyelerin Özelliklerini Araştırdı

Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi'nde (KMÜ), Karaman'da yetişen bazı kuru fasulye çeşitlerinin fiziko-kimyasal özellikleri ve pişme kalitesinin belirlenmesine yönelik araştırma yapıldı.

KMÜ Bilimsel Araştırma Projeleri Komisyonunca (BAP) desteklenen proje, Mühendislik Fakültesi Gıda Mühendisliği Bölüm Başkanı Yrd. Doç. Dr. Yalçın Coşkuner tarafından gerçekleştirildi.Karaman'da yetiştirilen bazı kuru fasulye çeşitlerinin teknolojik özelliklerinin değerlendirildiği proje kapsamında kuru fasulye tanelerinin boyut, şekil, ağırlık, hacim, yığın ve sürtünme gibi fiziksel özellikleri ile yaklaşık kimyasal bileşimi, su alma ve şişme kapasiteleri, pişme kalitesi ve pişirilmiş kuru fasulyelerde duyusal değerlendirme analizleri yapıldı. Gerçekleştirilen bu proje ile Türkiye'de ilk defa bir üniversite araştırma laboratuvarına otomatik baklagil pişme süresi test cihazı kazandırıldı ve bu alanda gelecekte yapılacak bilimsel araştırmalara alt yapı oluşturuldu.

"FASULYE ÇEŞİTLERİ TSE TARAFINDAN GRUPLANDIRILIYOR"

Türkiye'de yetiştirilen fasulyelerin Türk Standartları Enstitüsü (TSE) tarafından botanik bakımından yapılarına göre çeşitlere ayrıldığını ifade eden Yrd. Doç. Dr. Yalçın Coşkuner, fasulyelerin 'Tombul, Çalı, Horoz, Dermason, Selanik, Battal, Şeker, Barbunya ve Bomba' şeklinde adlandırıldığını söyledi. Yrd. Doç. Dr. Coşkuner, fasulyelerin başta fiziksel özellikleri olmak üzere birçok özellik açısından birbirinden farklı niteliklere sahip olduğunu belirterek çoğu zaman kuru fasulye çeşitlerinin yerli üretimi yetersiz olduğu için Kanada, Arjantin, Polonya, Ukrayna, Kırgızistan ve İran gibi ülkelerden ithalat yapılarak iç piyasaya sürüldüğünü ifade etti.

KARAMAN'DA YAYGIN OLAN FASULYE ÇEŞİTLERİ BELİRLENDİ

Yrd. Doç. Dr. Yalçın Coşkuner, proje için yapmış oldukları saha çalışmasında Karaman'da üretilmekte olan fasulye çeşitleri hakkında bilgi vererek, "Karaman'da Alberto, Amerikan Çalısı, Kanada, Karayaprak ismiyle bilinen genellikle çalı fasulye grubundan fasulyelerin üretimi yaygın olarak yapılmaktadır. Bunlara ilave olarak yine çalı grubuna ait fakat daha düşük ekim alanına sahip Çanakkale, Köse ve Özmen gibi çeşitler de yetiştiriliyor. Ayrıca horoz fasulye grubundan Göynük-98 ve Dermason fasulye grubundan Akman-98 çeşidi de temin edilebildi. Yapılan ön incelemede verimi yüksek bazı ithal kuru fasulyelerin tohumluk olarak kullanıldığını ve yetiştirildiğini de tespit ettik. Geçmiş yıllarda yerel kuru fasulye popülasyonlarının yerine ikame edilebilecek standart sertifikalı çeşitlerin Karaman'da yaygınlaştırılması amacıyla yapılan çalışmalarda denenen Göynük-98, Yunus-90, Akman-98, Karacaşehir-90 gibi fasulye çeşitlerinde istenilen sonuçların alınamadığı kanaatine vardık" dedi.

"KARAMAN'DA EN ÇOK 'ÇALI' ÇEŞİDİ KURU FASULYE YETİŞTİRİLİYOR"

Yrd. Doç. Dr. Coşkuner, "Karaman'ın da içinde bulunduğu Orta-Güney Anadolu, Türkiye'de en fazla kuru fasulye üretilen bölge olma özelliğine sahip. Karaman merkez başta olmak üzere kuru fasulye üretiminin yoğun olarak gerçekleştiği ilçeler üretim kapasitelerine göre sırasıyla Kazımkarabekir, Ayrancı, Ermenek, Sarıveliler ve Başyayla şeklinde sıralanıyor. Yapılan ön incelemede Karaman ve ilçelerinde yaygın olarak özellikle 'Çalı' çeşidine ait kuru fasulye yetiştiriciliğinin yapıldığı gözlendi. Ancak üretici ve kuru fasulye tüccarlarıyla yapılan görüşmeler sonucunda son yıllarda ithal kuru fasulye çeşitlerinin yetiştiriciliğinde de ciddi artışların olduğu tespit edildi" diye konuştu.

"KARAMAN VE ÇEVRESİNDEKİ KURU FASULYELERİN PİŞME SÜRESİ OLDUKÇA DÜŞÜK"

Yrd. Doç. Dr. Coşkuner, Karaman ili ve çevresinden topladıkları kuru fasulye numuneleri üzerinde yapılan çalışmalar hakkında ise, "Yaptığımız denemelerde kuru fasulye çeşitleri herhangi bir ıslatma işlemine tabi tutulmadan pişirildiğinde pişme sürelerinin ortalama 28 dakika ile 136 dakika arasında değişim gösterdiğini tespit ettik. Pişirilmeden bir gece önce yapılan ıslatma işleminden sonra gerçekleştirilen pişme süresi testinde ise çeşitlere ait pişme sürelerinin ortalama 7,5 dakika ile 55 dakika arasında değişim gösterdiğini belirledik" şeklinde konuştu.

Yrd. Doç. Dr. Coşkuner ayrıca çalışmada kullanılan kuru fasulye çeşitlerinin pişirilmesi sonrası görünüş, doku, lezzet ve toplam kabul edilebilirlik özellikleri ele alınarak yapılan duyusal değerlendirme çalışması sonuçlarını da aktardı. Coşkuner, sonuçlarla ilgili, "Toplam kabul edilebilirlik puanına bakıldığında en çok beğenilen çeşit 100 üzerinden 85,8 puan alan Kazımkarabekir ilçesinden temin edilen 'Özmen' çeşidi oldu. En çok beğenilen ikinci çeşidin ise 85,2 puanla Sudurağı Beldesi'nden temin edilen 'Alberto' çeşidi olduğunu belirledik" dedi.

"EN FAZLA ÜRETİM KARAMAN'DA"

Toplam baklagil üretiminin yaklaşık yüzde 17'sini oluşturan kuru fasulyenin Türkiye'nin hemen hemen bütün bölgelerinde yetiştirilebildiğini belirten Yrd. Doç. Dr. Yalçın Coşkuner, "Türkiye'de en fazla üretim yapılan illerimiz sırasıyla Karaman, Konya, Kahramanmaraş, Malatya, Erzincan, Samsun ve Niğde olup toplam kuru fasulye üretimimizden aldıkları pay yüzde 56 civarındadır" ifadelerini kullandı.

Yrd. Doç. Dr. Coşkuner, kuru fasulyenin insan beslenmesinde önemli bir bitkisel protein kaynağı olduğunu ifade ederek, "Ekonomik getirisi ile üretici ve kuru gıda sektörünün gözde ürünü olan kuru fasulyede, ürün ithalatının önüne geçilebilmesi için doğru sulama teknikleri kullanılmalı. Sadece verim açısından değil, pişme kalitesi başta olmak üzere iyi teknolojik özelliklere sahip çeşitlerin, iyi tarım uygulamaları kapsamında yetiştirilmesi de büyük önem taşıyor" diye konuştu. - KARAMAN