Türk Arkeoloji ve Kültürel Miras Vakfı kurulmasını içeren teklif komisyonda

Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Nadir Alpaslan, Türk Arkeoloji ve Kültürel Miras Vakfı kurulmasını içeren teklife ilişkin, "Yurt dışında, özellikle bir sivil inisiyatif üzerinden Türkiye'nin kazılarda daha etkin, daha güçlü olması için, nasıl ki Japonlar Kırşehir'in Kaman'ında böyle bir kazı yapıyorlar, biz de Türk-İslam coğrafyası başta olmak üzere tüm dünyada bu tür faaliyetleri yapmak üzere böyle bir kurum kuruyoruz." dedi.

Türk Arkeoloji ve Kültürel Miras Vakfı kurulmasını içeren kanun teklifinin görüşmelerine TBMM Milli Eğitim, Kültür, Gençlik ve Spor Komisyonunda devam ediliyor.

Teklifin tümü üzerine söz alan CHP Ankara Milletvekili Yıldırım Kaya, kanunla kurulmakta olan vakfın kamu tüzel kişiliğine mi özel hukuk tüzel kişiliğine mi sahip olduğunu sorarak, "Kanunla vakıf kurup sonra özel tüzel kişiliği öngören Medeni Kanuna göre vakfı tescil ettirmek, vakfın kuruluşu açısından bir çelişkidir." değerlendirmesinde bulundu.

Yasayla vakıf kurmaktaki amacın ne olduğunu soran Kaya, "Belediye kendi bünyesinde bu işleri yapabilecek birimler oluşturabilecekken, neden vakıf kuruluyor?" sorusunu yöneltti.

Bu vakfın öncesinde Avrupa Birliği fonlarından alınan yardımın miktarını da soran Kaya, "Alınan fonların usulsüz kullanıldığı iddiası bulunmaktadır ve bu vakıf bu usulsüzlüğün aşılması için bulunmuş bir çözüm müdür?" diye sordu.

Ulusal ölçekte kurulan ve merkezi idare ağırlıklı bir yapıdan oluşturulan Vakfın faaliyetlerini yürütmekle görevlendirilen bir Enstitünün merkezinin Gaziantep'te olması yerine Ankara'da olması gerektiğini savunan Kaya, Gaziantep ve talep eden diğer illerde Enstitü tarafından temsilcilik açılmasının uygun olacağını kaydetti.

Anayasanın 63. maddesindeki "Devlet, tarih, kültür ve tabiat varlıklarının ve değerlerinin korunmasını sağlar, bu amaçla destekleyici ve teşvik edici tedbir alır" hükmüne işaret eden Kaya, "Bu hükmün gereği olarak bu görevi üstlenmiş olan Kültür ve Turizm Bakanlığı, bu faaliyetleri yaptığı gibi destekleyici ve teşvik edici tedbir alır. Bu görevi yaparken Kültür ve Turizm Bakanlığı kamu tüzel kuruluşu olarak hareket etmek zorundadır. Kamu tüzel kişisi olmanın getirdiği denetimi ve sorumluluklardan kaçma yolu olarak vakıflar özel tüzel kişilikler yoluna sapılması kamu yönetimi anlayışımızla bağdaşmaz." değerlendirmesinde bulundu.

Kaya, teklifin amaç ve kapsam başlıklı birinci maddesindeki "Türk ve İslam Arkeolojisi" ifadesinin Vakfın amacını ve faaliyet alanını sınırlandırdığını iddia etti.

"AB'nin denetiminde gerçekleştirilen harcamalar"

AK Parti Gaziantep Milletvekili Ali Şahin ise Avrupa Birliği projelerinin AB'nin denetiminde gerçekleştirilen harcamalar olduğunun altını çizerek, ihalelerin Merkezi Finans ve İhale Birimi tarafından açık usulle gerçekleştirildiğini anlattı.

Şahin, harcamaların, Merkezi Finans ve İhale Biriminin bilgileri üzerinden detaylandırabileceğini bildirdi.

Proje kapsamında yurt içinden ve yurt dışından kendisini arkeoloji alanında ispat etmiş 430 bilim adamı ile çalıştıklarını belirten Şahin, Kültür ve Turizm Bakanlığının kendi yetkilerini devretmediğini, tam tersine daha geniş bir noktaya taşıdığını söyledi.

Ali Şahin, Kültür ve Turizm Bakanlığının yurt dışında sınırların ötesinde herhangi bir kazı çalışması yürütemediğine, bir kamu vakfı üzerinden farklı coğrafyalarda bu kazı çalışmalarının yürütülebileceğine işaret etti.

"Türk ve İslam arkeolojisi" ifadesinin Vakfın amacını ve faaliyet alanını sınırlandırdığına yönelik eleştiriyi Şahin, teklifin üçüncü maddesinde yer alan şu ifadeleri okuyarak yanıtladı:

"Öncelikle Türk ve İslam arkeolojisi ile kültürel mirası olmak üzere antropoloji, sanat tarihi, tarih, epigrafi, nümismatik gibi tüm ilgili alanlarda Türkiye, Avrupa, Orta Doğu, Balkanlar, Akdeniz, Ege, Karadeniz, Kafkasya, Orta Asya, Güney Asya ve dünyanın diğer bölgelerinde tarihi çağlar boyunca var olan kültürlerin ve sanatların, Türk bilim insanları ve öğrenciler tarafından her yönüyle çalışılmasını teşvik etmek ve bu alanlarda yapılan bilimsel araştırma ve çalışmaları desteklemek."

Şahin, Kaya'ya "Gaziantep'i sorgulamanız, ülkenin bekası için 6 bin 317 şehit vermiş bir şehirde böyle güzel bir miras varlığını sorgulamanız açıkçası üzdü. Gaziantep'i sorgulamak, 6 bin 317 şehidi sorgulamaktır." diyerek karşılık verdi.

Şahin, Gaziantep'in bu projenin bir ortağı olduğunu vurguladı.

"Türk-İslam coğrafyası başta olmak üzere dünyada faaliyet yapmak üzere kurum kuruyoruz"

Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Nadir Alpaslan ise Kültür ve Turizm Bakanlığının hiçbir görevini, mesuliyetini bu Vakfa aktarmadığını belirterek, "Bu vakfı, başta Türk-İslam coğrafyası olmak üzere tüm dünyada arkeolojik çalışmalar yapmak üzere bu misyonla görevlendiriyoruz." dedi.

Türkiye içerisinde arkeolojik kazı yaptırma sorumluluğunun tamamen Bakanlık uhdesinde olduğunu ve burada bir değişiklik yapmadıklarını dile getiren Alpaslan, "Bakanlığımızın bu anlamdaki görevlerine dokunmuyoruz, bu olduğu gibi devam edecek. Ama yurt dışında, özellikle bir sivil inisiyatif üzerinden Türkiye'nin kazılarda daha etkin, daha güçlü olması için, nasıl ki Japonlar Kırşehir'in Kaman'ında böyle bir kazı yapıyorlar, biz de Türk-İslam coğrafyası başta olmak üzere tüm dünyada bu tür faaliyetleri yapmak üzere böyle bir kurum kuruyoruz." bilgisini verdi.

"Anayasa'nın maddelerine açıkça aykırı olan bir husus yok"

Avrupa Birliğinden alınan fonlara ilişkin Alpaslan, "7,8 milyon avro AB'den fon alınarak Kendirli Gazi Kültür Merkezi'nin restorasyonunda kullanıldı ama aynı şekilde Gaziantep Büyükşehir Belediyemiz ile Kültür ve Turizm Bakanlığımız bunun yüzde 25'i oranında bir destekle restorasyona katkı sağlamıştır." diye konuştu.

Alpaslan, harcamalarla ilgili şüpheye düşecek herhangi bir durumun olmadığını belirtti.

Türkiye'deki arkeoloji kazılarının değerlendirme sempozyumunda bu konunun başlı başına ele alındığını ve oradaki tüm görüşlerin dikkate alındığını aktaran Alpaslan, Vakfın merkezinin Ankara olacağını açıkladı.

"Anayasa'ya aykırılık" iddiasına ilişkin ise Alpaslan, "Anayasa'nın maddelerine açıkça aykırı olan bir husus olmadığı gibi zaten Anayasa Mahkemesinin de bu anlamda Anayasa'ya aykırılığına dair bir kararı bulunmamaktadır." ifadelerini kullandı.

Alpaslan, Vakfın, aynı Yunus Emre Vakfı gibi yurt dışı misyonu üstleneceğini bildirdi.

"Belediye uhdesinde bir arkeoloji enstitüsüne biz karşıyız"

CHP Ordu Milletvekili Mustafa Adıgüzel, Vakfın mütevelli heyetinde Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanının olmasına ilişkin, "Büyükşehir Belediye Başkanımız Fatma Şahin de herhalde Muharrem Sarıkaya'yı seyrettiği gibi seyreder diye düşünüyorum. Sonuçta bir siyasidir. Siyasetin sanata bakış açısı farklı olabilir. Sanatta böyle olmamalı. Bir belediye uhdesinde bir arkeoloji enstitüsüne biz karşıyız." ifadelerini kullandı.

AK Parti milletvekilleri Adıgüzel'in bu sözleri üzerine "Doğru bir benzetme olmadı." diyerek tepki gösterdi.

Bir siyasetçi olarak Adıgüzel'in eleştirilerini doğru bulmadığını ifade eden Komisyon Başkanı Emrullah İşler, "Sayın Adıgüzel, siz siyasetçisiniz. Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanı halkın oylarıyla seçilen siyasetten gelen bir isim ve oradaki tek seçilmiş kişi, en yüksek makam orası. Ona bağlı olarak bu enstitü kurulması, belediyenin de bir partner olması; burada bir sakınca yok." dedi.

Teklifin tümü üzerindeki görüşmeler tamamlanarak, maddelerin görüşmesine geçildi.