2015 Yılı Bütçesi Plan ve Bütçe Komisyonu'nda

Gümrük ve Ticaret Bakanı Nurettin Canikli, deniz yoluyla gelen akaryakıtta vergilendirmeyi akaryakıt gemiden çıktığı anda yapacaklarını belirterek, "Bunun için özel sayaçlar geliştiriyoruz, sayaç imalatı devam ediyor. Boru hattıyla karaya çıktığı ilk noktada sayaçtan geçiyor. O sayaç miktarı ile çıkan rakamı vergilendiriyoruz. Bu yöntemle kaçak oranı yüzde sıfıra inecek" dedi.

Canikli, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'nın 2015 yılı bütçesinin görüşüldüğü Plan ve Bütçe Komisyonu'nda yaptığı sunumda, Erenköy Lojiktik Merkezi'nin oluşturulmasına yönelik çalışmaların TOKİ ile beraber sürdürüldüğünü belirtti.

Bakanlığının yeni uygulamalarına ilişkin bilgi veren Canikli, Özet Beyan uygulamasıyla 2012 yılından bu yana başarılı bir şekilde devam ettiğini, Hızlı Geçiş Hattı uygulamasıyla da nakliyecilerin sınırlardaki bekleyişlerinin azaltıldığını söyledi. Canikli, Onaylanmış Kişi Statüsü Belgesi sahibi firmaların 1 Ocak-1 Ekim 2014 arasındaki toplam ithalat ve ihracatın yüzde 52'sini gerçekleştirdiğini bildirdi.

Standart depo muafiyeti uygulamasının suistimallere neden olduğunu, bu uygulamayı fırsata çevirmek isteyenlerin özel araç edindiklerini belirten Canikli, şunları kaydetti:

"Geçtiğimiz günlerde bir Bakanlar Kurulu kararı çıkardık. Bu araçlar yine ÖTV'siz yakıt alabilecekler ancak bir sonraki geçişlerinde bir önceki aldıkları akaryakıtın kendileri tarafından kullanıldığının belirlenmesi gerekiyor. Bunun için bir yazılım geliştiriyoruz. Gidiyor en yakın mahalde depodan ÖTV'siz akaryakıtı satıyor. Geçişin biraz yumuşak olmasını istiyoruz. Standart depo muafiyeti uygulamasını kaldırmıyoruz. Türkiye'ye girişte standart depo miktarı kadar akaryakıtı ÖTV'siz alabilecekler. Bir standart depo akaryakıtı aldıklarında bir önceki kadar kilometre yapıp yapmadıklarına bakacağız aradaki farkın ÖTV'sini alacağız."

ÖTV'siz akaryakıt imkanından şu anda yaklaşık 1 milyon TIR'ın yararlandığını belirten Canikli, "Bunun yarısının kayıt dışı olduğunu tahmin ediyoruz. Bu da yaklaşık 1 milyon ton akaryakıta tekabül ediyor. Oradan da yaklaşık olarak kaybımız 2 milyar lira civarında. Bununla ilgili yazılım cihazının geliştirilmesini bekliyoruz. İnşallah uygulamaya koyacağız" diye konuştu.

"Tek Durak sistemi için İçişleri Bakanlığı ile görüşmelerimiz sürüyor"

Bakan Canikli, pilot uygulamasına geçen haftalarda başlanan konteyner ve liman kontrolü sistemiyle de limana girişten itibaren bütün konteynerlerin gümrüklü veya gümrüksüz sahalarda takip edileceğini anlattı. Gümrüklerde "Tek Durak" sistemi için İçişleri Bakanlığı ile görüşmelerin sürdüğünü kaydeden Canikli, uygulamanın yürürlüğe girmesi halinde pasaport işlemleri de dahil tüm işlemlerin tek durakta tamamlanacağını, uygulamanın ilk olarak Kapıkule, Sarp ve Habur sınır kapılarında devreye gireceğini anlattı.

İhracat işlemlerinde işlem sürelerine ilişkin bilgi veren Canikli, ihracat işlemlerinde ortalama işlem süresi 2002 yılında 10 saatin üzerindeyken 2014 yılında bu sürenin 2 saat 39 dakikaya indirildiğini söyledi.

Bakan Canikli, 2013 yılında tüm sınır kapılarından 4 milyon 136 bin 341 araç girişi, 4 milyon 124 bin 811 araç çıkışı, 45 milyon 172 bin 750 yolcu girişi, 44 milyon 949 bin 900 yolcu çıkışı olduğunu, 2014 yılının ilk 10 ayında 3 milyon 492 bin 46 araç girişi, 3 milyon 477 bin 274 araç çıkışı ve 45 milyon 26 bin 250 yolcu girişi, 44 milyon 203 bin 577 yolcu çıkışı gerçekleştiğini kaydetti.

Bu yılın 10 ayında tüm sınır kapılarından 3 milyon 521 bin 970 araç girişi, 3 milyon 509 bin 367 araç çıkışı ve 48 milyon 785 bin 361 yolcu girişi, 48 milyon 503 bin 262 yolcu çıkışı olduğunu belirten Canikli, 2013 ve 2014 yılı ilk 10 ayını karşılaştırıldığında araç girişlerinde yüzde 1, araç çıkışlarında yüzde 1'lik, yolcu girişlerinde yüzde 8, çıkışlarında ise yüzde 10'luk artış görüldüğünü ifade etti.

"Yakalama değeri 2013 yılının aynı dönemine göre yüzde 54 arttı"

Bakan Canikli sınır güvenliğiyle ilgili önlemler hakkında bilgi verdiği sırada araya giren MHP Manisa Milletvekili Erkan Akçay, elindeki 2 paket kaçak sigarayı göstererek, "Sınırlarımız kevgire döndü. Rahatlıkla kaçak sigara alınabiliyor" dedi.

Canikli, 2013 yılında, uyuşturucu madde, akaryakıt, sigara ve ticari eşya olmak üzere toplamda 1 milyar 88 milyon lira değerinde kaçak eşyaya el konulduğunu, bu yılın ekim ayı sonu itibariyle 520 milyon liralık elektronik eşya, 257 milyon liralık araç, 149 milyon lira değerinde uyuşturucu, 113 milyon liralık akaryakıt, 47 milyon liralık sigara ve tütün mamülleri, 247 milyon liralık diğer çeşitli eşya gruplarında yakalama yapıldığını bildirdi. Canikli, "Toplam yakalama değeri, 2013 yılının aynı dönemine göre yüzde 54'lük artışla 1 milyar 333 milyon liraya ulaşarak 2013 yılı rakamlarını şimdiden geçmiştir" diye konuştu.

Türkiye'nin sentetik uyuşturucu konusunda hedef ülke olduğunu dile getiren Canikli, uyuşturucu giriş çıkışlarında birçok yöntemin kullanıldığını, son olarak Kolombiya'dan gelen muz konteynerında 56 kilogramlık kokain yakalandığını, bu olay üzerine söz konusu ülkenin bulunduğu bölgeden gelen konteynerlarda arama yapıldığını anlattı.

"Tüm araçların kontrolü için 1,5-2 milyar liralık kaynak gerekli"

Türkiye'de ilk kez 2010 yılında görülen Çin Halk Cumhuriyeti ve Avrupa ülkelerinden hızlı posta/kargo taşımacılığıyla Türkiye'ye ulaşan sentetik esrar (Bonzai) türü maddelerle mücadeleye yönelik tedbirler alındığını ve kapsamlı çalışmalar yürütüldüğünü dile getiren Canikli, 2014 yılının 10 ayı itibarıyla 820 kilogram eroin, 133 kilogram kokain, 111 kilogram esrar, 21 kilogram metamfetamin, 680 bin adet ecstasy ve 146 kilogram sentetik esrar (bonzai) yakalandığını kaydetti.

Canikli, 2013 yılında 2 milyon 157 bin paket sigara yakalaması yapılmışken, 2014 yılı Ekim sonu itibariyle yüzde 170 artışla 5 milyon 823 bin paket yakalama miktarına ulaşıldığını belirterek, bu yıl içerisinde 44,7 milyon adet sigara kağıdı ve filtresi, 3 bin 63 kg tütün ve 32 bin litre alkollü içki yakalandığını da ifade etti. Canikli, kaçak sigara satışının önlenmesi için de 21 Eylül 2014 tarihinden itibaren kaçak sigaranın yoğun olduğu tespit edilen 14 ilde market, büfe, depo gibi yerlerle tezgah altı, sokaklar ve diğer açık alanlarda Bakanlığının taşra birimlerince denetimlere başlanıldığını anlattı.

Bakan Canikli, Türkiye'ye giren araçların sadece yüzde 3,6'sının x-ray cihazından geçtiğini, bu oranın konteynerlarda yüzde 1 oranında olduğunu bildirdi. Bunların çok düşük oranlar olduğunu vurgulayan Canikli, x-ray cihazından geçiş oranının yüzde 100'e ulaştırılmasını hedeflediklerini söyledi. Canikli, tüm araçların kontrolü için gereken altyapının hazırlanmasında 1,5-2 milyar liralık kaynağa ihtiyaç duyulduğunu bildirdi. Transit araçlar için güzergah belirleneceğini ve araçların buradan çıkmadan Türkiye'ye giriş yapmalarının sağlanacağını anlatan Canikli, "Araçların duraklama yerlerini belirleyeceğiz. TIR yolda kenara çekilerek içerisindeki kıymetli eşyayı boşaltıyor. Bunu önlemek için ekiplerimiz durakladığında gidip kontrol edecekler. Hedefimiz yüzde 100 denetimle çalışmak, araçları incelemek" diye konuştu.

Akaryakıta gemiden çıkışta vergilendirme

Bakan Canikli, Gümrük Muhafaza birimlerince 2013 yılında 44 milyon litre akaryakıt kaçakçılığı olayı ortaya çıkartılmışken, 2014 yılının ilk 10 aylık döneminde bu miktar 47,2 milyon litreye ulaştığını bildirdi.

Özellikle deniz yoluyla akaryakıt girişinde vergilendirmenin iki yolla yapılabildiğini, nihai vergilendirmenin yurda girişin ardından yapıldığını anlatan Canikli, akaryakıtın millileşmesinin ardından kontrolün kolay olmadığını vurguladı. Canikli, "Bunu kökten çözecek bir düzenleme yapıyoruz. Akaryakıta vergilendirmeyi gemiden çıktığı anda yapacağız. Bunun için özel sayaçlar geliştiriyoruz, sayaç imalatı devam ediyor. Boru hattıyla karaya çıktığı ilk noktada sayaçtan geçiyor. O sayaç miktarı ile çıkan rakamı vergilendiriyoruz. Ondan sonrasının önemi yok. Tüm vergilendirme işlemi orada yapılıyor. Sayaçlar binde birin altında hata payıyla çalışan sayaçlar. Bu şekilde ne kadar kaçak giriyor bilemiyoruz. Bir takım iddialar söz konusu ama teorik olarak mümkün. Bu yöntemle kaçak oranı yüzde sıfıra inecek" ifadelerini kullandı.

Şu andaki yöntemle görünen tanktaki akaryakıtın tespit edilebildiğini, farklı bir tanktan girişin tespit edilemediğini belirten Canikli, bu yöntemle giren akaryakıtta ÖTV ödeme süresinin bir ay olarak belirlendiğini de söyledi.

MERSİS'le yeni dönem

Canikli, 2012'de yürürlüğe giren Türk Ticaret Kanunu ile ticari hayatta yeni dönem başladığını ifade etti.

Nurettin Canikli, 31 Ekim 2014 itibariyle 113 bin 865 anonim şirket, 821 bin 51 limited şirketin faaliyette olduğunu, 575 bin 488 şahıs şirketi bulunduğunu, hukuken mevcut olan, ancak fiili olarak faaliyette olmayan 323 bin 811 şirketin kaydının silindiğini belirtti.

Merkezi Sicil Kayıt Sistemi'nin (MERSİS) bütün tüccarların bilgilerinin depolandığı sistem olduğunu anlatan Canikli, notere gitmeye gerek olmadan tüm işlemlerin elektronik ortamda yapılabildiğini ifade etti. Canikli, 2010'da uygulamaya konulan sistemle, elektronik ortamda 176 bin 90 kuruluşun hayata geçtiğini söyledi.

Canikli, 15 şirketin lisanslı depo işletme izni aldığını, 6 tanesinin faaliyete başladığını kaydetti. Lisanslı depolara istenilen seviyede talep olmadığını dile getiren Canikli, bazı ürünlerde arz fazlası olmaması ve kiraların yüksek olmasının bu duruma gerekçe gösterildiğini belirtti. Canikli, lisanslı depo kullanımının özendirilmesi için Bakanlar Kurulu kararıyla kira ücreti desteği verileceğini vurguladı.

Elektronik Ticaret Kanunu'nun da yürürlüğe girdiğini anımsatan Canikli, internet üzerinden alışveriş yapanların sayısının 10,7 milyona ulaştığına dikkati çekerek, "Bu kadar geniş kitlenin kullandığı alanın düzenlenmesi zorunluydu" diye konuştu.

Tüketici haklarının korunmasıyla ilgili yoğun çalışmalar yaptıklarını ifade eden Canikli, oyuncak ve kırtasiyede etkin denetim yaptıklarını söyledi.

Televizyon reklamlarındaki balların hemen hemen tamamının sahte olduğunun tespit edildiğini belirten Canikli, tedbir kararı çerçevesinde reklamları yasakladıklarını ifade etti.

Canikli, bakanlığının 2015 bütçesinin 764 milyon 447 bin lira olduğunu, bunun 405 milyon 428 bin lirasının personel giderlerine, 85 milyon 78 bin lirasının SGK ve devlet primi giderlerine, 105 milyon 47 bin lirasının mal ve hizmet alımı giderlerine, 6,5 milyon lirasının cari transferlere, 162 milyon 350 bin lirasının sermaye giderlerine tahsis edildiğini kaydetti. - TBMM