Domateste Umutlar 22 Mayıs'a Kaldı

MERVE ÖZLEM ÇAKIR/LEYLA ATAMAN KOYUNCUOĞLU - Rusya ile yaşanan uçak krizinin ardından tarımsal ürünlerde uygulanan ithalat yasakları Türk ve Rus liderlerin temasları sonucu bir bir kalkarken, çeyrek milyar dolarlık domates ithalatında yasak devam edecek.

Domatesteki yasağın kalkması için gözler, 22 Mayıs'ta İstanbul'da düzenlenecek, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in de katılması beklenen Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütünün 25'inci kuruluş yıl dönümü zirvesinde olacak.

Antalya Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı Ali Çandır, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Antalya'nın domates üretiminde ve ihracatında önemli bir yeri olduğunu belirterek, domateste yasağın kalkmamış olmasının üreticileri etkileyeceğini söyledi.

Antalya'da birkaç gün sonra domates başta olmak üzere örtü altı tarım üretiminin artacağı bir döneme girileceğine dikkati çeken Çandır, "Özellikle bu dönemde ihracatın açılma ihtimali bizleri son derece mutlu etmişti, ancak ne yazık ki domatesle ilgili yasak kalkmadı. Biz hala üretici olarak umutlarımızı diri tutmaya çalışıyoruz. Soçi'de gerçekleşmedi ama 22 Mayıs'ta müjdeli haberi alırız diye ümit ediyoruz." dedi.

Rusya'nın kendi üreticilerini korumayı amaçlayan bir yaklaşım içinde olduğunu ifade eden Çandır, "Rusya'nın domates ithalatının yaklaşık yüzde 57'sini gerçekleştirdiğimiz dönemde şimdi bu payı Fas'a kaptırmış görünüyoruz. Eğer üreticisini koruma söz konusuysa diğer ülkelerden de ithalat yapmamaları gerekirdi diye bir mantık yürütüyoruz. Rusya'ya yaptığımız ihracatın yüzde 60'a yakını domatesti. Salatalıkta Rusya'ya özel üretim yapıyorduk. Salatalık, diğer örtü altı üretimleri, nar ve üzümle ilgili durumların da ne olduğunu net olarak bilemiyoruz." diye konuştu.

Çandır, domates fiyatlarına değinirken de bu yıl iklimsel gelişmelerin çok düzenli olmadığını, bu nedenle üretimde biraz sapma olduğunu belirterek, sera ürünlerinin pazara çıkmasıyla fiyatların ucuzlayacağını dile getirdi.

"Rusya'nın yasakları kaldırdığı ürünlere yönelmemiz lazım"

Antalya Toptancı Hal Yaş Meyve Sebze Komisyoncuları Başkanı Cüneyt Doğan da domatesin Antalya için çok önemli bir ürün olduğunu, kentteki sera üretiminin yüzde 60'ının domatesten oluştuğunu belirtti.

Doğan, tarım ürünleri ihracatı için yeni pazarlar bulunması gerektiğine işaret ederek, "Rusya tarafı kendi üreticisini korumak için birkaç yıl daha yasağın sürecini söyledi. Avrupa'nın da üretimi var ama belli dönemlerde vergileri artırarak kendi üreticilerini koruyorlar. Rusya da kendi üreticisini kollayacak şekilde vergi koyma yöntemi seçseydi daha uygun olurdu. Yeni pazarlar bulmalı, ürünlerimizi çeşitlendirmeliyiz. Gerekirse pazara göre ürün üretmemiz, Rusya'nın yasakları kaldırdığı ürünlere yönelmemiz lazım." değerlendirmesinde bulundu. Doğan, domates ihracatında Rusya dışındaki önemli ülkelerin Irak, Ukrayna, Moldova ve Balkan ülkeleri olduğunu söyledi.

Yurt içinde domates fiyatlarının yüksek olmasının, kışın sert geçmesi nedeniyle üretimin geçmiş yıllara göre düşümesinden kaynaklandığını anlatan Doğan, "Ama tahminimiz 15-20 güne kadar fiyatlar aşağı seyreder. Haziran ayında tüketici biraz daha ucuz domates yer diye düşünüyoruz." ifadesini kullandı.

259 milyon dolarlık pazar

Rusya, Türkiye'ye uyguladığı ekonomik yaptırımları aşamalı olarak kaldırırken, iki ülke liderlerinin görüşmelerinin ardından domates haricinde tarımsal ürünlerin ithalatındaki yasakların kalkacağı ifade edildi. Rusya'nın ithalat yasağını sürdürdüğü ürünlerin 2015 yılındaki toplam ihracat tutarı 425 milyon doları aşarken, bunların arasında domates ihracatı 258,8 milyon dolarlık paya sahipti. Türk üreticiler ve ihracatçılar ise bu açığı başka pazar ülkelerle kapatmaya çalışıyor.

Rusya, Türk hava sahasını ihlal eden Rus savaş uçağının düşürülmesinin ardından, 1 Ocak 2016 itibarıyla bazı ekonomik yaptırımlara giderek, Türkiye'den domates, portakal, elma, kayısı, lahana, tuz, brokoli, mandalina, salatalık, armut, şeftali, erik, üzüm, çilek, kuru soğan, karanfil ile tavuk ve hindi eti ithalatına yasak getirdi. İlişkilerin normalleşmesiyle birlikte hükümet kararıyla bu ürünlerden portakal, mandalina, kayısı, şeftali ve erikteki yasak 9 Ekim 2016'da kaldırıldı. Daha sonra soğan, karanfil, tuz, karnabahar, brokoli ve ciklet ithalatındaki engel de kaldırıldı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in Soçi'deki görüşmelerinin ardından yapılan açıklamada, Erdoğan, Türk domatesinin hem lezzetli hem de ucuz olduğunu, bu nedenle Rusya pazarında olmasını arzu ettiklerini ifade etti. Putin ise genel vize muafiyeti ve domates ihracatı dışındaki tüm kısıtlamaların kaldırılacağını söyledi. Tarım üreticilerinin Türkiye şartlarında domates üretmek için kredi aldığına dikkati çeken Putin, Rus tarım sektörünün gelişmesi ve çiftçilerinin bunu rahatlıkla geri ödeyebilmesi için bu yasağın kaldırılamayacağını kaydetti.