Lübnanlı uzmanlara göre cumhurbaşkanlığı krizinin çözümünde Katar başarılı olabilir

Lübnanlı uzmanlar yaklaşık bir yıldır süren cumhurbaşkanlığı krizinin çözümünde arabulucu rol üstlenen ancak sonuç alamayan Fransa'nın yerine devreye girecek Katar'ın başarı ihtimalini daha yüksek görüyor.

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Lübnan'da 31 Ekim 2022'den bu yana seçilemeyen yeni cumhurbaşkanı konusunda siyasi tarafların tek bir aday üzerinde anlaşması için eski Dışişleri Bakanı Jean Yves Le Drian'ı haziran başında Lübnan Özel Temsilcisi olarak atadı.

Le Drian, haziran, temmuz ve eylül aylarında Beyrut'a kapsamlı ziyaretler gerçekleştirdi ancak Paris'in girişiminden somut bir sonuç çıkmadı.

Fransa'nın başarısız girişimi, Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu kapsamında 19 Eylül'de New York'ta bir araya gelen ABD, Mısır, Fransa, Katar ve Suudi Arabistan'dan oluşan 5'li komitenin toplantısına da yansıdı.

Lübnan basınında 22 Eylül'de çıkan haberlere göre daha önce şubatta Paris, temmuzda ise Doha'da bir araya gelen 5'li komitenin New York toplantısının ardından açıklama yapılmadı.

Toplantıya ilişkin kulis haberlerinde ise Le Drian'ın "veda görüşmesi" için ekimde son kez Lübnan'ı ziyaret edeceği iddia edildi.

Fransa'nın sonuç alamadığı, siyasi partiler arasında tek bir aday üzerinde uzlaşma müzakerelerini ekim ayından itibaren Katar'ın yürüteceği ifade ediliyor.

Bu kapsamda, ekim başında Katar Dışişleri Bakanı Muhammed bin Abdurrahman Al Sani'nin Beyrut'u ziyaret etmesi bekleniyor. Al Sani'nin ziyareti öncesi de Katar'dan bir heyet 25 Eylül'de Beyrut'a gelerek bir dizi görüşme gerçekleştirdi.

AA muhabiri Lübnanlı uzmanlara Fransa'nın girişiminin neden başarısız olduğunu ve Katar'ın nasıl bir yol izleyeceğini sordu.

"Katar, Lübnan'da dürüst bir arabulucu geçmişine sahip"

Beyrut Saint Joseph Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Karim Emile Bitar'a göre Fransa'nın aksine Katar'ın neredeyse ülkedeki tüm uç kutuplar; İran ve Suriye yönetimi destekçileri ile onların karşıtı olan Batı ve Körfez müttefiki siyasi partiler arasında dengeli bir ilişki geçmişi var.

Bitar, Katar'ın ayrıca şimdilerde ismi cumhurbaşkanı adayları arasında geçen Lübnan Genelkurmay Başkanı Joseph Avn ile çok güçlü ilişkilere sahip olduğunu ifade etti.

Lübnan'daki taraflar ve şahıslar arasındaki dengeli ilişkilerinin yanı sıra Doha'nın geçmişteki başarılı girişimlerinin de önemli olduğunu belirten Bitar, şunları söyledi:

"Katar, Lübnan'da dürüst bir arabulucu geçmişine sahip. Katar, 2008'de, Beyrut'ta hükümetin kurulması sürecinde yaşanan çatışmaların ardından tüm tarafları bir araya getirip Doha Anlaşması imzalatarak sorunu çözüme kavuşturmuştu. O dönem de Mişel Süleyman Genelkurmay Başkanı idi ve anlaşmadan sonra cumhurbaşkanı seçildi. Katar olası bir anlaşmadan herkesin pay almasını sağlayıp tüm kesimlerle dengeli bir ilişki kurarak bir ittifak aramanın peşinde."

Bitar, Fransa'nın neden başarısız olduğuna ilişkin ise şu değerlendirmeyi yaptı:

"Fransa girişiminde önümüze gelen şuydu: Cumhurbaşkanı Hizbullah ve İran-Suriye'ye yakın olacak, başbakan ise Körfez ülkelerine. Ancak bunun Lübnan'ın mevcut siyasi ortamında pek de mümkün olmadığı ortaya çıktı. Çünkü Hristiyan milletvekillerinin çoğunluğu Hizbullah destekli Hristiyan Süleyman Franciyye'nin adaylığını desteklemedi. Şimdi ise Katar, Fransa, Mısır, Suudi Arabistan ve ABD, başka bir alternatif üzerinde çalışıyor. Bu krizin çözülmesi için 5 ülkenin bir ekip olarak hareket etmesi lazım. Lübnan'a yardım etmek isteyen uluslararası dış destek de kendi içinde bölünme yaşarsa o zaman anlaşma ihtimali çok düşük olacaktır."

"Katar'ın neredeyse tüm taraflarla iyi ilişkileri var"

Yakın Doğu ve Körfez Askeri Analiz Enstitüsü (INEGMA) Direktörü ve Körfez Siyaset Uzmanı Riyad Kahveci de Fransa'nın aksine Katar'ın Lübnan'daki cumhurbaşkanlığı krizinin çözümünde başarılı olabileceğini düşünüyor.

Katar'ın zıt kutupların üzerinde anlaşamadığı iki aday yerine herkesin kabul edebileceği bağımsız üçüncü bir seçenek olarak Genelkurmay Başkanı Joseph Avn ile sahaya indiğini belirten Kahveci, "Katar açık bir meclis oturumu ile herkesi ikna edecek seçim üzerinde çalışacak. Bu konuda Katar'ın neredeyse tüm taraflarla iyi ilişkileri var. İran ile iyi ilişkilerinden dolayı Hizbullah'ı da etkileyebilirler." dedi.

Fransa'nın girişiminin baştan ölü doğduğunu dile getiren Kahveci, bunun da muhalefet cephesinde, Le Drian'ın Hizbullah ve Emel Hareketi'nin adayı Süleyman Franciyye'yi öne çıkarıp onu seçtirmek istiyormuş gibi bir kanaat oluşmasından kaynaklandığını belirtti.

Kahveci'ye göre diğer neden de Le Drian'ın Emel Hareketi lideri ve Meclis Başkanı Nebih Berri'nin "siyasi partiler arasında 7 günlük diyalog" çağrısına destek vermesi. Söz konusu diyalog yine muhalefetin itirazı nedeniyle gerçekleşmedi.

"Katar, Fransa'nın hatalarından ders alarak yola çıkacaktır"

Katar'ın girişimi konusunda iyimser olan bir başka siyaset gözlemcisi Lübnan Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi Dr. Arif Abid.

Katar'ın Fransa'nın hatalarından ders alarak yola çıkacağını söyleyen Abid, "Fransa'nın yaptığı en büyük hata, İran ve Suriye'ye yakın bir aday üzerinde durup ülkedeki tüm muhaliflerin buna karşı çıkmasına yol açmasıdır, ki bunu Katar asla yapmayacaktır." dedi.

Lübnan'daki cumhurbaşkanı krizi

Lübnan'da 31 Ekim 2022'de görev süresi sona eren Cumhurbaşkanı Mişel Avn'ın yerine gelecek ismi belirlemek için Mecliste yapılan oylamalardan bugüne kadar sonuç çıkmadı.

Meclis'te 14 Haziran'da düzenlenen son oturumda yarış, eski Maliye Bakanı Cihad Azur ve Marada Hareketi lideri Süleyman Franciyye arasında geçmiş, ancak yine hiçbir aday cumhurbaşkanı seçilmek için gerekli oyu alamamıştı.

Hizbullah ve müttefikleri Franciyye'yi; ülkedeki üç önemli Hristiyan partisi olan Lübnan Güçleri, Ketaib Partisi, Özgür Yurtseverler Hareketi ve Dürzi İlerlemeci Sosyalist Partisi ile bazı Sünni ve bağımsız muhalif milletvekilleri ise Azur'u destekliyor.

Katar'ın ise 3'üncü aday olarak bağımsız Genelkurmay Başkanı Joseph Avn'ı desteklediği iddia ediliyor.

Eski Cumhurbaşkanı Avn da 31 Ekim 2016'da Mecliste düzenlenen 46'ncı oturumun sonunda seçilebilmişti.