Doğu'da İhracata Terör Darbesi (2)

GÖRÜNTÜ DÖKÜMÜ: - Sınır kapısından detay görüntüler- Çalışmalardan görüntüler- Otobüslerden detay görüntüler- Türkiye haritası ve Atatürk'ün gösterildiği tabela- Araçlardan detay görüntüler- Geçimini sınır kapısından elde eden kişi ile röportaj Doğuda ihracata "terör" darbesi- Van'ın Kapıköy, Hakkari'nin Esendere ve Üzümlü sınır kapılarında, terör saldırıları nedeniyle geçici olarak gümrük hizmetlerinin verilememesi bölge ekonomisini olumsuz etkiledi- Van TSO Başkanı Takva: - "Can damarımız olarak nitelendirdiğimiz Van ve bölge için en önemli pazar alanımızdan olan İran pazarını kaybetmiş durumdayız"- Hakkari TSO Başkanı Taş: - "Sınır kapılarımızdan biri İran'a ve diğeri Irak'a açılıyor. Dünyanın en büyük petrol rezervlerine sahip iki ülkeye komşuyuz. Bunların avantajlarını kullanamıyoruz"- MÜSİAD Van Şube Başkanı Baynal: -"Az da olsa dönen ekonomi, gümrük kapılarının kapanmasıyla durma noktasına geldi" Van'ın Kapıköy, Hakkari'nin Esendere ve Üzümlü sınır kapılarında terör saldırıları nedeniyle gümrük hizmetinin verilememesi bölge ekonomisine darbe vurdu.Çözüm Süreci'nde sağlanan huzur ortamıyla ekonomide canlanmanın yaşandığı bölgede, terör örgütü PKK'nın yol kesme, araç yakma, gümrük personelini kaçırma ve yollara patlayıcı yerleştirme gibi eylemleri, Türkiye'nin İran'a açılan Van'ın Saray ilçesindeki Kapıköy ve Hakkari'nin Yüksekova ilçesindeki Esendere ile Irak sınırındaki Çukurca ilçesindeki Üzümlü gümrük kapılarında hizmetlerin durmasına neden oldu.- "Temennimiz bu kapıların artık açılmasıdır"Van Ticaret ve Sanayi Odası (TSO) Yönetim Kurulu Başkanı Necdet Takva, AA muhabirine, sınır kapılarının bölge ekonomisi için önemine değinerek, "Can damarımız olarak nitelendirdiğimiz, Van ve bölge için en önemli pazar alanımızdan biri İran pazarını kaybetmiş durumdayız" dedi.Sınır kapılarının güvenlik gerekçesiyle kapatıldığını belirten Takva, geçmişte de uzun yıllar çatışmalı dönem yaşanmasına rağmen gümrük kapılarına yönelik kapatma kararı alınmadığını anımsattı."Özellikle Van'ın en önemli geçim kaynağı, ekonomik performansını ortaya koyan İran pazarına erişim konusunda Kapıköy ve Esendere kapılarının hali hazırda kapalı olması kabul edilebilir bir durum değildir" diyen Takva, gümrük kapılarının biran önce açılmasını temenni ettiklerini söyledi.İthalat ve ihracatta yüzde 40'lara varan bir düşüş yaşandığını kaydeden Takva, Kapıköy Sınır Kapısı'nın, Türkiye'yi sadece İran'a değil Orta Asya'ya da bağlayan en önemli geçiş noktalarından biri olduğunu bildirdi.- "Değerlerimizi kaybediyoruz"Hakkari Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Servet Taş ise Ankara'da Başbakan Yardımcısı Cevdet Yılmaz'la bir görüşme yaptıklarını, bu görüşmede bölgede yaşanan olaylar, yaşanan ölümler ve bunların ekonomiye zararlarını gündeme getirdiklerini anlattı.Sınır kapılarına da görüşmelerinde yer verdiklerine işaret eden Taş, geçen yıl Esendere Sınır Kapısı'ndan İran'a gerçekleştirilen 360 milyon dolarlık ihracatın bölge ekonomisine büyük katkı sağladığını vurguladı.Taş, sözlerini şöyle sürdürdü: "Bunun büyük bir kısmını çinko ve maden, kalan kısmını da inşaat yapı malzemesi oluşturuyordu. Olaylar umudumuzu kırdı. Umarım herkes bir an önce elini taşın altına koyar ve bu ortamın sonlandırılması için çözüm üretilir. Türkiye'nin zaman kaybı var, değerlerimizi kaybediyoruz. Canlarımız gidiyor ve ekonomik olarak da ciddi sorunlarla karşı karşıyayız. Hakkari çok zengin bir coğrafyaya sahip. Sınır kapılarımızdan biri İran'a ve diğeri Irak'a açılıyor. Dünyanın en büyük petrol rezervlerine sahip iki ülkeye komşuyuz. Bunların avantajlarını kullanamıyoruz. Bunun dışında dünyanın en büyük çinko ve kurşun rezervleri Hakkari'de. Bu konuda da çok ciddi çalışmalarla üretime, ihracata başlamıştık. Hayvancılık, turizm başlamıştı. Bunlar durdu. Umarım bu olayların sonlanmasıyla tekrar eski değerlerimize sahip çıkarız."- "Ekonomik olarak nefesimiz neredeyse makineye bağlı"MÜSİAD Van Şube Başkanı Kerem Baynal da kişi başına düşen milli gelirin ülkede ortalama 11 bin dolar iken Van'da 3 bin 500 dolar olduğuna dikkati çekerek, bölgeye hitap eden bir il olan Van'da, çatışmalı sürecin devam ettiği 2,5 aylık süreçte adeta nefeslerinin kesildiğini dile getirdi."Az da olsa dönen ekonomi gümrük kapılarının kapanmasıyla durma noktasına geldi" değerlendirmesinde bulunan Baynal, şunları kaydetti: "Sadece gümrük kapılarının kapanması değil artık iller arasında dahi seyahat edilemiyor. Van, Hakkari, Muş, Bitlis'e hizmet götüren bir ildir. Tüccarlarımız artık bu illere gidemez oldu. Ekonomik olarak nefesimiz neredeyse makineye bağlı. Kapıların kapanmasıyla makine tamamen kapanmış oldu. Elektrik gitti, solunumumuz sıfırda. Nefes almakta zorluk çekiyoruz. Kendi kendimize 'acaba birileri bizi ekonomik sıkıntılarla, çatışmalarla terbiye etmeye mi çalışıyor?' diye düşünüyoruz. Biz artık bu ortamdan çıkmak istiyoruz."- "Bölgede gerçek anlamda ekonomik kriz yaşanıyor" Tatvan Ticaret ve Sanayi Odası Başkan Yardımcısı Cengiz Şahin ise Kapıköy ve Esendere gümrük kapılarının kapanmasıyla Türkiye ile İran arasındaki ticaretin durma noktasına geldiğini belirtti."Türkiye'nin batısında Edirne Kapıkule Sınır Kapısı'nın ticari önemi neyse, doğusundaki Kapıköy ve Esendere sınır kapılarının önemi aynıdır" diyen Şahin, şunları söyledi: "İran ile yaptığımız ticaret bu sınır kapılarımızla sağlanıyor. TCDD Haydarpaşa Tren Garı'ndan başlayıp Tatvan-Van arasında da feribot ile devam eden demiryolları yük ve yolcu taşımacılığının İran'a açılan kapısı Kapıköy'dür. Türkiye ile İran arasında vize kaldırıldığı için bu kapı aynı zamanda tır ve küçük araçların geçişlerinde de kullanılıyor. İran'a açılan bu iki sınır kapısının ticari önemi, Türkiye ile İran için çok yüksektir ve yıllık 30 milyar dolar ticaretin yapılmasına aracı oluyor. Sınır kapılarımız yaşanılan olaylar nedeniyle maalesef ticarete ve yolcu geçişlerine kapatılmıştır."Sınır kapıları sayesinde katma değeri yüksek ürünlerin ithalat ve ihracatının yapıldığını ancak bu ticaretlerin durmasıyla tüccarların sıkıntı yaşamaya başladığını anlatan Şahin, bu sürecin uzaması halinde öz sermayeleriyle ticaretlerini devam ettirmeye çalışan üyelerin iflasla karşı karşıya kalacağını savundu. - "Bölgede büyük bir huzursuzluk var"Muş Sanayici ve İş Adamları Derneği (MUSİAD) Başkanı Şihmus Sinecem de sınır kapılarının kapanmasının bölgede büyük bir huzursuzluk yarattığını kaydetti.Sinecem, kapıların kapalı olmasının bölge ekonomisini olumsuz etkilediğinin altını çizerek, şunları söyledi: "Sıkıntıların giderilebilmesi için hükümetin tekrar eski döneme dönmesi, bölgede hem siyasi hem ekonomik olarak bir proje hazırlaması lazım. Daha önce Irak'a Suriye'ye çok ciddi ihracatımız vardı. Şu an ihracatımız sıfıra indi. Bu da bölgedeki istikrarsızlığı, ekonomik sıkıntıları ister istemez ortaya koyuyor. Bu nedenle sınır kapılarının kapanışı bölgede çok büyük bir huzursuzluk yarattı. Çok ciddi göç verdik. Büyük işsizliğe yol açtı. İhracatımız durduğu için imalat da durdu. Böyle olunca ister istemez işsizlik sorunu oluyor ve batıya ciddi anlamda göç vermeye başladık." Devlet ve hükümetin bu konuda ciddi projeler hazırlaması gerektiğini anlatan Sinecem, "En büyük projelerden birisi öncelikli olarak Çözüm Süreci'dir. Eğer biz ciddi adımlar atarsak inanın komşu ülkelerimizle de sorunlar çözülür. Böylece ekonomide nefes alabiliriz" dedi.