İnsan Hakları İzleme Örgütünün Türkiye Raporu

Adalet ve İçişleri Bakanlıklarınca, İnsan Hakları İzleme Örgütünün Türkiye raporuna ilişkin yapılan ortak açıklamada, "Hukukun üstünlüğü, demokrasi ve insan hakları Türkiye Cumhuriyeti devletinin temel ilkeleridir. Devletimiz, silahlı ve kanlı hain darbe teşebbüsü ve sayısız terör saldırısı karşısında dahi, bu ilke ve değerleri esas alarak ve uluslararası yükümlülüklerine uygun olarak terör örgütleriyle mücadele etmektedir." denildi.

Adalet ve İçişleri Bakanlığından, İnsan Hakları İzleme Örgütünün (Human Rights Watch) "Açık Çek: Türkiye'de Darbe Sonrası İşkenceye Karşı Koruma Tedbirlerinin Askıya Alınması" başlıklı raporuna ilişkin ortak açıklama yapıldı.

Açıklamada, söz konusu raporun hükümet yetkilileriyle hiçbir iletişim kurulmadan, bilgi, belge ve görüş talep edilmeden tek taraflı, somut gerçeğe uygun olmayan bir şekilde hazırlandığı belirtildi.

Raporun Fetullahçı Terör Örgütü (FETÖ) mensuplarıyla, örgütle irtibatlı olan kişilerin etkisi altında hazırlandığı izlenimini verdiğinin vurgulandığı açıklamada, örgütün 15 Temmuz'dan önce bağımsız mahkemeler ve Milli Güvenlik Kurulu (MGK) tarafından terör örgütü olarak ilan edildiği anımsatıldı.

"Kaygı verici"

Uluslararası düzeyde İslam

İşbirliği Teşkilatının kararı ile FETÖ'nün terör örgütü olarak

ilan edildiğinin hatırlatıldığı açıklamada, Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiserinin FETÖ'yü terör örgütü olarak tanımladığına işaret edildi. Açıklamada, "Raporda, demokratik düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs eden silahlı bir terör

örgütü liderinden 'din adamı', silahlı terör örgütünden 'Gülen

hareketi' olarak bahsedilmesi kaygı verici bulunmaktadır." ifadelerine yer verildi.

Türkiye'nin 15 Temmuz terörist darbe teşebbüsü sonrasında

aldığı önlemlerin, Anayasada yer alan

temel insan hakları, hukuk devleti ilkeleri ve uluslararası yükümlülüklerle uyum arz ettiğinin altının çizildiği açıklamada, söz konusu süreçte Türkiye'nin kurucu üyesi olduğu Avrupa Konseyi

ile Birleşmiş Milletler ve diğer uluslararası kurum ve kuruluşlarla yapıcı

diyaloğa dayalı mevcut iş birliğinin artarak devam ettiği aktarıldı.

Terörist başı Fetullah Gülen'in talimatıyla başlatılan plan doğrultusunda Türk Silahlı Kuvvetleri içerisindeki "üniformalı teröristlerin" anayasal düzeni yıkmaya, seçilmiş Cumhurbaşkanını görevden almaya kalkıştığının anlatıldığı açıklamada, darbe teşebbüsüyle hükümetin de ortadan kaldırılmaya çalışıldığı ifade edildi.

Darbe teşebbüsünün yaşandığı 15 Temmuz gecesi yaşananlara da yer verilen açıklamada, darbeci teröristlerin Başbakan Binali Yıldırım'ın konvoyuna da ateş ettiği belirtildi.

Demokrasinin kalbi TBMM'nin ilk kez bombalandığının vurgulandığı açıklamada, Türk milletinin, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın çağrısıyla elinde hiçbir silah olmadan bayraklarla kendi iradesini savunduğuna işaret edildi.

"Gerçek ortaya çıkmaktadır"

Darbe teşebbüsünün elde edilen deliller kapsamında terörist başı Gülen'in emir ve talimatıyla gerçekleştirildiğine dikkat çekilen açıklamada, "Darbe teşebbüsüne ilişkin yürütülen soruşturmalarda, darbe teşebbüsüne katılan çok sayıda darbeci gözaltına alınmış ve yapılan aramalar sonucu pek çok delil elde edilmiştir. Elde edilen delillerin deşifre, analiz, tasnif ve değerlendirilmesi sonucunda gerçek bütün boyutlarıyla ortaya çıkmaktadır." bilgisine yer verildi.

FETÖ'nün kamu kurumlarında sayısı beş kişiyi geçmeyen bir örgüt abisine bağlı hücreler şeklinde yapılandığının bildirildiği açıklamada, örgüt içinde katı bir askeri/hiyerarşik disiplinin hakim olduğuna dikkat çekildi.

Soruşturmalarda gelinen aşamada örgüt içi iletişimde "Bylock" gibi şifreli uygulamaların da kullanıldığının tespit edildiğinin bildirildiği açıklamada, olağanüstü hal (OHAL) süresince alınan tedbirlerin halkın gündelik hayatında herhangi bir değişikliğe neden olmadığına işaret edildi.

"İşkence ve kötü muameleye sıfır tolerans"

Rapordaki dayanaksız ve temelsiz iddiaların aksine, devletin yaşam hakkı ve işkence yasağına ilişkin yükümlülüklerinin her şeyden önce Anayasa gereğince devam ettiğine dikkat çekilen açıklamada, "Türkiye işkenceye sıfır tolerans politikasının bir sonucu olarak işkence suçu için zamanaşımını kaldırmış dünyadaki ender ülkelerden biridir. İşkence ve kötü muameleye ilişkin her türlü iddianın etkin bir şekilde bağımsız ve tarafsız yargı makamlarınca soruşturulduğu konusunda, en ufak bir tereddüt bulunmamaktadır." ifadesi kullanıldı.

Açıklamada, Türkiye genelindeki bin 268 polis merkezi amirliğinin bin 203'ünde ve 81 il asayiş şube müdürlüklerine bağlı 303 nezarethanede kamera ve görüntüleme sistemi bulunduğu aktarıldı.

Jandarma Genel Komutanlığı bünyesinde bulunan toplam 2 bin 12 nezarethaneden bin 946'sında kamera sistemi kurulumunun tamamlandığının ifade edildiği açıklamada, kurulan Kolluk Gözetim Komisyonuyla kolluk şikayet sisteminin daha etkili ve hızlı işlemesinin sağlandığı bildirildi.

Raporda yer alan "Ceza İnfaz Kurumları ve Tutukevleri İzleme Kurullarının kapatıldığı"na ilişkin iddiaların da gerçeği yansıtmadığının vurgulandığı açıklamada, 673 sayılı KHK ile sadece izleme kurulu üyelerinin görevlerine son verildiği, kurulların varlığının devam ettiği belirtildi.

Cezaevlerinin ulusal ve uluslararası denetim mekanizmalarınca denetlendiğinin anımsatıldığı açıklamada, darbe girişiminin ardından cezaevlerinde kötü muamele ve işkence iddialarına ilişkin medyada yer alan iddiaları takip etmek üzere Adalet Bakanlığınca bir birim oluşturulduğu ifade edildi.

Türkiye'nin "İşkencenin ve Gayri İnsani ya da Küçültücü Ceza ve Muamelelerin Önlenmesine Dair Avrupa Sözleşmesi"ne taraf olduğunun anımsatıldığı açıklamada, Avrupa İşkenceyi Önleme Komitesinin (CPT) 15 Temmuz sonrası süreçte ziyaretlerde bulunduğu aktarıldı.

Ortak açıklamada, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin (AİHM), hükümet tarafından sunulan bilgi ve belgelere dayanarak kötü muamele iddialarıyla tedbir talebinde bulunulan başvuruları reddettiği bildirildi.

"30 günlük gözaltı süresi hiçbir şekilde uygulanmamıştır"

Gözaltına alınan kişilerin ifadelerinin sağlıklı şekilde alınması amacıyla OHAL kapsamında gözaltı süresinin 30 gün olduğunun hatırlatıldığı açıklamada, "Gözaltındaki kişiler, bunların müdafileri veya kanuni temsilcileri, eş ya da birinci veya ikinci derecede kan hısımları, hemen serbest bırakılmayı sağlamak için CMK'nın 91. maddesinin beşinci fıkrası uyarınca Cumhuriyet savcısının bu yöndeki yazılı emrine karşı, sulh ceza hakimine başvurabilmektedirler. Ayrıca bu süre, sadece devletin güvenliğine, anayasal düzene, milli savunmaya, devlet sırlarına karşı suçlar ile terör suçları ve toplu suçlarla sınırlı olarak uygulanabilmektedir. Kaldı ki, 30 günlük gözaltı süresi hiçbir şekilde uygulanmamış olup, gözaltına alınanların büyük çoğunluğu hakkında 4 ila 5 günlük sürelerle gözaltı tedbiri uygulanmıştır." denildi.

Açıklamada, OHAL kapsamında çıkarılan KHK'larda suç şüphesi altında bulunan kişilerin müdafiden yararlanmaları ve savunma hakkı kapsamında genel olarak herhangi bir sınırlayıcı düzenlemeye yer verilmediği aktarıldı.

OHAL kapsamında çıkarılan KHK'ların hiçbirinde, herhangi bir mevzuatta kamu görevlileri hakkında kötü muamele ya da işkence suçlarına muafiyet tanıyan, cezasızlık öngören hiçbir hükmün yer almadığının altı çizilen açıklamada, OHAL süresi içerisinde işkence ve kötü muameleyi suç olarak kabul eden mevzuatta bir değişiklik yapılmadığı kaydedildi.

"Raporlar eksiksiz alınmaktadır"

Açıklamada, gözaltındaki sağlık kontrolü ve ilgili raporlara erişim konusunda ise "Ülkemizde, işkence iddialarının önlenmesi amacı ile yakalama ve gözaltına alma tedbiri uygulanan tüm hallerde, CMK ve ilgili yönetmeliğin 9'uncu maddesi gereğince sağlık raporu alınması zorunludur. Aynı şekilde gözaltından çıkışlarda da rapor alınmaktadır. Bu doğrultuda, gözaltında tutulan şüphelilerin 1 ila 3 gün arasında gözaltı durum raporları ve nezarethaneye giriş ve çıkış raporları da eksiksiz olarak alınmaktadır." bilgisine yer verildi.

İnsan Hakları İzleme Örgütünün Türkiye raporunda yer verdiği 13 işkence ve kötü muamele iddiasından sadece ikisinde kişi ve olay bilgisine yer verildiğine işaret edilen açıklamada, işkence ve kötü muamele izine rastlanmadığı bildirildi.

"FETÖ'nün internet sitesi kaynak gösterildi"

Ortak açıklamada, "Raporda bahsedilen bir kısım vakıalara ilişkin olarak FETÖ/PDY'nin yurtdışında yayın yapan internet sitesi kaynak olarak gösterildiği anlaşılmaktadır. Bu tarz dezenformasyon amacı güden, spekülatif, uluslararası kamuoyunda yanıltıcı algı oluşturmaya yönelik asılsız vakıaların delil olarak sunulması da raporun tarafsız ve objektiflikten uzak olduğunun göstergesidir." değerlendirilmesinde bulunuldu.

Açıklamada, şunlar vurgulandı:

"Hukukun üstünlüğü, demokrasi ve insan hakları Türkiye Cumhuriyeti Devletinin temel ilkeleridir. Devletimiz, silahlı ve kanlı hain darbe teşebbüsü ve sayısız terör saldırısı karşısında dahi, bu ilke ve değerleri esas alarak ve uluslararası yükümlülüklerine uygun olarak terör örgütleriyle mücadele etmektedir. Olağanüstü dönemden geçildiği bu süreçte temel amaç, OHAL'i doğuran sebepleri ortadan kaldırmak ve olağan döneme geçmektir. Bu amaçla yapılan bütün düzenlemelerin, uluslararası hukuktan kaynaklanan yükümlülüklerimize uygun olmasına titizlikle riayet edilmektedir."

Alınan tedbirlerin hiçbirisinin işkence ve kötü muameleyi suç olmaktan çıkarmadığının altının çizildiği açıklamada, işkenceye sıfır tolerans politikasının gereği olarak, adli ve idari makamların iddiaları titizlikle incelemeye ve sorumlular hakkında gerekli adımları atmaya devam ettiği kaydedildi.