Rusya Savunma Bakanlığındaki Görev Değişimi ve Sonuçları

Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Bölge Çalışmaları Enstitüsü Öğretim Üyesi Dr. Muhammet Koçak, Rusya Savunma Bakanlığında yapılan görev değişiminin bölgesel ve küresel sonuçlarını AA Analiz için kaleme aldı.

***

Mart ayında yüzde 70'in üzerinde katılımla gerçekleşen başkanlık seçimlerinde yüzde 88 oy alarak önemli bir zafer elde eden Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin Rusya'nın geleceğini tayin etme noktasında halkın desteğini arkasına aldı. Seçim sonrası alışılageldiği üzere istifasını sunan Başbakan Mihail Mişutsin liderliğindeki kabinenin istifasını kabul eden Putin, Mişutsin ile devam etse de kabinede bazı değişiklikler yaptı. Bu değişikliklerden en önemlisi kuşkusuz Sergey Şoygu'nun görevden alınarak yerine ekonomist Andrey Belousov'un atanması oldu. Putin kendisine sadık bir teknokrat olduğu bilinen Belousov'u ön plana çıkararak hem Rusya Ukrayna Savaşı'nı sürdürmekte kararlı olduğu mesajını verdi hem de iç politikadaki pozisyonunu sağlamlaştırmış oldu. Kremlin'in bu kararlı duruşunun önümüzdeki dönemde gerek Rusya içinde gerekse bölgesel ve küresel önemli sonuçları olacak.

İki farklı savunma bakanı portresi

2012'den bu yana Savunma Bakanı olarak görev yapan Sergey Şoygu, Tuva Türkü kökenli olmasından dolayı iktidara alternatif oluşturabilecek bir figür değil. Şoygu asker kökenli de olmadığı için ordu ile koordineli hareket ederek Putin'in yönetimine tehdit oluşturma ihtimali zayıf ancak teknokrat profiliyle de başarılı bir siyasetçi olarak öne çıkıyordu. Şoygu döneminde Rus ordusu başta Suriye, Libya ve Ukrayna olmak üzere dünyanın çeşitli bölgelerinde Rusya'nın dış politikasını tahkimde önemli rol oynadı. Şoygu, dönemdaşı birçok bürokrat gibi Putin'e tam sadakatle görev yapsa da Ukrayna savaşında Rusya'nın verdiği ağır kayıplar ve yolsuzluk iddialarıyla geçtiğimiz sene ortaya çıkan Wagner Grubu'nun isyanı konumunu zayıflattı. Sonuç itibarıyla Şoygu 2024 seçimlerinin ardından Savunma Bakanlığı görevinden alındı ancak Güvenlik Konseyi Başkanlığı görevine kaydırılarak Kremlin yönetici eliti içerisindeki pozisyonunu da korudu.

Geçtiğimiz yıllarda önemli görevler alsa da Rus yönetici eliti içerisinde akla gelen ilk birkaç isimden biri olmayan Belousov ise 1990'lı yıllarda akademik alanda araştırmacı olarak görev yaptıktan sonra 2000'li yıllardan itibaren siyasete girdi. Ekonomi konularında danışman olarak görev yapan Belousov 2012 yılında kurulan Dimitri Medvedev kabinesinde Ekonomik Kalkınma Bakanı, 2020 yılında kurulan Mişutsin kabinesinde ise Başbakan Yardımcısı olarak görev yaptı. Kremlin içerisindeki kliklerden herhangi birine dahil olmayan Belousov, tıpkı ikinci dönemine hazırlanan Başbakan Mişutsin gibi Putin'e sadakati ve teknokrat kimliği ile öne çıkıyor. Dolayısıyla Belousov'un ordu içerisindeki yolsuzlukların üstüne gitmesi ve yaptırımlar nedeniyle zorluk yaşayan askeri ekonomiyi canlandırarak ordunun ihtiyaçlarının teminini etkili bir şekilde yönetmesi bekleniyor.

-Putin kabine değişiklikleri üzerinden ne mesaj verdi?

Gerçekleşen kabine değişiklikleri ile verilen en önemli mesajın, Rusya'nın yaptırımlarına karşı direnme noktasında gösterdiği kararlılık olduğu görülüyor. Nitekim Putin yaklaşık 2 buçuk senedir sürdürülen savaşın getirdiği ekonomik yük ve yaptırımlar karşısında Savunma Bakanlığı'nı Rusya'nın savaş ekonomisini iyi yönetebilecek bir isme teslim etti. Dolayısıyla önümüzdeki süreçte Rusya'nın Ukrayna Savaşı'nda müzakere masasındaki keskin pozisyonunun sürmesi beklenebilir. Savaş meydanında direnişini sürdürmesine rağmen son dönemde Batı'dan talep ettiği yardımların temininde ciddi problemler yaşayan Ukrayna'nın bu sıkıntılarının Donald Trump'ın ABD Başkanı seçilmesi halinde daha da artması beklenebilir. Dolayısıyla Rusya bu alandaki kararlılığını koruyarak gerek savaş meydanında gerekse olası bir müzakere durumunda konumunu güçlendirmeyi hedefliyor.

Rusya'nın bu kararlılığı yalnızca Ukrayna ve Karadeniz açısından değil, küresel siyaset açısından da önemli sonuçlar doğuracaktır. Küresel sistem, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ile Çin mücadelesinin ön plana çıktığı bir düzlemde Rusya gibi revizyonist güçlerin statü taleplerinin karşılık bulma olasılığının arttığı bir döneme giriyor. Bu fırsatın bilincinde olan Kremlin yönetimi tüm risklerine rağmen yalnızca Ukrayna'da değil Afrika ve Orta Doğu'da da askeri gücünü kullanarak hem dünyanın dört bir yanında oluşan güç boşluklarından faydalanıyor hem de ABD'nin küresel hegemonyasına karşı mücadele ediyor. Rusya'nın bu stratejik hamlesi, ABD ve Batılı müttefiklerin yanı sıra, Çin gibi büyük güçler ve küresel etkisi bulunan Türkiye gibi bölgesel güçlerin dış politika stratejileri ile de şekillenen yeni bir küresel sistemin gelecekteki yönünü belirleyecek.

Özetle Şoygu yerine Belousov'un Savunma Bakanı olarak atanması yalnızca Kremlin elitleri arasında gerçekleşen bir görev değişimi değil. Bu değişiklikle askeri gücün yaptırımlar karşısında daha etkili kullanılması hedefleniyor. Bu stratejik değişiklik, Çin'in yükselişi ve Batılı güçlerle olan sürtüşmelerin olduğu bir dönemde Rusya'nın pozisyonunu daha da kritik hale getirdi. Dolayısıyla, Rusya'nın bu hamlesi sadece bölgesel değil, küresel siyasetin geleceğini şekillendirme potansiyeline sahiptir. Bu yeni durum uluslararası aktörlerin Rusya'ya ve genel olarak küresel stratejik manzaraya yaklaşımlarında yeni değerlendirmeler yapmalarını gerektirecektir.

[Dr. Muhammet Koçak, Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Bölge Çalışmaları Enstitüsünde Öğretim Üyesidir.]

*Makalelerdeki fikirler yazarına aittir ve Anadolu Ajansının editöryal politikasını yansıtmayabilir.