Zonguldak'ın Kirli Havasına "Bıs" Çözümü

Zonguldak'ta yaklaşık 67 milyon TL'ye mal olacak olan ve 14 bin konutun ısınma ihtiyacını giderecek olan Bölgesel Isıtma Sistemi (BIS), son günlerde hava kirliliğinin fazlasıyla artması üzerine tekrar gündeme geldi.

Makine Mühendisleri Odası Zonguldak Şube Başkanı Birhan Şahin, son günlerde normal değerlerin yaklaşık 2.5 kat üzerine çıkan hava kirliliğine dikkat çekti. Şahin, TÜBİTAK tarafından hazırlanılan fizibilite raporu ile 14 bin konutun ısınacağı Zonguldak'ta BIS'a ihtiyaç olduğunu vurguladı.

Enerjiden yararlanmanın çağdaş bir insan hakkı olduğunu ifade eden Şahin, şöyle dedi:

"Enerjiden yararlanmak çağdaş bir insan hakkıdır. Bu nedenle, enerjinin tüm tüketicilere yeterli, kaliteli, sürekli, düşük maliyetli, sürdürülebilir bir şekilde sunulması gerekir. Enerji planlamaları, ulusal ve kamusal çıkarların korunmasını toplumsal yararın arttırılmasını, yurttaşların ucuz, sürekli ve güvenilir enerjiye kolaylıkla erişebilmesini hedeflemelidir. Ülkemizde enerji sektöründe toplumsal ihtiyaçlar ve bunların karşılanabilirliliği arasındaki açı her geçen gün daha da artmaktadır. Enerji politikaları üretimden tüketime bir bütündür, bu nedenle bütüncül bir yaklaşım esas olmalıdır. Yakıtlardan maksimum oranda faydalanmak için en uygun yöntem, bu yakıtların birleşik ısı ve güç santrallerinde değerlendirilmesidir. Bu santrallerde yakıtın verimli bir şekilde yakılması ile açığa çıkan ısı enerjisi, öncelikle daha nitelikli bir enerji türü olan elektrik enerjisi üretiminde kullanılır, ardından geriye kalan düşük kalitedeki ısı enerjisi (atık ısı enerjisi) konut, sanayi vb. alanlarda ısıtma veya proses amaçlı değerlendirilir. Böylece yakıtın sahip olduğu enerjiden yüzde 80-90 oranında yararlanmak olanaklıdır."

ISI ENERJİSİNİN VERİMLİ BİÇİMDE DEĞERLENDİRİLDİĞİ ALAN; BIS

Bölgesel Isıtma Sistemi'ni anlatan Başkan Birhan Şahin, TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi tarafından hazırlanılan fizibilite raporunu hatırlattı. Zonguldak İl Merkezi ve bağlı beldelerde 14 bin konutun bu sistemden kesintisiz faydalanacağını ifade eden Şahin, şöyle devam etti:

"Düşük kalitedeki ısı enerjisinin verimli bir biçimde değerlendirildiği alanların başında gelen Bölge Isıtma Sistemi (BIS), konut, işyeri vb. mekanların gerekli ısıtma ve sıcak kullanım suyu ihtiyaçlarını termik santral atık ısıları, sanayi atık ısıları, jeotermal, güneş enerjisi vb. bir veya birkaç değişik kaynaktan sağlayan sistemlerdir. Söz konusu kaynaklardan elde edilen ısı enerjisi, BIS boru şebekesi ile sıcak su veya buhar olarak kullanıcılara ulaştırılmaktadır. Kullanıcılara ulaşan ısı enerjisi, bina alt istasyonları ile bina içi ısıtma sistemlerine aktarılır. Dünyada birçok büyük şehirde konutların ısıtılmasında BIS, güvenli, işletimi kolay ve ekonomik olması nedeniyle büyük rağbet görmektedir. Dünyadaki uygulamalar incelendiğinde, şehirlerde kurulan BIS'ların birçoğunun termik santrallerden beslendikleri görülmektedir. Özellikle Avrupa ülkeleri başta olmak üzere birçok gelişmiş ülkede konutlar, uzun yıllardır güvenli, işletimi kolay ve ekonomik olması nedeniyle bölge ısıtma sistemleri ile ısıtılmaktadır. Kentimizde birden fazla termik santral bulunmasına rağmen, üretim esnasında oluşan atık ısı değerlendirilemediğinden çevreye atılmaktadır. Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) Marmara Araştırma Merkezi (MAM) Enerji Enstitüsü tarafından hazırlanarak, 04 Nisan 2012 tarihinde yayınlanan "Zonguldak Bölge Isıtma Sistemi Yapılabilirlik Analizi Proje Sonuç Raporu" na göre Zonguldak İl Merkezi ve bağlı beldelerde ÇATES ve Eren Enerji Termik Santralının atık ısısından yararlanarak üretilecek ısı enerjisi kullanılarak Zonguldak, Çatalağzı, Kilimli ve Kozlu' da toplam 14.000 konutta kesintisiz ve ekonomik ısınma olanağı sağlanabilecektir. Gerçekleştirilecek BIS uygulaması sayesinde konutlar daha ekonomik ve konforlu bir şekilde ısınabilecek olup, sera gazı ve diğer baca gazı emisyonlarında azalma sağlanacak, bölgenin hava kalitesine de olumlu etki yapacaktır."

"DOĞALGAZ VE KÖMÜRE GÖREV DAHA AVANTAJLI"

Bölgesel Isıtma Sistemi'nde yakıtın termik santralde yakıldığını, binalara ise sadece sıcak suyun ulaştığını ifade eden Şahin, şöyle dedi:

"Zonguldak İli'nde konut ısıtılmasında ağırlıklı olarak kömür sobası ve kömür ile merkezi ısıtma sistemi kullanılmaktadır. BIS, hem bireysel sobalı ısıtmaya hem de merkezi kazan ile ısıtmaya göre çok daha konforlu, güvenli ve ekonomik bir ısıtma sistemidir. BIS'ta yakıt termik santralde yakılır, binalara ulaşan sadece sıcak sudur, bu nedenle binalarda soba, kazan ve bacaya gereksinim bulunmamaktadır. BIS'da kullanıcılar, kalorifer kazanına nazaran çok daha küçük ebatlardaki bina alt istasyonları ile şebekeye bağlanabilmektedir. Ayrıca bu sistemde yakıt besleme, kül temizliği, baca temizliği ve kalorifer sorumlusu gereksinimi bulunmamaktadır. Ekonomik anlamda bölge ısıtma sistemi sayesinde elde edilecek faydalardan biri de ısınma harcamalarında sağlanacak olan tasarruflardır. Ekonomik açıdan BIS ile ısınma, konutların kömür ile ısınması ve sıcak kullanma suyu (SKS) için LPG'li şofben kullanması durumuna göre doğalgaza göre %18, mevcut duruma göre ise % 31 daha avantajlıdır. Santral atık ısılarının geri kazanılmasının ekonomik, sosyal, teknolojik ve çevresel pozitif etkileri vardır. Sobalı sistemlere göre konutun her yerinde kesintisiz ve konforlu bir ısınma gerçekleştirilebilecektir. Kömürlü sistemlerdeki gibi kül atımı, baca temizliği v.b. zorluklar yaşanmayacaktır, kesintisiz sıcak kullanım suyu elde etmek mümkün olacaktır. Sobalı evlerde karşılaşılan zehirlenme vakaları ve kazan patlamaları gibi tehlikeler ortadan kalkacaktır. Isınma amaçlı soba kullanan bir ev, merkezi kalorifer sistemine geçmek için kazan dairesi, kömür deposu ve yeni bir baca sistemine ihtiyaç duymaktadır BIS'da kullanılan bina alt istasyonu, merkezi kazanlara göre daha küçük yer kapladığından binalarda yer sorunu olmayacaktır, bacaya gereksinim olmaması da kömüre göre bir diğer avantajdır. BIS ile doğalgazlı ısıtma sistemleri karşılaştırıldığında İlk yatırım maliyetinin kullanıcı açısından birbirlerine yakın olduğu görülmektedir. Her iki sistemde de her bir kullanıcının ısı tüketimi kalorimetre (ısı sayacı) ile ölçülerek, kullanıcıların sadece tükettiği ısının bedelini ödemesi sağlanabilmektedir."

"BIS, RISK TAŞIMIYOR"

Mevcut santrallerin potansiyelleri değerlendirilerek sistemin Bartın ve Çaycuma'da da yaygınlaştırılmasının olanaklı olacağını dile getiren Başkan Birhan Şahin, "Doğalgaz ithal bir yakıt olması nedeniyle fiyat artışı bazı dönemlerde enflasyon oranının üzerinde gerçekleşebilmektedir. BIS ısı satış fiyat artışını ise başka parametreler esas alınarak kontrollü şekilde belirlemek mümkün olabilecektir. BIS boru şebekesinde sadece su dolaştığı için, doğalgazlı ısıtma sistemlerindeki gibi gaz kaçağına bağlı yangın, zehirlenme vb. riskleri taşımamaktadır. BIS enerji kaynağının tamamıyla yerli olması nedeniyle, bazı dönemlerde doğalgaz için gündeme gelen tedarikte kesinti riski söz konusu değildir. Ayrıca yerli kaynaklarımızın kullanımıyla bu alanda yurtdışına bağımlılığın azaltılmasına katkı sağlanacaktır. Mevcut santrallerin potansiyeli değerlendirilerek sistemin yakın il (Bartın), ilçe (Çaycuma) ve yerleşim yerlerine yaygınlaştırılması olanaklıdır. Çevresel şartlar açısından bakıldığında; ÇATES ve Eren Enerji Termik Santrallerinin atık ısısının değerlendirildiği bir bölge ısıtma sisteminin kurulmasıyla, binalarda ısınma amaçlı yakıt yakılması hemen hemen ortadan kalkacak ve açığa çıkan sera gazı (CO2) miktarında da önemli oranlarda düşüş sağlanacaktır" dedi.

"HAVA KALİTESİNE OLUMLU ETKİLERİ OLACAK"

BIS uygulamasının sera gazı emisyonlarını azaltmasını yanında, hava kalitesi üzerinde de olumlu etkileri olacağını ifade eden Başkan Birhan Şahin, şöyle devam etti:

"BIS'ın sera gazı emisyonlarını azaltması yanında, hava kalitesi üzerinde de olumlu etkileri olacaktır. Konutlarda kömür yakılması sonucu yayılan partiküller ve SO2 emisyonları kış aylarında hava kalitesinin düşmesinde etkili olmaktadır. Konutlarda kullanılan soba, kat kaloriferi, vb. sistemlerdeki verimsiz yanma; kullanılan kömür miktarını ve bununla orantılı olarak emisyon salınımını arttırmaktadır. Buna ilave olarak, konutlardaki bacalarda filtreleme sistemlerinin olmayışı da hava kirliliğinde etken nedenlerden biridir. Ayrıca konut bacalarının santral bacalarına kıyasla yer seviyesine daha yakın olması, yanma sonucu ortaya çıkan kirleticilerin şehrin üzerine çökmesinde etkili olmaktadır. Bütün şehir ısıtmasının santraldan sağlanması durumunda, santralin baca yüksekliğinin fazla olması ve baca gazı içindeki toz emisyonlarının elektro filtre ile tutuluyor olması çevresel yönden büyük yarar sağlayacaktır. Santral atık ısılarının BIS'da kullanılması, sadece uygulamanın yapıldığı yerleşimleri değil tüm bölgeyi olumlu etkileyecektir. Küresel ısınmayı tetikleyen CO2 gibi sera gazı emisyonlarının ve SO2 gibi kirletici emisyonların azalmasının geniş çaplı olumlu etkileri olacaktır. SO2 emisyonları sadece atmosfere salındığı noktada değil, hava akımlarıyla taşınarak diğer bölgelerde de asit yağmurlarına sebep olarak zarara yol açmaktadır. Ayrıca, zararlı emisyonlarda sağlanan azalma, doğal yaşamı ve tarımı da olumlu etkileyecektir. Zararlı emisyonların bitkilere olumsuz etkileri azalacak, böylece ürün kalitesi ve miktarı artacaktır. Sürekli emisyonlara maruz kalarak yıpranan binalar ve araçların ömürleri uzayacaktır. Ayrıca kömür nakliyesi ve bunun getirdiği olumsuz etkiler, küllerin oluşturduğu problemler de ortadan kalkacaktır. Emisyonlardaki olumlu değişime ek olarak santralde atık ısının değerlendirilmesi, bir başka deyişle çevrim gereği kaybedilen ısının azalması sonucunda santralda soğutma amacıyla kullanılacak su miktarında da tasarruf sağlanacaktır. Santrallerin verimleri artacaktır."

YAKLAŞIK MALİYET; 67 MİLYON TL

Bölgesel Isıtma Sistemi'nde konutların sobalı sistemden merkezi ısıtma sistemine geçiş maliyetlerinin de dahi olmak üzere 67 milyon TL olacağının öngörüldüğünü dile getiren Şahin, açıklamalarını şöyle tamamladı:

"Bölgesel Isıtmanın en olumsuz yanını iletim ve dağıtım hatlarının maliyeti oluşturmaktadır. Zonguldak BIS Yatırımının toplam maliyetinin, konutların sobalı sistemden merkezi ısıtma sistemine geçiş maliyetleri de dahil olmak üzere yaklaşık 67 milyon TL olacağı öngörülmektedir. Bu kaynağın yaratılması, bu kentte yaşayan insanlar ve gelecek kuşaklar için yaşamsal öneme sahiptir. Zonguldak için doğalgazın kullanılması gündemdedir. Doğalgaz iletim ve dağıtım hatlarına yapılacak yatırımın yanında, ÇATES ve Eren Enerji Elektrik Üretim A.Ş. Çatalağzı Termik Santralleri atık ısısı ile bölgesel ısıtma sistemi yapılması, sonuçta yeni bir enerji kaynağı kullanmadan, santrallerdeki kayıp ısıları kullanarak ısınma ihtiyacımızın sağlanması demektir. Makine Mühendisleri Odası Zonguldak Şubesi olarak böyle bir sistemin kurulmasını ülkemiz ve Zonguldak'ın geleceği için önemle önermekteyiz." - ZONGULDAK