Üreticiye, Teknik Düzenlemeye Uygun Olmayan Ürünlerin Aykırılıklarını Gidermek İçin 6 Ay Süre

Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, sorumluluğunda bulunan tüketici ürünlerinin piyasa gözetimi ve denetimine ilişkin esasları belirledi. Buna göre ilgili teknik düzenlemeye uygun olmayan piyasadaki ürünler için, insan sağlığına, can ve mal güvenliğine, hayvan, bitki yaşamına ve sağlığına ve çevreye bir tehdit oluşturmaması koşuluyla düzeltilebilir teknik düzenlemeye aykırılıkların giderilmesi amacıyla, düzeltici faaliyet planını 15 gün içinde sunması için üreticiye bildirim yapılacak. Üreticiye, teknik düzenlemeye aykırılığın niteliği, ürünün özelliği ve piyasadaki yaygınlığı değerlendirilerek 6 ayı geçmemek üzere düzeltme süresi verilecek.

Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'nın Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği Resmi Gazete'de yayımlandı. Yönetmelik, Bakanlığın sorumluluğunda bulunan tüketici ürünlerinin piyasa gözetimi ve denetiminin usul ve esaslarını belirlemeyi amaçlıyor. Yönetmelik, Bakanlığın sorumluluğunda bulunan tüketici ürünlerinin piyasa gözetimi ve denetimine ilişkin usul ve esasları, alınacak önlemleri ve üretici ve dağıtıcıların yükümlülüklerini kapsayacak.

-TEKNİK DÜZENLEMELERE UYGUN ÜRÜNLERİN GÜVENLİ OLDUĞU KABUL EDİLECEK-

Yönetmelik ile piyasa gözetimi ve denetimine ilişkin genel esaslarda değişikliğe gidildi. Buna göre teknik düzenlemelere uygun ürünlerin güvenli olduğu kabul edilecek. Teknik düzenlemenin bulunmadığı hallerde, ürünün güvenli olup olmadığı; Türk Standardları Enstitüsü tarafından Türk standardı olarak kabul edilen bir Avrupa standardına karşılık gelen ulusal standartlar veya mevcut olması halinde Avrupa Birliği teknik özellikleri; bunların olmaması halinde ise Türk Standardları Enstitüsü tarafından Türk standardı olarak kabul edilen diğer ulusal standartlar veya ilgili sektördeki sağlık ve güvenlik konularına ilişkin iyi uygulama kodu veya bilim ve teknoloji düzeyi veya tüketicinin güvenliğe ilişkin makul beklentisi dikkate alınarak değerlendirilecek. Bakanlık, sorumlu olduğu ürünlere ilişkin piyasa gözetimi ve denetimlerini denetmenleri aracılığıyla yürütecek. Denetim sonuçlarına göre gerekli önlemleri alacak ve idari yaptırım uygulayacak. Bakanlık, alınacak önlem ve uygulanacak yaptırımlar konusunda orantılılık ilkesine uygun olarak hareket edecek; alınacak tedbirlerin, önlenmesi amaçlanan tehlikenin boyutu, niteliği ve gerçekleşme olasılığı ile orantılı olmasını sağlayacak.

-BAKANLIK ÜRÜNLERİN DENETİMİNİ RE'SEN, İHBAR VEYA ŞİKAYET ÜZERİNE YAPACAK-

Bakanlık, sorumlu olduğu ürünlerin piyasa gözetim ve denetimini yıllık denetim planının yanı sıra re'sen, ihbar veya şikayet üzerine yapacak. Ürüne ilişkin ihbar ve şikayetler Bakanlığın internet sitesinde yer alan ürün güvenliği ihbar, şikayet formu, Bakanlık ve il müdürlüklerine ait e-posta adresleri ile ilgili internet adresleri kullanılarak veya mevzuatta belirtilen usul ve esaslar çerçevesinde yazılı olarak yapılacak. Ürünün teknik düzenlemeye aykırılığı veya güvensizliği konusunda yapılan her türlü ihbar, şikâyet, ürün sebebiyle meydana gelen kazalar ve ürün hakkında elde edilen diğer bilgiler piyasa gözetim denetimi faaliyetlerinde kullanılacak. Satış veya kiralama amacıyla yazılı basın, radyo, televizyon, internet ve benzeri iletişim araçlarında reklam ve ilanları yer alan ürünler de piyasaya arz edilmiş kabul edilecek. Denetim, ürünlerin bedelli veya bedelsiz olarak piyasaya arz edildiği, satıldığı ve dağıtıldığı her yerde, depo, işyeri, nakil araçları ve gerektiğinde üretim tesislerinde, işlendikleri, ambalajlandıkları, montaj veya dolum yapıldıkları yerlerde yapılacak. Denetim sonucunda ortaya çıkan aykırılıklarda sorumluluk üreticiye ait olacak. Dağıtıcının iş yerinde yapılan denetimde, üreticinin adı ve adresi tespit edilecek. Üreticinin Türkiye dışında olması halinde yetkili temsilci veya ithalatçı muhatap alınacak ve bunlar da üretici ile aynı sorumluluğu taşıyacak.

-AYKIRILIK ŞÜPHESİ BULUNMASI HALİNDE DENETİM GERÇEKLEŞTİRİLECEK-

Denetim, öncelikle ürüne, üreticiye veya dağıtıcıya ait bilgi ve belgelerin ilgili mevzuat çerçevesinde incelenmesi ile başlayacak ve ürünün duyusal incelemesiyle devam edecek. İnceleme neticesinde aykırılık şüphesi bulunması halinde gerekli görülürse her türlü test veya muayenenin yapılması veya yaptırılması suretiyle denetim gerçekleştirilecek. PGD faaliyetleri sırasında ürünün uygunluk değerlendirme işlemlerinde yer almayan test, muayene veya belgelendirme kuruluşlarının imkanlarından yararlanılacak. Uygunluk değerlendirmesini yapan kuruluş haricinde ürünün test veya muayenesini yapacak kuruluş yoksa denetim personelinin gözetim ve denetiminde, bu kuruluşta veya üreticinin laboratuvarında yahut bir başka üreticinin laboratuvarında ürünün test veya muayenesi yaptırılacak. Ancak, test veya muayene sonucuna göre karar verme yetkisi Bakanlık veya il müdürlüğüne ait olacak. Bakanlık, denetimlerin koordinasyonunu ve etkin bir şekilde gerçekleşmesini sağlayacak. Bakanlık bu doğrultuda gerekli önlemleri almak ve uygulamaları koordine etmekle görevli olacak. Bakanlık, numune alımı da dahil olmak üzere il veya bölge bazında denetime tabi olacak ürün, risk, firma ve benzeri verileri içeren sektörel denetim programları hazırlayacak, uygulayacak ve bu programları periyodik olarak güncelleyecek, programla ilgili genel bilgilerin ve yapılan güncellemelerin kamuoyuna duyurulmasını sağlayacak.

Piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetleri sırasında üreticiler ve dağıtıcılar tarafından yetkili kuruluşlara, Uygunluk Değerlendirme Kuruluşları ve Onaylanmış Kuruluşlar Yönetmeliği çerçevesinde akredite edilmiş bir uygunluk değerlendirme kuruluşundan alınmış uygunluğu gösteren belgeler ile test raporlarının sunulması halinde, Bakanlık bu belge ve raporları dikkate alacak. Türkiye'de veya karşılıklılık ilkesi saklı kalmak kaydıyla, Avrupa Birliği üyesi bir ülkede yerleşik bir uygunluk değerlendirme kuruluşunca verilmiş belgeler ve test raporları, kuruluşun yeterliliğine ilişkin gerekçelerle reddedilemeyecek.

-DENETİMLERİN YAPILMASI-

Teknik düzenleme hükümleri saklı kalmak kaydıyla, piyasa gözetim denetiminin yapılacağı esaslar şöyle olacak:

"Denetimler, Bakanlığın ürünlere ve muhtemel kullanıcılarına ilişkin yapacağı risk analizi sonucunda belirlenen yıllık denetim planı uyarınca yapılacak. Re'sen veya ihbar üzerine yapılacak denetimlerde şikayete konu ürün hakkında, daha önce denetim yapılıp yapılmadığı veya teste gönderilip gönderilmediği gibi hususların ön incelemesi yapıldıktan sonra denetimlere başlanacak.

Piyasa gözetimi denetimi, durumun gereklerine göre, teknik düzenlemenin öngördüğü işaretler veya belgeler üzerinden inceleme, ilgili teknik düzenlemenin bulunmadığı hallerde, duyusal inceleme, test veya muayene esaslarından biri veya birkaçını kapsayacak şekilde yapılacak.

-TUTANAK VE KAYIT İŞLEMLERİ-

Piyasa gözetimi denetimi sırasında düzenlenecek tutanağın şekil ve içeriği Bakanlıkça belirlenecek ve internet sitesinde ilan edilecek. İl müdürlükleri, denetim faaliyetlerine ilişkin her türlü bilgi ve belgelerin Piyasa Gözetimi Denetimi Bilgi Sistemine aktarılmasını sağlayacak. Gözetim ve denetim sırasında kullanılacak tutanaklar elektronik ortamda hazırlanıp elektronik imza ile imzalanabilecek.

-NUMUNE ALMA-

Denetmen, gerekli gördüğü takdirde, her türlü test veya muayeneyi yaptırmak üzere denetlenen ürünlerden numune alacak. Ürünün yapısına ve özelliğine göre, test veya muayenelerin gerektirdiği ölçüyü aşmamak üzere, numune alınması fiilen mümkün olmayan haller hariç, üretici veya dağıtıcıdan bedeli ödenmeden biri şahit numune olmak üzere en fazla üç takım numune alınabilecek.

-AYKIRILIĞI GİDERMEK İÇİN 6 AY SÜRE VERİLECEK-

İlgili teknik düzenlemeye uygun olmadığı tespit edilen, piyasadaki ürünler için, insan sağlığına, can ve mal güvenliğine, hayvan, bitki yaşamına ve sağlığına ve çevreye bir tehdit oluşturmaması koşuluyla düzeltilebilir teknik düzenlemeye aykırılıkların giderilmesi amacıyla, düzeltici faaliyet planını 15 gün içinde sunması için üreticiye bildirim yapılacak. Bu süre içinde başvuru yapmayan üreticinin düzeltme faaliyetinde bulunmayacağı varsayılacak. Ürünün teknik düzenlemeye aykırılığını gidermek için düzeltici faaliyet planı sunmayan veya düzeltici faaliyet planı sunan ancak verilen süre sonunda uygunsuzluğu gidermeyen üreticiye idari para cezası uygulanacak. Üretici tarafından sunulan düzeltici faaliyet planı, gerektiğinde değişiklik yapılarak il müdürlüğü tarafından onaylanacak ve üreticiye tebliğ edildiği tarihten itibaren geçerli olmak üzere teknik düzenlemeye aykırılığın niteliği, ürünün özelliği ve piyasadaki yaygınlığı değerlendirilerek 6 ayı geçmemek üzere düzeltme süresi verilecek.

-TEKRAR SÜRE VERİLMEYECEK-

Denetim sonucunda teknik düzenlemeye aykırılığın giderilmesi için süre verilmiş olan bir ürüne aynı aykırılık için tekrar süre verilmeyecek. Ancak verilen süre sonunda aykırılığın mücbir sebeplerin varlığı nedeniyle giderilemediğinin kanıtlanması halinde 6 ayı geçmemek üzere ek süre verilecek. Teknik düzenlemeye aykırılık nedeniyle verilen sürelerin takibi ile düzeltme faaliyetinin gereklerinin yerine getirilip getirilmediğinin kontrolü il müdürlüğü tarafından yapılacak. Düzeltme işlemleri sonucunda teknik düzenlemeye aykırılığın giderildiği kanıtlanan ürünler tekrar piyasaya arz edilebilecek. Uygunluk işaretinin veya uygunluk değerlendirme işlemleri sonucunda verilen belgelerin gerçeği yansıtmadığının, tahrif veya taklit edildiğinin tespit edilmesi halinde Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulacak.

-GÜVENSİZLİK-

Teknik düzenlemesine uygun olmayan ve güvensizlik şüphesine yol açan ürünler ile ilgili teknik düzenlemeye uygunluğu belgelenmiş olmakla birlikte duyusal inceleme sonucunda güvensizlik şüphesi uyandıran ürünler için tutanağın ilgili bölümü doldurulacak ve test veya muayeneye başvurulacak.

-GÜVENSİZLİĞİN DEĞERLENDİRİLMESİ-

Bakanlık, güvensiz ürünlerin taşıdığı riskin derecesini belirlemek amacıyla Genel Müdürlük bünyesinde Risk Değerlendirme Komisyonu oluşturacak. Komisyonun oluşumu ve işleyişine ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça belirlenecek. Bakanlıkça ürünlere ilişkin yapılacak risk değerlendirmesi, Avrupa Komisyonu Topluluk Hızlı Bilgi Sistemi rehber dokümanı referans alınmak suretiyle; ürünün tanımı, niteliği, neden olabileceği tehlikeler, ürünün hedeflediği tüketiciler, yaralanmanın şiddeti, yaralanmanın gerçekleşme ihtimali gibi etkenler göz önünde bulundurularak yapılacak. Bakanlık, Risk Değerlendirme Komisyonunca yapılacak risk değerlendirmesi neticesinde güvensizliğe konu üründeki riskin derecesine göre gerekli önlemleri almaya karar verecek.

-GÖNÜLLÜ GERİ ÇAĞIRMA-

Üreticiler, güvensiz ürünlerinin piyasada yer aldığını kendilerinin tespit etmesi halinde, bu ürünleri gönüllü geri çağırabilecek ve gerekli tedbirleri alacak. Ancak, üretici piyasada gerçekleştirdiği her türlü geri çağırma ve aldığı tedbirlere ilişkin tüm bilgi ve belgeleri Bakanlığa iletmekle yükümlü olacak. Üreticiler gönüllü geri çağırmalarda risk altındaki kişilerin bilgilendirilmesini sağlamak amacıyla, gerekli bilgileri Bakanlık internet sitesinde yayımlanmak üzere Bakanlığa bildirecek. Ayrıca, bu bilgiler üreticinin internet sitesinde de yayımlanacak.

-ÜRÜNLERİN İZLENEBİLİRLİĞİ-

Üreticiler, ürünlerin üzerinde seri, model, parti numarası veya başka bir şekilde ürünlerinin tespit edilmesini sağlayacak bilgilere yer vermek zorunda olacak. Üreticiler, toplatma, imha veya düzeltici faaliyetin uygulanması gerektiğinde parti, seri, lot bazında kayıt oluşturmak ve istenildiğinde bu kayıtları Bakanlığa sunacak. Üreticiler gerekli bilgileri, ürünün büyüklüğünün veya doğasının buna izin vermediği durumlarda ürünün ambalajında veya yanında verilen bir belge ile sağlamak zorunda olacak. Üreticiler, ticari unvanları veya tescilli markaları ile iletişim bilgilerini ürünlerin üzerinde, bunun mümkün olmadığı durumlarda ürünün ambalajında veya yanında verilen bir belgede gösterecek. Üreticiler, ürünlerin izlenebilirliğini sağlamak için gerekli önlemleri almak zorunda olacak.

-BİLGİLERİN GİZLİLİĞİ-

Piyasa gözetimi ve denetimi faaliyeti sırasında Bakanlık merkez teşkilatı veya il müdürlüklerince yapılan yazışmalar, ihbar ve şikayetler ile denetimlerde temin edilen ve ticari sır niteliğindeki veya fikri ve sınai mülkiyet hakkına ilişkin bilgiler gizli tutulacak. Ancak, mevzuatın ve insan sağlığı ve güvenliğinin gerektirdiği hallerde yapılan duyurular bu kapsamda sayılmayacak.

-YAPTIRIMLARIN UYGULANMASI-

Ürünün piyasaya arzının yasaklanması, piyasaya arz edilmiş ürünlerin toplatılması ve ürünün kısmen veya tamamen bertaraf edilmesi kararı Bakanlıkça verilecek ve bu kararların gereklerinin üretici tarafından yerine getirilip getirilmediği il müdürlüklerince takip edilecek. Güvensizlik halinde Kanunun öngördüğü idari para cezası kararı Bakanlık tarafından, teknik düzenlemeye aykırılık halinde Kanunun öngördüğü idari para cezası kararı ise Valilik tarafından verilecek. Teknik düzenlemeye aykırılık başka bir ilde tespit edilmiş olsa bile üretici hangi ilde yerleşikse o il müdürlüğü idari para cezasını uygulayacak. Ürünün, insan sağlığını, can ve mal güvenliğini tehlikeye düşürebileceğine dair kesin belirti bulunması halinde piyasaya arzın geçici olarak durdurulması kararı; denetmenin önerisi üzerine ürünün test veya muayenesi için daha uzun bir sürenin gerekli olmaması durumunda üç günü aşmamak üzere il müdürlüğü tarafından verilecek.

-TEBLİGAT-

İdari para cezası veya idari tedbirleri içeren idari yaptırım kararlarının tebliğinde, 7201 sayılı Tebligat Kanunu hükümleri uygulanacak. Yönetmelik ile 19 Temmuz 2012 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanan Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği yürürlükten kaldırıldı. Diğer mevzuatta söz konusu Yönetmeliğe yapılan atıflar bu Yönetmeliğe yapılmış sayılacak. Yönetmelik bugün itibarıyla yürürlüğe girdi.