2015 Yılı Bütçesi Plan ve Bütçe Komisyonu'nda

Aile ve Sosyal Politakalar Bakanı Ayşenur İslam, "2002 yılında koruyucu aile yanında bakılan çocuk sayısı 520 iken; 2014 yılı Eylül ayı itibariyle koruyucu aile hizmetinden yararlandırılan çocuk sayısı 3 bin 780'e ulaşmıştır" dedi.

TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı'nın bütçe görüşmeleri devam ediyor.

İslam, bakanlığının bütçe sunumuna ilişkin yaptığı konuşmada, bakanlık olarak temel amaçlarının kadın, erkek, genç, yaşlı, çocuk, engelli, tüm vatandaşların yaşam kalitesini artırmak olduğunu ifade etti.

633 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı bünyesinde sosyal yardımlar, aile, çocuk, kadın, yaşlı, engelli, şehit yakınları ve gazilere yönelik hizmetlerin tek çatı altında toplandığını anımsatan İslam, "Bakanlığımızın çatısı altında bilimsel yöntemlerle, 'yoksulluk' ve 'yoksunluk' tanımlarını yeniden yaparak, adil ve hakça paylaşımı esas alan bir hizmet anlayışını önceliyoruz" diye konuştu.

İslam, 633 sayılı KHK ile bakanlığa verilen temel görevin toplumun tüm kesimlerinin 'hak temelli' hizmet anlayışı ile her türlü ihmal, istismar ve dışlanmadan korunması ve mağduriyetlerinin giderilmesi olduğunu belirtti.

-"Sosyal sorunlara yeni çözümler üretiyoruz"

Bakanlığın politika üreten, hizmetlerinde standart oluşturan, izleyen ve denetleyen bir yapıya sahip olduğunu ifade eden İslam, bunun yanı sıra, arz odaklı hizmeti, koruyucu ve önleyici yaklaşımın, bütüncül hizmet sunumunun ve disiplinler arası yaklaşımın esas alındığını belirtti.

Bakan İslam, şöyle devam etti:

"Bakanlığımız sadece bir hizmet bakanlığı değil, adından da anlaşıldığı gibi bir politika bakanlığı olarak yeniden yapılandırıldı. Bakanlığımızın bir politika bakanlığı olarak teşkilatlanması ile birbiriyle yakın ilişkili olan ancak bağımsız olarak hizmet ifa eden kurumlar hem teşkilat hem de politika çerçevesi bakımından bütünleştirilmiştir.

Bu bütünlüklü bakış açısıyla Bakanlığın çalışma alanına giren her konunun tüm boyutlarıyla ele alınabilmesinin yanında, karşılaşılan sorunların daha az maliyetle ve daha etkin bir biçimde çözülmesi imkanı oluşturmuş durumdayız."

İslam, 'aile odaklı' bakış açısı ile kadını, erkeği, çocuğu, yaşlıyı ve engelliyi ilgilendiren her alanda, çok boyutlu ve kapsamlı çalışmalarla, eklektik, birbirine entegre olabilen ve değişen şartlara göre farklı uygulama modülleri olan yeni programlar ve projeler geliştirdiklerini ve geliştirmeye devam ettiklerini kaydederek, sosyal sorunlara en az sorunların kendisi kadar çok boyutlu yeni çözümler, yeni modeller ürettiklerini ifade etti.

-"Türkiye gelir dağılımını en ciddi iyileştiren ülkelerden biri"

Kapsayıcı-tematik sosyal yardım programları ile sosyal harcamalar için ayrılan kaynağı gerçek ihtiyaç sahiplerine ulaştırmak için sistematik ve düzenli yardım programları gerçekleştirdiklerini aktaran İslam, sosyal harcamalarda kullanılan kaynağın 2002'de 1 milyar 376 milyon TL olduğunu, 2013 yılı sonunda 21 milyar 37 milyon TL'ye yükseldiğini ifade etti.

İslam, "Sosyal harcamaların 2014 yılında 26 milyar 561 milyon TL'ye ulaşacağı beklenmektedir" dedi.

2002'den 2014'e sosyal harcamalarda kullanılan kaynağın yaklaşık 20 kat arttığını belirten İslam, bu doğrultuda sosyal harcamaların Gayri Safi Yurt İçi Hasıla'ya oranı 2002'de yüzde 0,5 iken; 2014'te yüzde 1,51'e ulaşmasının mümkün olduğunu kaydetti.

Türkiye'de artık günde 1 doların altında bir gelirle geçinmek zorunda olan vatandaşın kalmadığını vurgulayan İslam, "2002-2012 döneminde kişi başına günlük 2,15 doların altında harcama yapan nüfus oranı ise yüzde 3.04'ten yüzde 0,06'ya gerilemiştir" diye konuştu.

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) 2013 insani gelişmişlik raporunda; Türkiye'nin insani gelişme açığını en hızlı kapatan 9. ülke olduğu bilgisini anımsatan İslam, OECD'nin 2012 tarihli raporuna göre ise Türkiye'nin 2000'li yıllarda gelir dağılımını en ciddi iyileştiren ülkelerden biri olduğunu söyledi.

-Sosyal yardım programları

Sosyal yardımların bir lütuf değil, insanlık ve vatandaşlık hakkı olduğunun altını çizen İslam, "2011 yılı ekim ayında hayata geçirilen 'Bütünleşik Sosyal Yardım Bilgi Sistemi' ile yoksul vatandaşlarımıza yapılan sosyal yardımlara ilişkin tüm işlemler elektronik ortamda yapılmakta ve otomatik olarak muhasebeleştirilmektedir" dedi.

2022 sayılı kanuna göre verilen yaşlılık ve engelli aylıkları Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü'nce yürütüldüğünü ve 2014 Haziran itibariyle 1,2 milyon kişinin bu programdan faydalandığını ifade eden İslam, "2013 Haziran'da başlatılan 'Muhtaç Asker Ailelerine Yardım Programı' kapsamında 96 bin asker ailesine aylık 250 TL tutarında düzenli yardım ödemesi yapılmaktadır" diye konuştu.

Genel Sağlık Sigortası uygulamasına 2012'de başlandığını anımsatan İslam, bu uygulamaya büyük önem verdiklerini ve devam ettiklerini söyledi. İslam, "Böylece yoksul vatandaşlarımızın ücretsiz sağlık hizmeti alması  sağlanmaktadır. Bu kapsamda hane içinde gelir seviyesi brüt asgari ücretin üçte birinden az olan 9,2 milyon kişinin sağlık primleri bakanlığımız aracılığıyla ödenmektedir" dedi.

2012 yılı Nisan ayından itibaren "Eşi Vefat Eden Kadınlara Düzenli Nakdi Yardım Programı" başlatıldığını hatırlatan İslam, "2014 Haziran itibarıyla yaklaşık 285 bin eşi vefat eden kadın aylık 250 TL düzenli nakdi desteğe kavuşmuştur" diye konuştu.

2012 yılında sosyal yardımların kapsamını genişlettiklerini belirten İslam, "Sosyal güvenlik kapsamında olsalar bile düşük bir düzenli gelir ile hayatını idame ettirmek zorunda olan çalışan yoksullar ve başta dul-yetim aylığı alanlar, tarım Bağ-Kurlu'lar ile şehit yakınları ve gazilerin bulunduğu kesim ile afetten zarar görenlere de fon kurulumuzun belirlediği esaslar dahilinde sosyal yardımlar yapılmaya başlanmıştır" ifadelerini kullandı.

-"Sosyal yardım-istihdam bağlantısını kurduk"

Sosyal yardımlarda önemli adımlarından birinin de sosyal yardım ve istihdam bağlantısını kurmak olduğuna işaret eden İslam, şunları kaydetti:

"Bu sistem sayesinde, sosyal yardım alanlardan çalışabilir durumda bulunanlar İŞKUR'a bildirilmektedir. Bu kapsamda, daha önce yardım alan 48 bin kişi İŞKUR tarafından işe yerleştirilmiştir. 96 bin kişi mesleki kurslara başvurmuş, 44 bin vatandaşımıza işsizlik sigortası bağlanmıştır. Ayrıca gelir getirici proje desteklerinden daha fazla kadınımızın faydalanması için özendirici tedbirler alınmıştır."

Sosyal yardımları bilgi ve iletişim çağının bir gereği olarak elektronik ortamın sağladığı kolaylıklarla sunduklarının aktaran İslam, "Düzenli yardım ve desteklerden faydalanan vatandaşlarımız için 'Sosyal Yardım Kartı Projesi'ni hayata geçirdik. Bu kapsamda 1,7 milyon kişiye 'yardım kartları' teslim edilmiştir. Ödemelerini almaya gidemeyecek durumdaki hak sahipleri için PTT ile işbirliği yaparak, konutta ödeme uygulaması başlatılmıştır" diye konuştu.

Sosyal yardımların e-devlet kapısı ile entegrasyonu tamamlandığı ve 2014 yılı Ocak ayında kullanıma açıldığını ifade eden İslam, sistemin ilk 6 ayında vatandaşların e-devlet kapısı üzerinden toplam 801 bin 184 sorgulama gerçekleştirdiğini söyledi.

-"Asgari Gelir Desteği" modelini geliştiriyoruz"

Sosyal Yardımlar Portalı'nın hazırlıklarının tamamlandığını bildiren İslam, devam eden test aşamasından sonra bu yıl sonuna kadar hizmete sunmayı planladıklarını söyledi.

Sosyal Yardımlar Portalı üzerinden vatandaşların e-devlet şifrelerini kullanarak sosyal yardımlar ve Genel Sağlık Sigortası Gelir Testi Sonuçlarına ilişkin başvuru durumunu, hak sahipliği kararını, ödeme tutarları ve diğer bilgileri sorgulayabileceklerini belirten İslam, sosyal yardımların 'hak temelli' yapılması ve istihdam, eğitim gibi şartlara bağlı olarak uygulanmasının yaygınlaşması için "Asgari Gelir Desteği" modelini geliştirdiklerini anlattı.

Hazırlıklarını sürdürdükleri 'Sosyal Yardım Karar Destek Sistemi'ni önümüzdeki dönemde hayata geçirmeyi planladıklarını belirten İslam,  "Bilhassa yoğun göç almış büyük şehirlerimizde işsizlik, eğitim ve yoksulluk sorunlarının yoğunlaştığı alanların belirlenmesi ve detaylı analiz edilmesine yönelik olarak Sosyal Uyum Analizlerini başlattık. Önümüzdeki dönemde bu uygulamanın kapsamı genişletilecektir" dedi.

Bakan İslam, hanelerin yoksulluk durumlarının iyileştirilmesinden öte proaktif yaklaşımla, sosyal risklerinin tespit edilerek ilgili kurumlar tarafından müdahale edilebilmesinin ve sonuçlarının takibinin sağlanması için 'Vaka Yönlendirme Sistemi'ni de hayata geçiriyor olduklarını bildirdi.

Bu sistemle vatandaşların ilgili kurumlara ulaşmaya çalışması yerine, kurumların haneye yönlendirilerek verilen hizmetlerin sonuçların takip edileceğini vurgulayan İslam, "Sosyal yardımlara tahsis edilen kaynağın kullanımının etkili bir şekilde izlenmesi ve denetlenmesi için 'Merkezi Denetim Sistemi' oluşturma çalışmaları devam etmektedir" diye konuştu.

-"Ailenin güçlendirilmesi temel politikamız"

Toplumsal istikrar ve huzurun sürdürülmesinde, sosyal sorunların çözümünde ve ülkenin refahının korunmasında ailenin en önemli unsurlardan biri olduğunu ifade eden İslam, bu itibarla, ailenin korunması ve güçlendirilmesinin temel politikaları olduğunu söyledi.

İslam, "Kendi değerlerimizi ve bize ait sosyal gerçekliği tanımak, analiz ederek bilgi üretmek ve uygun politikaları belirlemek üzere çalışmalarımızı sürdürüyoruz" dedi.

Bakanlık olarak özellikle aile ve sosyal araştırma projeleri ile AR-GE çalışmaları üzerinde hassasiyetle durduklarını ifade eden İslam, "Son 11 yılda aile konusunda 27 araştırma yapılmış ve sonuçları hem basılı olarak, hem de internet ortamında paylaşılmıştır. Beş yılda bir tekrarladığımız 'Türkiye Ergen Profili' ve 'Türkiye Aile Yapısı' araştırmaları ile ülkemizde bu konularda yaşanan değişim ve muhtemel problem alanları tespit edilmektedir" diye konuştu.

Madde bağımlılığıyla mücadele kapsamında bu yıl "14-19 Yaş Arası Eğitime Devam Eden Gençlerde Madde Kullanımı Araştırması"nın devam ettiğini belirten İslam, yaşlanan nüfus için ihtiyaç duyulan politikalara temel bir araştırma metni oluşturmak üzere "Türkiye'de Doğurganlık Oranlarının Düşmesi,  Potansiyel Etkiler ve Proaktif Sosyal Politika Önerileri" başlıklı çalışmalarının da tamamlandığını söyledi.

Ailelere yönelik yaygın eğitim programlarıyla ailelerin ihtiyaçlarına cevap vermeye ve sorun çözme kapasitelerini yükseltmeye çalıştıklarını vurgulayan İslam, "Evlilik Öncesi Eğitim Programı" kapsamında şimdiye kadar 137 bin 601 kişiye eğitim verildiği; Aile Eğitim Programı kapsamında bugüne kadar 223 bin 27 vatandaşın "Aile İçi İletişim, Hukuk, İktisat, Medya Okuryazarlığı ve Sağlık" konularında eğitim aldığı bilgisini paylaştı.

-"ASDEP belkemiğini oluşturuyor"

Pilot uygulamasını değerlendirdikleri Aile Sosyal Destek Programı'nın  (ASDEP), bakanlığın arz odaklı hizmet sunum anlayışının belkemiğini oluşturduğunu ifade eden İslam, şöyle konuştu:

"ASDEP ile sorun yaşayan tüm dezavantajlı vatandaşlarımıza ulaşmayı, vatandaşlarımızı kamunun kendileri için sağladığı imkanlar konusunda bilgilendirip yönlendirerek, sorunlarını etkin bir rehberlikle çözmeyi hedeflemekteyiz. ASDEP'in sağlıklı bir biçimde uygulanabilmesi için bilişim altyapısının hazırlanması çerçevesinde, çeşitli modülleri içerecek şekilde tasarlanan 'Aile Bilgi Sistemi'nin hayata geçirilmesi yönünde çalışmalarımızı sürdürüyoruz. ASDEP projesinin hayata geçmesiyle, sosyal yardım ve sosyal hizmete muhtaç tüm vatandaşlarımıza ulaşılarak sorunlarının çözülmesi sağlanacaktır."

Bu uygulamayla ile sosyal yardım ve hizmet sunan paydaş kuruluşlar ile de çok daha etkin ve koordineli çalışmalar yapmanın mümkün hale geleceğini belirten İslam, "ASDEP ile bakanlığımızın temel görevlerinden olan sosyal hizmet ve sosyal yardımların etkinliği ve amaca uygunluğu da izlenip denetlenebilecektir" dedi.

-Madde bağımlılığıyla mücadele konusu

Son günlerde üzücü boyutlarıyla gündemi işgal eden madde bağımlılığıyla mücadeleye bakanlık olarak imkanları ölçüsünde katkı sağladıklarını belirten İslam, bu çerçevede "Bağımlılık Yapıcı Maddeler ve Bağımlılıkla Mücadele Eylem Planı (2014-2016)" doğrultusunda bağımlı veya risk altında olan bireylere sosyal rehabilitasyon hizmetlerinin sağlanması konusunda çalışmalar sürdürüldüğünü söyledi.

Her türlü afet ve acil durum için bakanlığın merkezinde ve 81 il müdürlüğünde psiko-sosyal müdahale ekipleri oluşturulduğunu belirten İslam, "Suriyeli misafirler için psiko-sosyal destek hizmetleri yerel düzeyde il müdürlüklerimizin koordinatörlüğünde uzman ekipler tarafından yürütülmektedir" dedi.

13 Mayıs 2014'te Soma Kömür İşletmeleri Kömür Ocağında meydana gelen kaza sonucunda durumdan etkilenen vatandaşlar, işçi aileleri ve yakınları ile ilgili AFAD koordinatörlüğündeki çalışmaların halen devam ettiğini de dile getiren İslam, Karaman Ermenek'te de bu tür faaliyetleri sürdürdüklerini bildirdi.

-"İstikbalimiz için önce çocuk diyoruz"

Ülkenin geleceği çocukların her şeyin önünde tuttuklarını belirten İslam, "İstikbalimiz için önce çocuk, çocuklarımız için de önce aile diyoruz" ifadesini kullandı.

Çocuklar için en iyi bakım ortamının 'aile' olduğu gerçeğinden hareketle, çocuk politikalarının temel eksenini aile yanında bakım olarak belirlediklerini belirten İslam, "Bu çerçevede, çocukların kuruluş bakımına alınmadan, sosyal ekonomik desteklerle aile odaklı hizmet modellerinden yararlanmalarını tercih ediyoruz" dedi.

Bakan İslam, kuruluş bakımına almak zorunda kaldığıkları çocuklar için ise, toplu bakım sistemi eski isimleriyle yetiştirme yurtları ve çocuk yuvaları yerine ev tipi bakım modellerine geçtiklerini söyledi.

-"13 bin 300 çocuk evlat edindirildi"

Sosyal ekonomik destek hizmeti kapsamında 2014 yılı Eylül ayı itibariyle 57 bin kişiye yardım sağlandığını kaydeden İslam, bu kapsamda, ailelere ödenen aylık desteğin miktarının ortalama 540 TL olduğunu ifade etti.

İslam, konuşmasında şu bilgilere yer verdi:

"Son 12 yılda kuruluş bakımından ailesinin yanına döndürülen çocuk sayısı 10 bin 350'ye ulaşmıştır. 2002 yılında koruyucu aile yanında bakılan çocuk sayısı 520 iken; 2014 yılı Eylül ayı itibariyle koruyucu aile hizmetinden yararlandırılan çocuk sayısı 3 bin 780'e ulaşmıştır. 2002 yılına kadar toplam 6 bin 976 çocuk evlat edindirilmişken, bu sayı 2014 yılı Eylül ayı itibarıyla toplam 13 bin 300'dür. Hizmet dönüşümü kapsamında, yurt ve yuvalardaki çocuklarımızın yüzde 90'ı ev tipi bakım birimlerine yerleştirilmiştir."

Eskiden 20-25 çocuğa bir bakım elemanı düşerken, bugün 5 çocuk için 3 bakım elemanının görev yaptığını söyleyen İslam, "Bakanlığımız bünyesinde çocuklarımıza verdiğimiz hizmetler çerçevesinde yeni bir model olarak 'Çocuk Destek Merkezleri'ni kurduk. Bu kuruluşlarda,  suça sürüklenen, suç mağduru olan, madde bağımlısı veya sokak geçmişi olan çocuklarımızın rehabilitasyonunu sağlayacağız" diye konuştu.

ANKA ismini verdiğikleri program sayesinde, çocukların rehabilitasyon süreçlerinin daha etkili ve başarılı olmasını hedeflediklerinin altını çizen İslam, 62 Çocuk Destek Merkezi'nde bin 180 çocuğun hizmet aldığını, bu kuruluşlarda rehabilitasyon hizmeti alan çocuk sayısının yılda ortalama 7 bin olduğunu bildirdi.

-"Bin 134 çocuk Anadolu veya meslek liselerine yerleşti"

Koruma ve bakım altındaki çocukların akademik ve sosyal başarılarını artırmak için de çalıştıklarını belirten İslam, bu çerçevede çocukları bakanlığa ayrılan kontenjan dahilinde özel okullara ücretsiz olarak gönderdiklerini, sportif ve kültürel aktivitelere katılmalarını sağladıklarını ve ücretsiz kreş ve gündüz bakımevlerinden yararlandırdıklarını hatırlattı.

Bakan İslam, "2013-2014 eğitim öğretim yılında 393 çocuğumuz üniversite sınavına girmiş ve yüzde 67'lik bir başarı ile 264 çocuğumuz bir yüksek öğretim kurumuna yerleştirilmiştir. 2014 yılında TEOG sınavına giren bin 211 çocuğumuzdan bin 134'ü Anadolu Liselerine veya Meslek Liselerine yerleşmiştir" dedi.

Çocuklara istihdam imkanı sağladıklarını belirten İslam, kuruluşlarımızda yetişen ve kamu kurum ve kuruluşlarında istihdam edilen çocuk sayısının 38 bin 94'e ulaştığını söyledi.

Çocuk haklarının etkin bir şekilde uygulanması için ilgili kurum ve kuruluşların katılımıyla bakanlığın koordinatörlüğünde 2013–2017 yıllarını kapsayan "Türkiye Çocuk Hakları Strateji Belgesi" hazırlandığını anımsatan İslam,14 Aralık 2013'te yürürlüğe giren bu belgenin hazırlık aşamasında çocukların katkısının sağlanmasına özel çaba sarfedildiğini kaydetti.

- TBMM