Yemen'deki Artan Bölgesel Çatışmaların Ortasında Panel Düzenlendi

Yemen merkezli stratejik araştırma kuruluşu Sana'a Center, Ankara Üniversitesi Ortadoğu Çalışmaları Araştırma ve Uygulama Merkezi (ODAM) ile Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, başkentte "Artan Bölgesel Çatışmaların Ortasında Yemen: İçeriden Bir Bakış" başlıklı panel düzenledi.

Dışişleri Bakanlığı ile Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığının (TİKA) desteğiyle Ankara'da düzenlenen ve iki oturumdan oluşan "Artan Bölgesel Çatışmaların Ortasında Yemen: İçeriden Bir Bakış" paneline Yemenli araştırmacılar ve Türk akademisyenler katıldı.

Panelin açılış konuşmalarını Ankara Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necdet Ünüvar, Türkiye'nin Sana Büyükelçisi Mustafa Pulat ve Sana'a Center Başkanı Maged Al-Madhaji yaptı.

Kızıldeniz'deki gerilim

Rektör Ünüvar, Yemen'in tarih boyunca stratejik konuma sahip olduğunu belirterek, ülkenin Asya-Avrupa ve Asya- Afrika arasında bağlantı yolları üzerinde bulunması nedeniyle önem arz ettiğini söyledi.

Orta Doğu'da gerginliğin arttığına işaret eden Ünüvar, " Gazze'de yaşanan zulüm, Libya ve Yemen gibi stratejik öneme sahip ülkelere yönelik operasyonlar, Kızıldeniz'de gerçekleşen hadiseler bu gerginliği daha net ortaya koymaya devam ediyor." dedi.

Ünüvar, "Kızıldeniz ve çevresinde gerçekleşen hadiseler, küresel ticaret ve lojistik hatlarına yönelik güvenlik tehdidini daha da artırırken Yemen'deki bazı hedeflere yönelik saldırılar askeri gerilimi de yükseltmektedir." diye konuştu.

Ünüvar, Kızıldeniz ve Yemen'de devam eden gerginliğin Birleşmiş Milletler (BM) liderliğindeki barış çabalarını akamete uğratma tehdidi oluşturduğunu söyledi.

"Yemen, bu zor zamanların üstesinden gelecektir"

Büyükelçi Pulat da çevrim içi bağlandığı panelin açılışında Yemen'in Türk halkının gönlünde özel bir yeri olduğunu vurguladı.

Türkiye'nin Yemen ile ilişkilerinin kültürel ve tarihi bağlara dayandığını dile getiren Pulat, bu ilişkinin ticari ve siyasi potansiyele sahip olduğunu kaydetti.

Pulat, "Yemen, halkının kararlılığı ve fedakarlığıyla bu zor zamanların üstesinden gelecektir." ifadesini kullanarak, Yemen'in siyasi ve toprak bütünlüğüne Türkiye'nin desteğini yineledi.

Madhaji de Sana'a Center'ın stratejik araştırma kuruluşu olduğunu, bölgesel ve küresel işbirlikleriyle bilgi üretimine katkı sağladıklarını söyledi. Madhaji, Dışişleri Bakanlığı ve TİKA'ya panelin düzenlenmesine sunduğu katkıdan dolayı teşekkür etti.

Yemen'deki iç dinamikler, çatışma ekonomisi ve jeopolitik etkiler

"Yemen'deki Çatışmayı Anlamak: İç Dinamikler, Çatışma Ekonomisi ve Jeopolitik Etkiler" başlıklı ilk oturuma Sana'a Center'dan araştırmacı Rim Mugahed, kıdemli araştırmacı Maysaa Shujaa Al-Deen ile Politika ve Ortaklıklardan Sorumlu İcra Eş Direktörü Osamah Al-Rawhani katıldı. Panelin moderatörlüğünü ODAM Müdürü Doç. Dr. Nuri Yeşilyurt yaptı.

Mugahed, Yemen'deki çatışmaları anlamak için ülkenin tarihini bilmek gerektiğini vurgulayarak, ülkenin kuzeyi ile güneyindeki grupların oluşumunu ve bunların arasındaki geçmiş çatışmaları anlattı. Yemen'deki siyasi dinamiklerin değişmesinin dört etkene bağlı olduğunu belirten Mugahed, bunların ülkedeki güç dengesi, yabancı ülkelerin Yemen'deki etkisi, bölgesel etkileşimler ve yereldeki ekonomik durum olduğunu söyledi.

Deen de Yemen'deki çatışmaların Suudi Arabistan ve İran'ın vekil kuvvetler üzerinden yürüttüğü bir savaş olduğu değerlendirmesini yaparak, geçmişte Mısır ve Suudi Arabistan arasında benzer bir olayın yaşandığını kaydetti. Suudi Arabistan, İran, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve ABD'nin Yemen'deki çatışmaya dolaylı şekilde dahil olduğunun altını çizen Deen, çatışmanın bölgesel olmaktan çıkıp uluslararası hale büründüğünü dile getirdi. Deen, Türkiye'nin diplomatik yolları kullanarak Yemen'de arabuluculuk yapmaya yetkin olduğunu belirtti.

Rawhani ise Yemen'de yaşananları anlamak için ülkedeki ekonomik durumun idrak edilmesi gerektiğini, çatışmalar nedeniyle ülke ekonomisinin istikrarsızlaştığını ifade etti. İran'ın desteklediği Husilerin, İsrail'in Gazze'deki saldırılarına tepki gerekçesiyle 31 Ekim 2023'ten bu yana Yemen açıklarında İsrailli şirketlere bağlı olduğunu belirttikleri ticari gemilere el koyması, bazılarına da insansız hava araçları ve füzelerle saldırmasının uluslararası ticareti baltaladığını söyleyen Rawhani, bunun Yemen'deki ithalatı ve Yemen halkını olumsuz etkilediğinin altını çizdi.

Husilerin bölgesel aktör olma isteği

"Bölgesel Tırmanmanın Işığında Çatışmanın Gidişatı ve Barış Beklentileri" başlıklı ikinci oturumda Sana'a Center kıdemli araştırmacısı Deen, Sana'a Center Bilgi Üretiminden Sorumlu İcra Eş Direktörü Yasmeen Al-Eryani ile ODAM Müdür Yardımcısı Dr. Öğr. Üyesi Betül Doğan Akkaş konuştu.

Deen, 2022'de kurulan Yemen Başkanlık Konseyinin 8 üyeden oluştuğunu anımsatarak, bu kişilerin kökenini ve bağlı olduğu grupları anlattı. Husilerin Kızıldeniz'den geçen gemilere yönelik saldırılarının ideolojik bağlamına dikkati çeken Deen, Husilerin etkisini genişleterek bölgesel aktör olmak istediğini ifade etti.

Eryani de Husilerin Suudi Arabistan'a yönelik saldırılarının artırması sebebiyle Riyad yönetiminin 2022'de Yemen politikasını değiştirdiğini kaydederek, sahada yaşanan askeri değişimin Suudi Arabistan'ın barış ve müzakere görüşmelerine başvurmasına yol açtığını söyledi. Husilerin güçlendiğini dile getiren Eryani, İsrail'in Gazze'ye yönelik saldırılarının başlamasının ardından Husilerin bölgesel güç olma arzusunun ortaya çıktığını vurguladı.

Betül Doğan Akkaş ise Körfez ülkelerinin Yemen politikası hakkında sunum yaparak, bu ülkelerin bölgedeki önceliklerine ve barış müzakerelerindeki rolüne işaret etti. Savaşın ardından Yemen'de altyapı çalışmalarına ihtiyaç duyulacağını dile getiren Akkaş, Körfez ülkeleri arasındaki rekabete dikkati çekti.