Türkiye'de 18 milyon kişi şehrindeki hava kalitesinden haberdar değil

Türkiye'de 30 ilde yas¸ayan yaklas¸ık 18 milyon kis¸inin, geçen yıl boyunca soludugˆu havanın kalitesine dair yeterli veriye sahip olmadığı bildirildi.

Temiz Hava Hakkı Platformu, video konferans yoluyla gerçekleştirdiği basın toplantısında "Kara Rapor 2020: Hava Kirliliği ve Sağlık Etkisi" başlıklı araştırmasının sonuçlarını kamuoyuyla paylaştı.

Türkiye'nin 4 yıllık hava kirliliği karnesinin açıklandığı raporda, 2016-2020 yıllarında Türkiye'deki hava kirliliğinin sağlık üzerindeki etkileri değerlendirildi.

Rapora göre, 2019'da hava kirliliği seviyesi, Türkiye'de hava kalitesi hesaplanan 51 ilden yüzde 98'inde Du¨nya Sagˆlık O¨rgu¨tu¨'nün (DSO¨) sınır degˆerlerinin, yüzde 70'inde de ulusal sınır degˆerlerin u¨zerinde gerc¸ekles¸ti.

Hava kirliliği seviyesi yalnızca Adana ve Hatay'da DSÖ'nu¨n o¨nerdigˆi sınır degˆerlerin altında kaldı.

DSÖ'nün belirlediği değerlere göre, geçen yıl hava kirliliğinin en yüksek hesaplandığı ilk 10 il sırasıyla Iğdır, Çorum, Düzce, Manisa, Kahramanmaras¸, Sinop, Amasya, Bursa, Erzurum ve Kütahya oldu.

Geçen yıl, 30 ilde yaşayan yaklaşık 18 milyon kişinin yıl boyunca soluduğu havanın kalitesine dair yeterli veri olmadığı için hava kalitesi hesaplanamadı.

Yaklaşık 2 milyon 196 bin kişinin yaşadığı Eskişehir, Muş, Uşak ve Şırnak'ta ise hava kirliliği seviyesi üç yıldır asgari düzeyde dahi bilinmiyor.

Hava kirliliğine bağlı ölüm oranı en yüksek il Iğdır

Rapora göre, 2019'da her 5 ilden 1'inde hava kirliliğinin sağlık etkileri yetersiz veri nedeniyle hesaplanamadı.

Geçen yıl hava kirliligˆine atfedilen o¨lu¨m sayısının en fazla oldugˆu u¨c¸ il sırasıyla I·stanbul, I·zmir ve Manisa oldu.

İl nüfusuna oranla en çok hava kirliliğine bağlı ölümün yaşandığı il ise geçen yıllarda olduğu gibi 2019'da da yüzde 33,5 ile Iğdır oldu.

Rapora göre, Tu¨rkiye'de hava kirliligˆi DSÖ kılavuz degˆerine indirilseydi 2019'da tu¨m o¨lu¨mlerin yüzde 7,9'u o¨nlenebilirdi.

Hava kirliliği bazı illerde kronik bir sorun haline geliyor

Rapora göre, son 4 yıl boyunca ölçüm ortalamalarına bakıldığında düzenli olarak yüksek derecede kirli hava soluyan Iğdır, Düzce, Manisa, Bursa, Kahramanmaraş ve Afyonkarahisar'da hava kirliliği sorununun çözülmeyen kronik bir sorun haline geldiği anlaşılıyor.

Ardahan, Tunceli, Rize, Artvin ve Bitlis hava kirliliği 3 yıl üst üste en düşük seviyede ölçülen iller olsalar da bu illerdeki hava kirliliği seviyesi DSÖ'nün önerdiği kılavuz değerlerin üzerinde gerçekleşebiliyor.

2020'nin ilk yarısında iyileşme

Rapora göre, Kahramanmaras¸, Ku¨tahya ve Zonguldak'ta Ocak ayında kapatılan ko¨mu¨rlu¨ termik santrallerin ve yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınıyla mücadele kapsamında alınan tedbirler nedeniyle azalan trafik sonucu bu yılın ilk yarısında Adana, Ankara, Bursa, I·stanbul ve I·zmir hava kalitesinde iyiles¸me görüldü.

Ancak santrallerin tekrar ac¸ılması ve kaldırılan seyahat kısıtlamaları sonucunda artan hareketlilik nedeniyle Haziran'da hava kirliligˆi seviyesi tekrar yükselmeye bas¸ladı.