Anayasa Değişikliği Teklifi Komisyonda

Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi'nin TBMM Anayasa Komisyonundaki görüşmelerine bir günlük aranın ardından devam ediliyor. Teklifin maddelerinin görüşülmesine geçilmesi milletvekilleri arasında tartışmaya yol açtı.

Komisyon, AK Parti İstanbul Milletvekili Mustafa Şentop başkanlığında toplandı.

Şentop, komisyonun altıncı toplantısının açılışında, bir önceki oturumda teklifin birinci maddesinin görüşmelerine başlandığını, bugünkü çalışmanın da birinci madde üzerinden devam edeceğini söyledi.

CHP Genel Başkan Yardımcısı ve Aydın Milletvekili Bülent Tezcan, görüşmelere maddeler üzerinden devam edilmesine itiraz etti.

Bir önceki toplantıda yaşanan gerginliği anımsatan Tezcan, "Biz bu değişikliğin bir rejim değişikliği olduğunu düşünüyoruz. Biz sizi, siz bizi ikna etmeye çalışacaksınız. Bu, konuşarak olur. Bu, söz hakkını kısarak, usul ihlali yaparak, konuşma sürelerini kısaltarak olmaz." diye konuştu.

Tezcan 1982 Anayasası'nın bir kaptıkaçtı anayasası olduğunu, komisyonun cumartesi günkü çalışmasında ortaya çıkan tablonun bu anayasa değişikliğinin de bu nitelikte olacağını gösterdiğini ileri sürdü.

Önceki oturumda CHP'li milletvekillerinin söz taleplerinin karşılanmadığını, böyle bir noktada kifayeti müzakere önergesi verildiğini ve önergenin, üzerinde görüşme yapılmadan kabul edildiğini belirten Tezcan, "Usulsüz bir oylamayla maddeler üzerinde görüşmelere geçilmek istenmektedir." dedi.

Tezcan, Anayasa değişikliği gibi önemli bir konuda usul yanlışlarıyla yola devam edilemeyeceğini vurgulayarak, "İster birinci maddeye geçin ister ikinci maddeye geçin, bu paket bütün maddeleriyle bütündür. ve Türkiye'de bir zorbalık rejimini yerleştirmenin teklifidir." değerlendirmesinde bulundu.

Düzenleme ile anayasanın, cumhurbaşkanının yarattığı fiili bir duruma uydurulmaya çalışıldığını savunan Tezcan, zorba bir devlet düzeni yaratılmak, bunun da zorbalıkla yapılmak istendiğini bildirdi.

Teklifin birinci maddesinin yargı bağımsızlığına ilişkin olduğunu hatırlatan Tezcan, içinde bulunulan ortamda ülkede bağımsız yargıdan söz edilemeyeceğini iddia etti.

Tezcan, 15 Temmuz darbe girişimi öncesi yargının "Ulemaya soralım" anlayışı ile şekillendirildiğini ileri sürerek, o zaman da yapılanın tehlikeli olduğunu söylediklerini, bugün de yapılan düzenlemenin tehlikesine işaret ettiklerini vurguladı.

Bu sırada Komisyon Başkanvekili ve AK Parti Burdur Milletvekili Reşat Petek, "Bunların usulle ne alakası var?" diye sordu. Tezcan da "Siz işinize bakın." karşılığını vererek konuşmasına devam etti.

Almanya'daki Reichstag yangını ve parlamentonun devre dışı bırakılmasını hatırlatarak, Türkiye'de benzer bir süreç işletildiğini, Meclisin düzenleme ile devre dışı bırakılmaya çalışıldığını iddia eden Tezcan, "20 Temmuz bir yeni darbe sürecidir. Bu anayasa değişiklik teklifi 20 Temmuz darbesinin anayasasıdır." dedi.

Tezcan sözlerini tamamlarken teklifin maddelerine geçilmesinin korsan bir oylama ile yapıldığını, geneli üzerindeki görüşmelerin tamamlanmadığını iddia ederek, usul eksikliğinin giderilmesini ve görüşmelerin teklifin geneli üzerinden devam etmesini talep etti.

AK Parti Çankırı Milletvekili Muhammet Emin Akbaşoğlu, esasa ilişkin 5 günlük sürede 220'yi aşkın milletvekilinin söz alarak sürece katkıda bulunduğunu, bunun yeterli olduğunu düşündüğünü söyledi.

Akbaşoğlu, teklifin TBMM Başkanlığına sunuluşundan komisyon çalışmalarının bugününe kadar olan sürece değinerek, bütün işlemlerin İçtüzüğe uygun gerçekleştirildiğini vurguladı.

-"Türkiye'nin geleceğine zaman ayarlı bomba yerleştiriyorsunuz"

HDP Mardin Milletvekili Mithat Sancar ise usul üzerinde yaptığı konuşmada, dokunulmazlıklara ilişkin anayasa değişikliği sırasında yaşanan sorunların, gündemdeki teklifin görüşmelerinde de yaşandığını kaydetti.

Tartışmanın İçtüzük konusunun çok ötesinde olduğunu ifade eden Sancar, "Buradaki hakikat şudur; anayasa değişiklik teklifi, köklü bir değişiklik teklifidir. Bize göre de bu bir rejim değişikliği teklifi." dedi.

Teklifin olağanüstü hal şartlarında tartışıldığını belirten Sancar, önemli sonuçlar doğuracak anayasa değişikliği görüşmelerinin özgürlükçü ve demokratik ortamda yapılmasının önemli olduğunu bildirdi.

Sancar, teklifin savunuculuğunu Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın yaptığını ileri sürerek, adaletsiz bir tartışma ortamında bu derece kapsamlı bir anayasa tartışması yapılmasının tehlikeli olduğunu söyledi.

HDP'li Sancar, kendilerinin de yeterlilik önergelerinin usule aykırı olduğunu düşündüklerini, bir önceki toplantıda yapılan oylamanın geçersiz kabul edilmesini istedi.

Türkiye'nin 14 yıldır tek parti hükümeti ile yönetildiğini ifade eden Sancar, AK Parti'nin düzenlemenin bir an önce hayata geçmesine yönelik telaşının neden kaynaklandığının sorgulanması gerektiğini belirtti.

AK Parti'nin toplumda ciddi bir kutuplaşmaya yol açtığını, getirilmek istenen sistemin mutlak rovanşizmi desteklediğini savunan Sancar, "Kaygımız ülkenin geleceği için. Türkiye'nin geleceğine zaman ayarlı bomba yerleştiriyorsunuz." diye konuştu.

-"Görüşmeler 45 saat 5 dakikaya ulaştı"

Daha sonra Komisyon Başkanı Şentop, ilk günden itibaren önemli bir müzakere gerçekleştirildiğini belirterek, komisyonun İçtüzüğe göre kurulduğunu ve belirli bir gündemi olduğunu vurguladı.

Şentop'un, usul üzerinde çok sayıda milletvekilinin söz talebi olduğunu ifade ederek, "Genel üzerindeki tartışmalar ne kadar sürer?" diye sorması üzerine CHP'li milletvekilleri tepki gösterdiler. CHP'li Nurhayat Altaca Kayışoğlu, "Gerekirse yıllarca tartışacağız." diye karşılık verdi. Bu sırada, AK Parti ve CHP milletvekilleri arasında sözlü tartışmalar yaşandı.

Şentop ise bugün itibariyle görüşmelerin 45 saat 5 dakikaya ulaştığını, 698 sayfa tutanak tutulduğuna işaret ederek, "Bu az mı, çok mu? 'Acele mi görüşüyoruz?' deniliyor. Neye göre acele?" şeklinde konuştu.

Komisyonun sınırsız bir görüşme imkanı olmadığını, neticede bir işi tamamlaması gerektiğini vurgulayan Şentop, konuşma hakkının da muhalefetin engelleme hakkının da sınırı bulunması gerektiğini bildirdi.

Şentop'un teklifin geneli üzerindeki müzakerelerin olgunlaştığı ve yeterli olduğu yönündeki sözlerine CHP ve HDP milletvekilleri itirazlarını sürdürdü.

-Maddelerin görüşmesine geçilmesi tartışmaya yol açtı

Şentop'un, maddeler üzerindeki görüşmelerin başladığını belirterek, AK Parti Yozgat Milletvekili Yusuf Başer'e birinci madde üzerinde söz vermesine CHP ve HDP milletvekilleri tepki gösterdi.

AK Parti milletvekilleri ile CHP ve HDP milletvekilleri arasında sözlü tartışma başladı. Başer konuşmasını sürdürürken CHP'li ve HDP'li milletvekilleri itirazlarına devam etti.

Salonda oluşan gürültü nedeniyle Başer'in konuşmasının duyulmasında güçlük çekildi. AK Partili milletvekillerinin Başer'in konuşmasını ara ara alkışlamaları üzerine CHP Bartın Milletvekili Rıza Yalçınkaya, "Helal olsun size. Görmeden imzalıyor, duymadan alkışlıyorsunuz." dedi.

Başer'in konuşması boyunca CHP'li milletvekilleri yüksek sesle itirazlarına devam ettiler.

-CHP'liler slogan attı

Bu sırada bazı CHP'li milletvekillerinin "Gün gelecek devran dönecek, AKP halka hesap verecek" şeklinde slogan atmaları üzerine AK Parti milletvekilleri de "Biz halka hesap veriyoruz. Siz hesap veremiyorsunuz." karşılığını verdi.

Karşılıklı tartışmalar ve gerginlik bir süre daha devam etti.

Şentop daha sonra CHP Grup Başkanvekili Levent Gök'e söz verdi. Gök'ün konuşması sırasında bazı AK Partili milletvekilleri salonda sessizlik sağlanmasını isteyerek, "Biz onların yaptığı gibi yapmayalım. Biz dinliyoruz, siz konuşun." dedi.

Gök, konuşmasında Komisyon Başkanı Şentop'un yeterlilik önergesini işleme koymasını eleştirdi. İçtüzükte yeterlilik önergesinin verilmesine ilişkin bir düzenleme bulunmadığını ileri süren Gök, aksine teklifin en ayrıntılı şekilde tartışılmasının önünün açılmasını istedi.

CHP'li Gök, grup başkanvekillerinin komisyon çalışmasının gergin bir ortamda geçmemesi yönünde görüş birliği olduğunu, ancak muhalefetin kamuoyunu bilgilendirme noktasındaki konuşmalarının engellenmesi halinde bu duruma sessiz kalmayacaklarını vurguladı.

"Bu tartışmaların bir bilgi yarışmasına dönüşmesini arzu ettik." diyen Gök, komisyon başkanının izlediği yolun yanlış olduğunu ileri sürdü.

Şentop da yaptığı uygulamaların İçtüzüğe uygun olduğunu tekrarladı.

Bu sırada CHP'li Kayışoğlu'nun "Rejimi değiştiriyorsunuz, ne kifayeti müzakeresi?" diye bağırması üzerine milletvekilleri arasında yeniden kısa süreli sözlü tartışma başladı.

Komisyon Başkanı Şentop, milletvekillerini, konuşmacıları sükunet içinde dinlemeleri konusunda uyardı.

Bu sıra CHP'li Kayışoğlu ile AK Parti'li bazı milletvekilleri arasında gerginlik yaşandı. Ayağa fırlayan Kayışoğlu'nu CHP Uşak Milletvekili Özkan Yalım, tutarak yerine oturttu.

AK Parti Grup Başkanvekili Naci Bostancı ise söz alarak Meclisin konuşma yeri olduğunu, haykırma yeri olmadığını vurguladı.

Komisyonların çalışma usüllerinin bellli olduğunu, buna uygun davranma konusunda tüm milletvekillerinin sorumluluğu bulunduğuna değinen Bostancı, "İlk haykıran kimse, karşıdakini bastırmaya çalışan kimse parlamentonun ahlakına aykırı davranan da odur." dedi.

Öte yandan komisyon toplantısına verilen öğle yemeği arasında partilerin grup başkanvekillerinin görüşmelerin sağlıklı şekilde yürütülebilmesi için bir araya gelecekleri öğrenildi.