AYM'den Köprü ve Otoyol Projelerini İncelemeye Alacak Karar

Anayasa Mahkemesi, Karayolları Genel Müdürlüğü’nün yürüttüğü köprü ve otoyol gibi milyarlarca dolarlık mega projeleri, Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) raporu dışında tutan Çevre Yasası’nın ilgili maddesini iptal etti.

Yüksek Mahkeme, CHP’nin iptal başvurusu üzerine Çevre Yasası’nın, 1997’den önce yatırım programına alınan ve Mayıs 2013 itibarıyla planlama aşamasını geçmiş, ihale süreci başlamış olan projelere ÇED muafiyeti sağlayan maddesini iptal edince milyar dolarlık projelerde ÇED tartışması yeniden başladı. Maddenin iptalinden sonra Akıllara 3. köprü gibi büyük projeler iptal mi olacak sorusu gelirken öte yandan AYM'nin kararı "Mega projelere fren yaptı." olarak yorumlandı.

3. KÖPRÜ İNŞAATI DURACAK MI?

Söz konusu karar, İstanbul’da inşa edilen Yavuz Sultan Selim Köprüsü için ÇED alınmış olsa bile ihale süreci devam eden bağlantı yollarını bire bir ilgilendirecek. Yine Gebze-İzmir Otoyolu başta olmak üzere ülke genelinde inşa edilen diğer Karayolları projeleri ile nükleer santrallarda de ÇED raporu yeniden zorunlu olacak.

NÜKLEER SANTRAL İÇİN DE ZORUNLU

Bilindiği gibi Mersin Akkuyu’da inşaatı üstlenen Rus şirket, tepkiler üzerine ÇED alınacağını duyurmuştu ve ÇED sürecinde son aşamaya gelmişti. Şimdi bu aşama sonuçlanmadan inşaatın devamı mümkün olmayacak.

Türkiye’de yapılması düşünülen diğer nükleer santrallar için de ÇED yasal zorunluluk olacak. Konuyla ilgili görüştüğümüz ceza hukuku uzmanı Prof. Dr. Ersan Şen, kazanılmış hak kapsamında yapımı tamamlanan projelere dokunulamayacağını belirterek, “Ancak henüz bitmemiş olan, proje aşamasında bulunan, yapımı devam eden projelerin durması gerekir” dedi.

HUKUKÇULAR İKİYE BÖLÜNDÜ

Prof. Dr. Ersan Şen (Ceza Hukukçusu): Anayasa Mahkemesi kararları geçmişe etkili değildir ancak bu karar o kapsamda değil. Bu karara yönelik kanun ve ilgili yönetmelik, Anayasa’ya aykırı bulunmuş. Bitmemiş projeler durmalı. Yani o kanunu sürdüremezsin. Yeni yasa çıkarman lazım.

Baran Bozoğlu (TMMOB Çevre Mühendisleri Odası Başkanı): Anayasa Mahkemesi’nin verdiği karar tüm çevre mevzuatına yansıyacaktır. 3. köprüde, İzmir-İstanbul (Gebze) Otoyolu’nda, Ilısu Barajı’nda, onlarca HES projesinde ÇED muafiyeti artık uygulanamayacaktır.

Prof. Dr. Hasan İşgüzar (Ankara Üniversitesi): Anayasa Mahkemesi kararları geriye yürümez. Bu nedenle başlamış büyük projelerde bu karar geriye yürümez; ancak, hiç başlamamış ve ÇED aşamasında olanlarda, hukuk devletinin gereği olarak ÇED raporu alarak uygulanması gerekir.

Prof. Dr. Hasan Nuri Yaşar (İdare Hukukçusu): Anayasa Mahkemesi’nin kararları geriye yürümez. Ancak kanun maddesi geçmişte olan bir meseleyi günümüzde çözmeye çalıştığı için bu maddenin iptali sebebiyle devam eden bazı projeler etkilenebilir.

İşte Anayasa Mahkemesi'nin aldığı diğer iptal kararları:

TÜRK PETROL KANUNU

Anayasa Mahkemesi, petrol hakkı sahiplerinin 1 Ocak 1980 tarihinden sonra keşfettikleri petrol sahalarında ürettikleri ham petrol ve doğalgazdan alacakları payları Bakanlar Kurulu’nun düzenlemesine ilişkin hükmü iptal etti.

İptal edilen Türk Petrol Kanunu’nun (TPK) 24/12. (sadece son cümlesi) maddesi şöyle: “Petrol hakkı sahipleri 1 Ocak 1980 tarihinden sonra petrol sahalarında ürettikleri ham petrol ve doğalgazın tamamı üzerinden, kara sahalarında yüzde 35’ini ve deniz sahalarında yüzde 45’ini ham veya mahsul olarak ihraç etmek hakkına sahip olduğu geri kalan kısım ile bu tarihten önce bulunmuş sahalardan üretilen petrol ve gazın tamamı ve bunlardan elde edilen petrol mahsullerinden ülke ihtiyacı ayrılır. Oranı Bakanlar Kurulu belirler.”

FİKİR ESERLERİ

Yüksek Mahkeme, fikir ve sanat eserlerini üreten, çoğaltan veya satışını yapanlara Turizm ve Kültür Bakanlığı'ndan sertifika almamaları halinde mülki amirce 30 bin TL'ye kadar ceza kesilmesi hükmünü de iptal etti. Anayasa Mahkemesi’nin söz konusu iptal kararı 6 ay sonra yürürlüğe girecek. Bu tarihtan sonra sertifikasız sanat eseri satan işletmelere para cezası kesilemeyecek.

KAÇAK YAPI HAZİNE’NİN

Yüksek Mahkeme, Hazine’ye ait taşınmazlar üzerine 2001 yılından sonra kaçak yapılan her türlü yapı ve tesisin başka bir işleme gerek kalmaksızın Hazine’ye intikaline ilişkin hükme vize verdi.

HAK VE TAZMİNAT İSTEYEMEYECEKLER

Ancak, bu yapı ve tesisleri yapanların herhangi bir hak ve tazminat talep edemeyeceğine ilişkin hükmü iptal etti. Buna göre, 2001 yılından sonra Hazine arazileri üzerine yapılan kaçak yapı ve tesislere Hazine tarafından el konulabilecek ancak bunları yapanlara, yapı ve tesislerin bedeli ödenecek. (Kaynak: Habertürk)