Kurucu ve Kaynak Kuruluşa Yüzde 5 Risk Tutma Zorunluluğu

Bankalar, finansal kiralama ve finansman şirketleri, ipotek finansman kuruluşu, geniş yetkili aracı kurumları ifade eden kurucuya veya kaynak kuruluşa, yurtdışı uygulamalarına paralel olarak, yüzde 5 oranında risk tutma zorunluluğu getirildi.

Sermaye Piyasası Kurulu'nun (SPK) Varlığa veya İpoteğe Dayalı Menkul Kıymetler Tebliği Resmi Gazete'de yayımlandı. Tebliğ ile varlığa dayalı menkul kıymetler ve ipoteğe dayalı menkul kıymetlerin nitelikleri ve ihracı ile varlık finansmanı fonları ve konut finansmanı fonlarının kuruluş ve faaliyetlerine ilişkin esaslar düzenlendi.

-FON VE VİDMK-

Varlığa dayalı menkul kıymetler (VİDMK), arlık Finansman Fonu (VFF) veya ipotek finansman kuruluşunun (İFK) tarafından devralınacak varlıklar karşılık gösterilerek ihraç edilecek. İhracın fon tarafından yapılacak olması halinde, VDMK ihracı için VFF, ipoteğe dayalı menkul kıymet (İDMK) ihracı için konut finansman fonu (KFF) kurulması zorunlu olacak. Finansal kiralama şirketleri ve finansman şirketleri tarafından kurulan fonlar yalnızca kurucularının aktiflerindeki varlıkları devralmak suretiyle VİDMK ihraç edebilecek. Banka, İFK ve geniş yetkili aracı kurum tarafından kurulan fonlar kurucularının yanı sıra diğer kaynak kuruluşların aktiflerindeki varlıkları devralmak suretiyle VİDMK ihracı yapabilecek. Fonun Türkiye'de kurulması zorunlu olacak. Fon süreli veya süresiz olarak kurulacak. Fon, VİDMK ihracı amacı dışında kurulamayacak ve kullanılamayacak. Aynı kurucu tarafından kurulan fonlar yatırımcılar nezdinde ayrıştırılabilecek şekilde isimlendirilecek. Fonun unvanı; başka bir kurucu tarafından kurulan fonun unvanı ile aşırı benzerlik gösterecek, fonla ilişkili olmayan bir kurumu veya kişiyi çağrıştıracak, unvanda kurucunun veya kaynak kuruluşun tevsik edilemeyen niteliklerine veya fonun diğer fonlardan üstün olduğunu ima eden benzeri sübjektif ifadelere yer verecek şekilde veya benzeri yollarla yatırımcıların yanıltılmasına yol açacak nitelikte belirlenemeyecek. Tebliğ kapsamında kurulmayan fonlar için "varlık finansmanı fonu", "konut finansmanı fonu", "VFF", "KFF"; bu kapsamda ihraç edilmeyen sermaye piyasası araçları için ise "varlığa dayalı menkul kıymet", "ipoteğe dayalı menkul kıymet", "VDMK", "İDMK" veya bunlara eşdeğer ifadeler kullanılamayacak.

-FON İÇTÜZÜĞÜ-

Fon içtüzüğü, yatırımcılar, kurucu ve fon kurulu arasında fon portföyünün inançlı mülkiyet esaslarına göre saklanmasını ve vekalet akdi hükümlerine göre yönetimini konu alan iltihaki bir sözleşme olacak. Fona ilişkin içtüzük standardı Kurulca belirlenecek.

-FON MALVARLIĞI-

Fon malvarlığı kurucunun, hizmet sağlayıcının ve kaynak kuruluşun malvarlığından ayrı olacak. Fon malvarlığı, ihraç edilen VİDMK itfa edilinceye kadar, kurucunun, hizmet sağlayıcının ve kaynak kuruluşun yönetiminin veya denetiminin kamu kurumlarına devredilmesi halinde dahi başka bir amaçla tasarruf edilemeyecek, kamu alacaklarının tahsili amacı da dâhil olmak üzere haczedilemez, üzerine ihtiyati tedbir konulamayacak. İflas masasına dâhil edilemeyecek. Fon malvarlığı, fon hesabına olması ve fon içtüzüğünde hüküm bulunması şartıyla kredi almak, türev araç işlemleri veya fon adına taraf olunan benzer nitelikteki işlemlerde bulunmak haricinde teminat gösterilemeyecek ve rehnedilemeyecek..

-FON KURULUŞ VE VİDMK İHRAÇ BAŞVURULARI

Fon kuruluş izin başvurusu ile VİDMK ihracına ilişkin izahname veya ihraç belgesi onay başvurusunun birlikte değerlendirilmesi esas olacak. Ancak kurucu tarafından talep edilmesi halinde söz konusu başvurular ayrı ayrı değerlendirilecek. VİDMK halka arz edilerek veya nitelikli yatırımcılara satılmak üzere veya birim nominal değeri asgari 100 bin TL tutarında olmak kaydıyla tahsisli olarak ihraç edilebilecek. Halka arz edilmeksizin veya yurtdışında ihraç edilecek VİDMK için Sermaye Piyasası Kurulu tarafından ihraç tavanı verilecek. Bu durumda şu esaslar uygulanacak:

"-VİDMK, Kurulca izin verilen süre ve belirlenen ihraç tavanı içinde tertipler halinde satılabilir.

-İhraç tavanı içinde yapılacak VİDMK ihraçları için birden fazla sayıda fon kurulabilir veya ihraç edilenVİDMK'nın itfa edilmiş olması ve fon içtüzüğünün yapılacak yeni ihraca uyumlu hale getirilmesi kaydıyla daha önce kurulmuş olan bir fon yeni bir VİDMK ihracı için kullanılabilir.

- Kurulca izin verilen süre içinde geçerli olacak ihraç tavanı, kaynak kuruluşun son yıllık finansal tablolarında yer alan aktif toplamının iki katını aşamaz.

- Fon kurulu veya kurucu, Kurulca izin verilen süre içinde her VİDMK tertibi satışından en az on gün önce tertip ihraç belgesinin onaylanması amacıyla Kurula başvurur.

-Halka arz suretiyle yapılacak ihraçlarda, VİDMK ihracının tek seferde yapılması ve izahnamenin tek belgeden oluşacak şekilde hazırlanması zorunludur.

-Fon tarafından ihraç edilen VİDMK tamamen itfa edilmedikçe, Kurulca izin verilen süre içerisinde aynı fon kullanılmak suretiyle yeni tertip VİDMK ihraç edilemez. İhraç ettiği VİDMK'sı tamamen itfa olan bir fon kullanılmak suretiyle gerçekleştirilecek yeni tertip VİDMK ihracına ilişkin izahname veya ihraç belgesi onay başvurusunun eski tertip VİDMK'nın itfasını takiben yapılması zorunludur.

-Halka arz edilecek VİDMK'nın borsada işlem görmesi ve Kurula yapılacak onay başvurusunun yanı sıra bu amaçla borsaya başvurulması zorunludur.

-VİDMK ihraçlarında Kurul, satışın yalnızca nitelikli yatırımcılara yönelik olarak yapılmasını talep edebilir.

-İFK tarafından fon kurmaksızın yapılan VİDMK ihraçlarında, ihraç edilen VİDMK tamamen itfa edilmedikçe yeni tertip bir VİDMK ihraç edilemez."

-FON KURUCULARININ NİTELİKLERİ-

Fon kurucularının; kendi özel mevzuatları ve/veya sermaye piyasası mevzuatı çerçevesinde sahip olmaları gereken kriterlerisağlamaları ve haklarında faaliyetlerinin tamamen veya belirli faaliyet alanları itibarıyla sürekli ya da son bir yıl içinde 1 ay veya daha fazla süreyle geçici olarak sınırlandırılması ya da durdurulması kararı verilmemiş olması, muaccel vergi borcu bulunmaması gerekecek. Kurucunun bir banka, finansal kiralama şirketi veya finansman şirketi olması halinde, BDDK'nın uygun görüşü alınacak.

-VİDMK İHRACINA İLİŞKİN ESASLAR-

VİDMK ihracını takiben yatırımcılardan toplanan paralarla belirlenen esaslar çerçevesinde fon portföyü oluşturulacak. VİDMK ihracı kapsamında yatırımcılara yapılacak ödemeler, fon portföyündeyer alan varlıklardan elde edilen nakit akımlarından karşılanacak. Aynı tertip içerisinde belirtilen kriterlere göre farklı haklara sahip olan VİDMK dilimleri oluşturulabilecek. Bu kriterler şöyle olacak.

"Varlıkların vadesi, varlıkların anapara veya faiz ödeme zamanları, varlıklardan elde edilecek faiz veya getirinin türü, anapara, faiz veya getiri ödemelerinde öncelikler, tasfiye prosedürüne ilişkin haklar, kredi riski, kurulca uygun görülecek diğer kriterler. Halka arz edilecek her bir tertip VİDMK ve varsa VİDMK dilimleri için derecelendirme kuruluşları tarafından kredi derecelendirilmesinin yapılması ve derecelendirme notunun Kurulun sermaye piyasasında derecelendirme faaliyeti ve derecelendirme kuruluşlarına ilişkin düzenlemeleri çerçevesinde güncellenmesini gerektiren durumlarda düzenli olarak gözden geçirilmesi zorunlu olacak. Kurul, VİDMK'ya ilişkin ödeme yükümlülüklerinin yurt içinde yerleşik bir banka veya üçüncü bir tüzel kişi tarafından garanti altına alınmasını talep edebilecek. VİDMK izahnamede veya ihraç belgesinde belirlenen esaslar çerçevesinde itfa edilecek.

-RİSK TUTMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ-

Kaynak kuruluş veya kurucu, VİDMK'nın nominal değerinin yüzde 5'ini satın almak ve vade sonuna kadar tutmakla yükümlü olacak. Dilimler halinde yapılan VİDMK ihraçlarında bu yükümlülük; kredi derecelendirme notu olmayan veya aynı derecelendirme notuna sahip VİDMK dilimleri olması durumunda, her bir dilimden eşit ya da oransal olacak şekilde veya farklı kredi derecelendirme notuna sahip VİDMK dilimleri olması durumunda, en düşük kredi kalitesine sahip dilimden veya dilimlerden olacak şekilde uygulanacak. Kurul, varlıkların türüne göre belirtilen oranı farklılaştırabileceği gibi, yüzde 10'u geçmemek üzere kaynak kuruluş veya kurucu bazında artırmaya yetkili olacak. Risk tutma yükümlülüğü kaynak kuruluş ve kurucu arasında paylaşılabilecek.

-FON KURULU VE FON OPERASYON SORUMLUSU-

Kurucu, her fon için 3 kişiden oluşan bir fon kurulunu yönetim kurulu kararıyla atayacak. Fon kurulu üyelerinden en az birinin Kurulun kurumsal yönetime ilişkin düzenlemelerinde sayılan nitelikleri taşıyan bağımsız üye olması ve en az bir üyenin de Kurulun lisanslamaya ilişkin düzenlemeleri çerçevesinde Sermaye Piyasası Faaliyetleri İleri Düzey Lisansı belgesine sahip olması zorunlu olacak. Aynı kurucu tarafından birden fazla sayıda fon kurulması halinde, fon kurulları aynı kişilerden oluşabilecek.

-SIR SAKLAMA-

Fon kurulu, fon denetçisi, fon operasyon sorumlusu ve hizmet sağlayıcı, kendilerine verilen görevlerini yerine getirmeleri sırasında ilgililere ve üçüncü kişilere ait öğrendikleri sırları bu Tebliğe ve özel kanunlarına göre yetkili olanlardan başkalarına açıklayamayacak ve kendi yararlarına kullanamayacak.

-FON PORTFÖYÜNE DAHİL EDİLEBİLECEK VARLIKLAR VE DEVİR SÖZLEŞMESİ-

İzahname veya ihraç belgesinde belirtilmek koşuluyla, VFF portföyüne: bankaların ve finansman şirketlerinin, tüketici kredileri ile ticari kredilerinden kaynaklanan alacakları, 6361 sayılı Kanun çerçevesinde yapılan finansal kiralama sözleşmelerinden doğan alacaklar, Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığının gayrimenkul satışından kaynaklanan taksitli ve sözleşmeye bağlanmış alacakları, finansal kuruluşlar hariç mal ve hizmet üretimi faaliyetinde bulunan anonim ortaklıkların müşterilerine yaptıkları faturalı satışlardan kaynaklanan senede veya teminata bağlanmış ticari alacakları, fon portföyünde yer alan varlıklardan elde edilen nakdin değerlendirilmesi amacına yönelik olarak yapılan üç aydan kısa vadeli mevduat, katılım hesabı, ters repo işlemleri, para piyasası fonları, kısa vadeli borçlanma araçları fonları ve Takasbank Para Piyasası işlemleri, yedek hesaplardaki varlıklar, Kurul tarafından uygun görülecek sermaye piyasası araçları dışındaki varlıklar.

KFF portföyüne; bankaların ve finansman şirketlerinin, ilgili sicilde ipotek tesis edilmek suretiyle teminat altına alındı, Kanunun 57. maddesinin birinci fıkrasında tanımlanan konut finansmanından kaynaklanan alacakları, Kanun'un 57. maddesinin birinci fıkrasında tanımlanan konut finansmanından kaynaklanmak kaydıyla, 6361 sayılı Kanun çerçevesinde yapılan finansal kiralama sözleşmelerinden doğan alacaklar, bankaların, finansal kiralama şirketleri ve finansman şirketlerinin ilgili sicilde ipotek tesis edilmek suretiyle teminat altına alınmış ticari kredi ve alacakları, Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığının konut satışından kaynaklanan taksitli ve sözleşmeye bağlanmış alacaklar, türev araçlardan kaynaklanan haklar ve yükümlülükler dahil edilebilecek.

-KURUL ÜCRETİ-

Kurucu veya kaynak kuruluş tarafından, satışı yapılacak VİDMK'nın varsa nominal değerinden aşağı olmamak üzere, ihraç değeri üzerinden Kurul adına açılan hesaba yatırılacak ücretin hesaplanmasında şu oranlar esas alınacak.

"Vadesi 179 güne kadar olanlar için on binde beş, vadesi 180 gün ile 364 gün arasında olanlar için on binde yedi, vadesi 365 gün ile 730 gün arasında olanlar için binde bir, vadesi 730 günden daha uzun olanlar için binde iki. Ücretlerin hesaplanmasında bir yıl 365 gün olarak uygulanacak.

-İFK TARAFINDAN YAPILAN İHRAÇLARA İLİŞKİN ÖZEL HÜKÜMLER-

İFK tarafından fon kurmaksızın yapılan VİDMK ihraçlarında; bu Tebliğin kurucu veya fona ilişkin hükümleri İFK, fon portföyüne ilişkin hükümleri İFK varlıkları, fon kuruluna ilişkin hükümleri ise İFK yönetim kurulu için kıyasen uygulanacak.

Fonun, kurucunun, kaynak kuruluşun, fon operasyon sorumlusunun ve hizmet sağlayıcının fona ilişkin bütün hesap ve işlemleri bankacılık mevzuatı hükümleri saklı olmak kaydıyla Kurul denetimine tabi olacak. Fon veya İFK tarafından ihraç edilecek VİDMK'nın Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) nezdinde elektronik ortamdakayden ihracı ve bunlara ilişkin hakların hak sahipleri bazında izlenmesi hususunda Borçlanma Araçları Tebliğinde belirlenen esaslar kıyasen uygulanacak. Fonun kamuyu aydınlatma yükümlülüklerinin belirlenmesinde ve bu Tebliğde yer almayan diğer konularda Kurulun ilgili düzenlemelerine uyulacak. Kurul'un diğer düzenlemelerinin kapsamı içinde yer almayan ve niteliği itibarıyla VİDMK olduğu Kurulca kabul edilecek sermaye piyasası araçlarına ait izahname veya ihraç belgesinin onaylanmasına ilişkin başvurular bu Tebliğ hükümlerinin kıyasen uygulanması suretiyle sonuçlandırılacak.

-MEVCUT BAŞVURULARIN SONUÇLANDIRILMASI-

Tebliğin yürürlüğe girdiği tarihte Kurulca karara bağlanmamış fon kuruluş başvuruları ile VİDMK'ya ait izahname veya ihraç belgesinin onaylanmasına ilişkin başvurular bu Tebliğ hükümlerine göre sonuçlandırılacak. Tebliğin yürürlüğe girmesinden önce Kurulca karara bağlanmış, ancak bu Tebliğin yürürlük tarihi itibarıyla satışı yapılmamış VİDMK'nın ihraç değeri üzerinden Kurula yatırılacak ücretin hesaplanmasında, ilgili Kurul Kararı tarihinde yürürlükte olan mevzuat esas alınacak.

-MKK'YA BİLDİRİM ZORUNLULUĞU-

Fon, yurt dışında ihraç edilmiş, MKK nezdinde kayden izlenmeyen ve halen tedavülde olan VİDMK ile ilgili olarak, bu Tebliğin yürürlük tarihinden itibaren bir ay içinde MKK'ya bilgi verecek. Fonların bildirimlerinin KAP'a gönderilmesi uygulamasına, bu Tebliğin yürürlüğe girdiği tarihten sonra KAP'ın işletimini yapan kurum tarafından duyurulacak tarihte başlanacak. Söz konusu tarihe kadar yapılacak bildirimler fon yerine kurucu tarafından gerçekleştirilecek. VİDMK'nın tahsisli olarak veya nitelikli yatırımcılara satılması durumunda 21 inci madde uyarınca yatırımcılara yapılması gereken ilanların MKK aracılığıyla elektronik ortamda iletilmesi uygulamasına MKK tarafından duyurulacak tarihte başlanacak.

-KURUL ÜCRETİNİN YATIRILMASI-

Kurul ücretinin izahname, ihraç belgesi veya tertip ihraç belgesinin alınmasından sonra ve VİDMK'nın ihraççı havuz hesabına aktarılmasından önce ödenmesi uygulamasına, MKK tarafından konuya ilişkin usul ve esasların belirlenmesini müteakip yapılacak bir duyuru ile başlanacak. Söz konusu tarihe kadar Kurul ücreti; izahname, ihraç belgesi veya tertip ihraç belgesinin fon veya İFK'ya teslimi öncesinde ödenecek.

-HİZMET SAĞLAYICININ FAALİYETLERİ İLE FON VARLIKLARININ MEVCUDİYETİNİ İNCELEYECEK KURULUŞLARIN BELİRLENMESİ-

Hizmet sağlayıcının hizmet sözleşmesi kapsamındaki faaliyetleri ile fon varlıklarının mevcudiyetini koruyup korumadığına ilişkin denetimler, sermaye piyasasında bilgi sistemleri denetimi faaliyetinde bulunabilecek kuruluşlar listesi Kurul tarafından belirlenene kadar sermaye piyasasında bağımsız denetim faaliyetinde bulunmakla yetkili kuruluşlarca yerine getirilecek.

Bugüne kadar ihraç edilmiş VİDMK'larla ilgili olarak uyum şartı aranmayacak. Tebliğ bugün itibarıyla yürürlüğe girdi.

-SPK'DAN AÇIKLAMA-

SPK'dan yapılan açıklamada yeni düzenleme hakkında şu bilgiler verildi:

"Bankalar, finansal kiralama ve finansman şirketleri, ipotek finansmanı kuruluşları (İFK) ile geniş yetkili aracı kurumların fon kurucusu olabileceği düzenlenmiş ve varlıklarını fon portföyüne veya İFK'ya devreden tüzel kişi, kurum ve kuruluşlar kaynak kuruluş olarak tanımlandı.

-Fon kuruluşu ile Varlığa veya İpoteğe Dayalı Menkul Kıymet ihraç başvurusunun birlikte değerlendirilmesinin esas olduğu ancak, kurucunun talebi üzerine söz konusu başvuruların ayrı ayrı değerlendirilebileceği hükme bağlandı.

-Halka arz veya nitelikli yatırımcılara satış yöntemlerinin yanı sıra Varlığa veya İpoteğe Dayalı Menkul Kıymetlerin birim nominal değeri asgari 100 bin TL tutarında olmak kaydıyla tahsisli olarak satılmasına da imkan tanındı.

-Halka arz edilecek Varlığa veya İpoteğe Dayalı Menkul Kıymetlerin borsada işlem görmesi, ihracın tek seferde yapılması ve izahnamenin tek belgeden oluşacak şekilde hazırlanmasına ilişkin esaslar belirlendi.

-Halka arz edilmeksizin ihraç edilecek Varlığa veya İpoteğe Dayalı Menkul Kıymetler için ise Kurulca ihraç tavanı verileceği ve ihraç tavanı içinde yapılacak ihraçlar için birden fazla sayıda fon kurulabileceği düzenlenerek ihraç sürecinin hızlandırılması sağlandı.

-Varlığa veya İpoteğe Dayalı Menkul Kıymetlere ilişkin dayanak varlıklar çeşitlendirilmiş, mevcut düzenleme uyarınca konut finansmanı fonu portföyüne dahil edilebilecek varlıklar arasına, ipotekli ticari kredilerin yanı sıra, Kanunun 57. maddesinin birinci fıkrasında tanımlanan konut finansmanından kaynaklanmakla birlikte ipotek tesis edilmek suretiyle teminat altına alınmamış olan kredilerden kaynaklananların da, Kurulca uygun görülen nitelikte başka bir teminata bağlanmış olması şartıyla, dahil edilebileceği düzenlendi.

-Fonun işleyiş esaslarına ilişkin olarak şu düzenlemelere gidildi:

.Her fon için 3 kişiden oluşan bir fon kurulunun atanacağı, fon kurulunun görevlerini fon operasyon sorumlusuna devredebileceği, kurucu olma şartlarını sağlayan bir banka veya geniş yetkili aracı kurumun fon operasyon sorumlusu olabileceği, fon portföyünde yer alan varlıkların günlük idaresinin hizmet sağlayıcı tarafından yerine getirileceği,

-Kurucu veya kaynak kuruluşa, yurtdışı uygulamalarına paralel olarak, yüzde 5 oranında risk tutma zorunluluğu getirildi.

-Fonun geri ödeme güçlüğüne düşmesi ile kurucunun faaliyet izninin iptali halinde Kurul'ca uygulanabilecek yaptırımlar düzenlendi."