Maden ve Güneş Enerjisi Yatırımlarında Bürokrasi Bitiyor

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, maden sahaları ve güneş yatırımlarında yeni bir modele geçmeye hazırlanıyor. Geçmişte en çok parayı teklif edene verilen ihale modeline dayanan maden sahalarında yeni modelde, termik santral kurması şartı getirilecek. Yatırımcılara her şeyi hazır arsa teslim edilecek. Yapılacak ihalede de devlete en ucuz elektriği satacak firma öne geçecek. Güneş yatırımlarında da yurtdışı firmaların gelmesi için yüksek megavatlı üretim sahaları açılacak.

EÜAŞ HERŞEYİ HAZIRLAYACAK

TBMM Genel Kurulu'nda görüşmeleri devam eden elektrik piyasasına yönelik tasarı ile maden sahaları termik santral kurulması şartıyla verilecek. Enerji Bakanlığı yetkilileri, eskiden maden sahalarının ihaleye çıkıp en çok parayı verene verildiğini belirterek, kamunun artık tek derdinin elektriğin kaça satılacağı olacağını söylediler. Enerji Bakanlığı yeni sistemle ÇED, izinler, ruhsatlar hazır şekilde yatırımcıların bürokratik işlemlerle uğraşmayacağı şekilde ihaleye çıkılacak. Maden sahaları ile ilgili bütün prosedürleri Elektrik Üretim AŞ (EÜAŞ) tamamlayacak. Tek şart termik santral kurulması olacak. Termik santral kurmayı vaat eden yatırımcılar devlete elektriği kaça satacaklarına ilişkin ihaleye girecekler. Açık azaltım ihalesi ile ihale yapılacak. Yetkililer, "Diyelim ki A sahasında şu kadar kömür rezervi var, termik santral kurulmasını istiyoruz. Eskiden yatırımcı (sahayı ver, üretip sisteme satarım) diyordu. Şimdi biz en ucuz elektrik vermeyi garanti edene sahayı vereceğiz. ÇED izniyle, ruhsatla uğraşmayacak. Yani termik santrali kurup elektriği üreteceği şekilde hazır sistemi vereceğiz. Böylece yerli kömürün sisteme girmesini sağlayacağız" dedi.

SAHALAR BELİRLENECEK

Enerji Bakanlığı, yenilebilir enerjide de benzer bir modeli hayata geçirmeye hazırlanıyor. Enerji Bakanlığı 100 megawatt yerine büyük güneş sahaları örneğin bin, 2 bin, 3 bin megawatt büyüklüğünde sahalar belirleyecek. Bu sahaların da tüm izinleri hazır edilecek. Yatırımcının burada da bürokratik sorunla karşılaşmaması sağlanacak. Trafo, iletim hattına kadar garanti verilecek. Ancak Enerji Bakanlığı'nın burada da tek şartı panel, tribün gibi üretimlerin Türkiye'de kurulacak fabrikada yapılması olacak. Enerji Bakanlığı yetkilileri, Türkiye'de yerli panel üretiminin olmadığını belirterek, şu anda fabrikaların montaj yaptığını, yeni sistemle hedefin dev firmaların Türkiye'ye gelerek fabrikasını Türkiye'de kurmasını sağlamak olduğunu söylediler. Bu şartı yerine getireceğini bildiren yatırımcılar bu sefer açık azaltım modeline dayalı ihaleye girecekler. İhale en ucuz elektriği verme modeline göre yapılacak.

YERLİ OTOMOBİLİN LİTYUMU MTA'DAN

Maden Tetkik Arama (MTA) artık yurtdışında da arama yapabilecek. Aynı tasarı ile devlet tarafından ülkenin stratejik madenlerinin tedariğini güvence altına almakla görevlendirilen MTA, kendi tecrübesiyle yurtdışında kömür üretim yerlerinde danışmanlık verebilecek, sahalara ortak olabilecek. Türkiye'nin ihtiyacı olan doğal madenleri arayabilecek olan MTA, nükleer madenlerle ilgili de arama yapabilecek. Böylece 2020'den önce yollarda olması hedeflenen yerli otomobilin pillerindeki lityum da MTA tarafından tedarik edilebilecek.

İŞTE YASALAŞAN O DÜZENLEME

MTA YURDIŞINDA MADEN ARAYABİLECEK

Kanuna göre, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (MTA), yurt dışında arama ve araştırma yapabilecek, bu faaliyetlerin yürütülmesi için yurt dışında şirket kurabilecek.

MTA YURT DIŞINDA MADEN ARAYACAK

MTA, yerli veya yabancı gerçek veya tüzel kişilerle yurt dışında şirket veya ortaklık kurabilecek, imtiyazlı ortak olabilecek, şirketler veya ortaklıklarla ilgili her türlü pay, hisse senedi ve diğer ortaklık paylarını alıp satabilecek, yurt dışında çalışma bürosu açabilecek. MTA, Kamu Kuruluşlarının Yurt Dışındaki İhalelere Katılması Hakkında Kanun'a tabi olmaksızın bu faaliyetlerini yürütebilecek.

NÜKLEER TESİSLERİN YAPIMINA AYRICALIK

Askeri yasak ve güvenlik bölgelerinde, ülke güvenliğiyle ilgili TSK'ya tahsisli, fiilen kullanımda olan araziler, harekat ve savunma amaçlı yerlerdeki tesisler (konut ve sosyal tesisler hariç) özel güvenlik bölgelerindeki tesisler, rafineri, petrokimya tesisleri ile nükleer santral projeleri kapsamında yapılması öngörülen tesis ve faaliyetler hakkında, Kıyı Kanunu'nun kıyılar, sahil şeritleri, doldurma ve kurutma yoluyla kazanılan arazilere ilişkin yapı ve yapılaşmaya dahil sınırlayıcı hükümleri uygulanmayacak. Nükleer santral projeleri kapsamında yapılması öngörülen tesis ve faaliyetler hakkında, Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanun'un sınırlayıcı hükümleri uygulanmayacak.

NÜKLEER SANTRAL SAHALARINDAKİ TESİSLER

Nükleer santral sahalarında yapılacak yapılarda, Yapı Denetimi Hakkında Kanun hükümleri ile İmar Kanunu'nun fenni mesuliyete ilişkin hükümleri uygulanmayacak. Ancak bu yapıların yapı denetimi, Türkiye Atom Enerjisi Kurumunca yetkilendirilen tüzel kişiliğe sahip yapı denetimi kuruluşları tarafından, denetim kuruluşu ile nükleer santralın lisans sahibi arasındaki hizmet sözleşmesi hükümlerine göre yapılacak.

Yapı denetiminin bu kuruluşlar tarafından yapılması, nükleer santral lisans sahibinin münhasır ve kusursuz sorumluluğunu kısmen veya tamamen ortadan kaldırmayacak.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, elektrik üretim, iletim, dağıtım ve tüketim tesislerinin milli menfaatlere ve modern teknolojiye uygun şekilde kurulması ve işletilmesi için gerekli yükümlülükleriyle ilgili olarak inceleme, tespit, raporlama, proje onay ve kabul işlemleri yapmak üzere; ihtisas sahibi kamu kurum ve kuruluşlarını, Elektrik Piyasası Kanunu kapsamında da dağıtım lisansı sahibi tüzel kişileri veya özel hukuk tüzel kişileri yetkilendirecek. Bakanlık, bu tüzel kişilerden hizmet satın almak ve bu tüzel kişilerin nitelikleri, yetkilendirilmesi, hak ve yükümlülükleri ile bu tüzel kişilere uygulanacak yaptırımları ve diğer hususları da düzenleyecek.

KÖMÜR SANTRALLERİNE LİSANS KISITLAMASI KALDIRILIYOR

Kömür madenlerine ilişkin ruhsatlar, rezerv kaybına neden olmayacak şekilde elektrik üretimine yönelik olmak üzere bakanlık onayıyla, ayrı ruhsatlara bağlanabilecek.

Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunun (EPDK) üye sayısı, 9'dan 7'ye indirilecek.

Kurul, ilgili piyasa kanunlarında tanımlanan önlisans, lisans ve sertifikaların verilmesi, tadili, geçici olarak durdurulması, iptali, ön araştırma ve soruşturma işlemlerinin yürütülmesinde, ilgili kanunlarca kendisine verilen yetkilerin bir kısmını veya tamamını başkanlığa veya hizmet birimlerine devredebilecek.

YURTDIŞINDA DOĞALGAZ DEPOLANMASI SINIRI KALKTI

Mevcut düzenlemede her yıl ithal edilecek doğalgazın yüzde 10'u kadar bir miktar 5 yıl içerisinde ulusal topraklarda depolama imkanına sahip olunması hususunda depolama faaliyeti yapacak tüzel kişilerden kurumca belirlenen taahhüt ve garanti alınırken, kabul edilen kanunla buradaki doğalgaz miktarındaki sınırlama kaldırıldı ve yeraltı depolama ibaresi getirildi.

Doğalgaz arz güvenliğinin sağlanabilmesi için gerekli günlük kapasite ihtiyacının, kesinti olması durumunda da yönetilebilmesi amacıyla ulusal topraklarda depolanacak doğalgaz miktarını artıracak düzenleme getiriliyor. Dağıtım şirketlerinin yurt çapında sahip olabilecekleri lisans sayısı ile ilgili kısıtlama kaldırılıyor.

Ülkedeki yeraltı doğalgaz depolama kapasitesinin tüm ithalatçı şirketlerin her yıl ithal edecekleri doğalgaz miktarının depolanmasına ilişkin yükümlülüklerinin yerine getirilmesine imkan verecek seviyede olmasına bağlı olarak kurul, ithalatçı şirketlerin her yıl ithal edecekleri doğalgazın 5 yıl içerisinde ulusal topraklarda depolama yükümlülüklerine ilişkin oranını, ülkedeki mevcut yeraltı depolama kapasitesini dikkate alarak yüzde 20'den fazla olmamak üzere belirleyebilecek.

ABONE SAYISI FAZLA OLAN ŞİRKETE ÖNCELİK

İlgili şehir için aynı il sınırları içerisinde faaliyet gösteren birden fazla dağıtım şirketinin genişleme talebinde bulunması halinde kurul tarafından dağıtım bölgesinin tamamındaki toplam abone sayısı daha fazla olan dağıtım şirketine öncelik verilecek.

Dağıtım lisansı sahibi tüzel kişilerin talep etmesi ve kurulun teknik ve ekonomik olarak uygun bulması durumunda dağıtım bölgeleri tek bir lisans altında birleştirilebilecek veya mevcut dağıtım bölgeleri birden fazla lisans bölgesine bölünebilecek. Dağıtım şirketlerinin birleşme taleplerine ilişkin başvuruların değerlendirilmesinde, işletme verimliliği açısından şebeke bütünlüğü ve bölgesel yakınlık dikkate alınacak.

Dağıtım lisansı sahibi tüzel kişilere ilişkin olarak kendi faaliyet alanındaki tüzel kişilerden birisine belirli sınırlamalar kapsamında iştirak edebilmesi sağlanacak. Böylece dağıtım şirketlerinin kendi aralarında tecrübe bilgi ve teknoloji paylaşımı ile finansman desteği verebilmeleri konusunda esneklik getirilecek.

KAMUNUN ELEKTRİK ALIMLARI İHALEDEN MUHAF OLACAK

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına bağlı, ilgili veya ilişkili kurum veya kuruluşlarının faaliyetleriyle ilgili olarak birbirlerinden veya diğer kamu kurum, kuruluşlarından karşılanan enerji, yakıt, mal, hizmet, danışmanlık alımları ve büyük onarım işleri, Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt AŞ tarafından tedarik amaçlı yapılacak elektrik enerjisi alımları, Kamu İhale Kanunu hükümlerinden istisna olacak.

Teknik düzenlemelere uygun olmayan LPG'yi piyasa faaliyetine konu etme fiilini lisans süresince aynı lisansla üç defa işleyen lisans sahiplerinin lisansı iptal edilecek.

Bu LPG'yi ikmal edenler, zararı 3 ay içinde tazmin edecek.

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI

Yenilenebilir enerji kaynak alanlarını kullanacak tüzel kişilerde aranacak koşulların belirlenmesi, Türkiye Elektrik İletim AŞ (TEİAŞ) tarafından bağlantı görüşü verilmesi ve kapasite tahsisi yapılması, yapılacak yarışma, yenilenebilir enerji kaynak alanı tahsisi, teminat alınması, yükümlülüklerin yerine getirilmemesi halinde teminatın irat kaydedilmesi, yurtiçinde üretim veya yerli malı kullanım şartı ile uygulamaya ilişkin usul ve esaslar, bakanlıkça yürürlüğe konulan yönetmelikle düzenlenecek.

Yenilenebilir enerji kaynak alanlarında kurulacak üretim tesislerinde kullanılacak aksam için bakanlık tarafından yönetmelikle belirlenecek şekilde yurtiçinde üretim veya yerli malı kullanım şartı aranacak.

Üretim tesisleri için önlisans ve lisans verme koşulları, iptali ve tadili ile ilgili hususlar, yönetmelikle düzenlenecek.

Yenilenebilir enerji kaynak alanı olarak belirlenecek kamu ve hazine taşınmazları ile özel mülkiyet taşınmazlarında, yenilenebilir enerji kaynak alanı olarak kullanımını ve verimliliğini etkileyici imar planları düzenlenemeyecek.

YENİLENEBİLİR ENERJİ İÇİN ÖZEL MÜKLERE ACELE KAMULAŞTIRMA

Özel mülkiyet taşınmazların yenilenebilir enerji kaynak alanı olarak belirlenmesi halinde, bu alanlar üzerinde acele kamulaştırma yapılabilecek.

Lisans alınıncaya kadar, EPDK tarafından yönetmelikle belirlenen istisnalar dışında önlisans sahibi tüzel kişinin ortaklık yapısının doğrudan veya dolaylı olarak değişmesi, hisselerinin devri veya hisselerin devri sonucunu doğuracak iş ve işlemlerin yapılması veya yükümlülüklerin yerine getirilmemesi durumunda önlisans iptal edilecek.

Nükleer enerji üretim tesisleri için alınacak yapı ruhsatı ve diğer mevzuattan kaynaklanan inşaata ilişkin izin, onay, lisans, ruhsat ve benzeri belgeler ile üretim tesisinin kurulacağı sahanın mülkiyet veya kullanım hakkının elde edildiğine ilişkin belgeler, üretim lisansı verilmesinden sonra olmak üzere, kurul tarafından belirlenen süre içinde EPDK'ya sunulacak.

EPDK tarafından belirlenen süre içerisinde istenen belgelerin mücbir sebepler veya lisans sahibinden kaynaklanmayan haklı sebepler dışında EPDK'ya sunulmazsa üretim lisansı iptal edilecek.

Bu üretim tesislerinde, diğer mevzuattan kaynaklanan yükümlülüklerin yerine getirilmesi kaydıyla üretim lisansı alınmadan önce üretim tesisi ile doğrudan ilgili olmayan yapıların inşasına başlanabilecek.