Haftanın Tarihine Bakış

Ulusal Kurtuluş Savaşı, Başkomutan Gazi Mustafa Kemal Paşa'nın, 26 Ağustos 1922'de sabaha karşı verdiği emirle başlattığı Büyük Taarruz ve 30 Ağustos'ta "Başkomutanlık Meydan Muharebesi"nin kazanılmasıyla sonuçlandı.

Mustafa Kemal, Dumlupınar'da eşi Latife Hanım ile 30 Ağustos 1924 günü katıldığı "Meçhul Asker Anıtı"nın temel atma töreninde, zaferin kazanıldığı o günleri adeta yeniden yaşadı. "Tıpkı bugün gibi" dediği konuşmasında, anıtın temelinin atıldığı tepeye iki yıl önce gelişini ve ateşler yükselen savaş alanını anlatan Mustafa Kemal, "29/30 Ağustos sabaha karşı", Garp Cephesi Harekat Şubesi Müdürü Tevfik Bey'in (Bıyıklıoğlu) getirdiği savaşta son durumu gösteren harita üzerinde, "derhal Fevzi (Çakmak) ve İsmet (İnönü) paşaları" çağırtarak, düşmanı yok edecek yeni emrini verdi.

Kendisi de cepheye hareket eden Mustafa Kemal, saatler ilerleyip sonuç alınınca, 31 Ağustos sabahı savaş meydanını dolaştı. Mustafa Kemal, gördüğü manzarayı törende aktarırken, ordunun zaferinin büyüklüğünü, buna karşılık

"hasım ordunun" uğratıldığı felaketin dehşetini ve savaş meydanından toplanan ölülerin, esir kafilelerinin oluşturduğu görünümün "bir mahşeri" andırdığından özenle kurduğu cümlelerle söz etti.

Mustafa Kemal Atatürk, anıtın, "Türk vatanına göz dikeceklere, Türk'ün 30 Ağustos günündeki ateşini, süngüsünü, hücumunu, kudret ve iradesindeki şiddeti hatırlatacağı"nı da kaydetti.

"Yeni Türk Devleti'nin, genç Türk Cumhuriyeti'nin temelinin burada sağlamlaştırıldığını; ebedi hayatının burada taçlandırıldığı"nı vurgulayan Mustafa Kemal, konuşmasının sonunda gençlere şöyle seslendi:

"Gençler! Cesaretimizi takviye ve idame eden sizsiniz. Siz, almakta olduğunuz terbiye ve irfan ile insanlık meziyetinin, vatan muhabbetinin, fikir hürriyetinin en kıymetli timsali olacaksınız. Ey yükselen yeni nesil! İstikbal sizindir. Cumhuriyeti biz kurduk; onu ila ve idame edecek sizsiniz. Arkadaşlar, bu gaza ve şahadet diyarını terk ederken, 'Şehit Asker'i hep beraber hürmet ve tazimle selamlayalım. "

-BELLİ BAŞLI OLAYLAR-

29 AĞUSTOS

1521- Türk orduları Belgrad'ı zapt etti.

1526- Kanuni Sultan Süleyman komutasındaki Osmanlı orduları,

Mohaç Meydan Savaşı'nı kazandı.

1855- Osmanlı'da ilk telgraf görüşmesi yapıldı. İstanbul-

Edirne, İstanbul-Şumnu hattının tamamlanmasıyla ilk telgraf

Şumnu'dan İstanbul'a gönderildi. Kırım Savaşı'ndan bilgi veren

telgrafta, "Müttefik askerleri Sivastopol'a girmişlerdir"

yazılıydı. Türk birlikleri de müttefikler arasındaydı.

1924- Almanya, savaş tazminatının ödenmesine ilişkin,

müttefiklerce hazırlanan Dawes Planı'nı onayladı.

1929- Graff Zeppelin hava gemisi, 21 gün süren dünya

turunu tamamlayarak Lakehurst'a döndü.

1933- Nazilerin tutukladığı Yahudiler toplama kamplarına

gönderilmeye başlandı.

1936- İstanbul'da Atatürk Köprüsü'nün temeli atıldı.

(Eskiden yerinde Unkapanı Köprüsü vardı. )

1945- Sultan II. Abdülhamid'in 400 milyon dolarlık miras

davasını varisleri kazandı.

1947- ABD'li bilim adamları, nükleer güç için plütonyumu

parçalamayı başardı.

1955- Kıbrıs Konferansı Londra'da toplandı.

1982- İsveçli sinema oyuncusu Ingrid Bergman öldü.

1988- Ressam Eren Eyüboğlu öldü.

2005- Katrina kasırgası ABD'nin güneyini vurdu: 1200 kişi öldü.

2007- Türkiye Cumhuriyeti'nin 60. Hükümeti, AK Parti Genel Başkanı

ve İstanbul Milletvekili Erdoğan'ın başkanlığında kuruldu. Erdoğan,

Bakanlar Kurulu listesini Cumhurbaşkanı Gül'e sundu. Gül tarafından

onaylanan 60. Hükümette başbakan dahil 25 üye bulunuyor.

2010- Endonezya'nın Sumatra adasındaki Mount Sinanbug

yanardağı 400 yıl aradan sonra faaliyete geçti.

30 AĞUSTOS

1908- Hicaz Demiryolu açıldı.

1922- Büyük Taarruz zaferle sonuçlandı.

1924- Gazi Mustafa Kemal Paşa, Başkomutanlık Meydan Savaşı'nın

ikinci yıl dönümünde, Dumlupınar'da "Meçhul Asker Anıtı"nın

temelini attı.

1924- Türkiye İş Bankası, ilk işlemini yaparak faaliyetlerine

başladı. Bankanın kuruluş sermayesi 1 milyon liraydı.

1930- Ankara-Sivas demir yolu hattı ve Sivas İstasyonu açıldı.

1937- Van Gölü'nde ilk vapur seferi yapıldı.

1952- Erzurum'da Aziziye Anıtı açıldı.

1974- BM Güvenlik Konseyi, Kıbrıs'taki çarpışmalar yüzünden

evlerini terk edenlerin güven içinde geri dönmelerine izin

verilmesini öngören Fransa, İngiltere, Avusturya ortak karar

tasarısını oy birliğiyle kabul etti.

1977- Orgeneral Kenan Evren, Kara Kuvvetleri Komutanlığına atandı.

1993- Ses sanatçısı Taner Şener, Kuşadası'nda öldü.

2000- Tiyatro sanatçısı Gürdal Tosun İzmir'de vefat etti.

31 AĞUSTOS

869- İslam bilgini Buhari öldü.

1867- Fransız şair Charles Baudlaire öldü.

1876- V. Murat tahttan indirildi; yerine

kardeşi II. Abdülhamit padişah oldu.

1890- Brüksel Genel Senedi ile köle ticareti yasaklandı.

1928- Bertolt Brecht'in "Üç Kuruşluk Opera" adlı

oyununun ilk gösterimi Berlin'de yapıldı.

1930- Vilayet ve şehremanetinin birleştirilmesine karar

verildi. Valiler, aynı zamanda belediye başkanı oldu.

1970- İzmir'de Akdeniz Olimpiyatları'nın yapılacağı "Halkapınar

spor tesisleri" inşaat sırasında yandı.

1971- Heykeltıraş Ali Hadi Bara 65 yaşında öldü.

1988- Sarp Sınır Kapısı açıldı.

1988- Irak'ın kuzeyinden kaçan Iraklılar, Türk sınırlarından

geçmeye başladı.

1997- Galler Prensi ve İngiliz Veliahdı Prens Charles'ın eski

eşi Prenses Diana, Paris'te geçirdiği trafik kazasında öldü.

Kazada, Diana'nın sevgilisi Dodi El Fayed ve şoförü de öldü.

2005- Irak'ın başkenti Bağdat'ta bir köprü üzerinde çıkan

izdiham, çoğu Şii hacı adayı bin kişinin ölümüne yol açtı.

1 EYLÜL

1481- Galatasaray Lisesi, devlet adamı yetiştirilmesi

amacıyla Sultan II. Bayezid tarafından kuruldu.

Okulda, 1868'de Fransızca eğitime geçildi.

1715- Beş yaşında tahta geçen, 72 yıl Fransa'yı yöneten,

Fransızların "Güneş Kral"ı XIV. Louis öldü.

1920- Fransızlar, başkenti Beyrut olan Lübnan devletini kurdu.

1922- Mustafa Kemal Paşa, Başkomutanlık Meydan Savaşı'nın

kazanılması üzerine emrini verdi: "Ordular! İlk Hedefiniz

Akdeniz'dir. İleri!"

1923- Japonya'nın Tokyo ve Yokohama kentlerinde

deprem: 300 bin kişi öldü.

1924- Ankara Devlet Konservatuvarının temelini oluşturan

"Musiki Muallim Mektebi" Ankara'da açıldı.

1925- Birinci Tıp Kongresi Ankara'da toplandı.

1929- Arapça ve Farsça dersleri okullardan kaldırıldı.

1933- Denizyolları İşletmeleri devlet tekeline alındı.

1939- Almanya'nın Polonya'ya saldırması üzerine, II. Dünya

Savaşı başladı. Milyonlarca kişinin öldüğü savaşın

başlamasının 50. yılında "Dünya Barış Günü" ilan edildi.

1947- Amerikan Yardım Antlaşması imzalandı.

1949- İstanbul Radyosu deneme yayınına başladı.

1951- Ordinaryüs Prof. Dr. Mazhar Osman Usman 67 yaşında öldü.

1969- Muammer Kaddafi, Libya'da askeri bir darbeyle

Kral İdris'i devirdi.

1974- Magosa'ya bağlı Muratağa ve Sandallar köylerinden 88

Türk'ün, öldürülüp yakılarak çukura gömüldükleri anlaşıldı.

1976- Yüzücü Erdal Acet, Manş Denizi'ni 9 saat 2 dakikada

geçerek Dünya rekoru kırdı.

1982- İlk ve ortaöğretimde din dersi zorunlu kılındı.

1985- Kuşadası Davutlar yöresinde çıkan orman yangınında

bir orman bekçisi ile 14 er şehit oldu.

1993- Savaş Karşıtları Derneği kuruldu.

1998- Türk sinemasına 46 yıldır hizmet veren yönetmen

Osman F. Seden vefat etti.

2003- Denizli Valisi Recep Yazıcıoğlu, Ankara'ya 30 kilometre

uzaklıkta trafik kazası geçirdi. Yazıcıoğlu 8 Eylül'de öldü.

2007- İngiliz ordusunun 1930'lu yıllarda yüzlerce Hindu asker üzerinde

hardal gazının etkilerini araştıran deneyler yaptığı ortaya çıktı.

2010- Şehirlerarası trafikteki otomobillerin hız sınırı çift yönlü

yollarda saatte 90, bölünmüş yollarda ise 110 kilometreye çıkartıldı.

2 EYLÜL

1633- İstanbul Cibali'de çıkan büyük yangında 20 binden fazla

bina kül oldu. Katip Çelebi'ye göre kentin beşte biri yandı.

1651- Mahpeyker Kösem Sultan, boğdurularak öldürüldü.

1898- Makineli tüfek bir savaşta ilk kez kullanıldı.

1900- Almanya ile ABD arasında telgraf kullanımı başladı.

1922- Kurtuluş Savaşı'nda, Yunan Orduları Başkomutanı

General Trikopis esir edildi.

1925- Tekke ve zaviyelerin kapatılması ve memurların

şapka giymesine karar verildi.

1929- Cumhuriyet gazetesinin düzenlediği ilk güzellik

yarışmasında, Feriha Tevfik Hanım, Türkiye Güzeli seçildi.

Feriha Tevfik, sinema ve tiyatro oyuncusu oldu.

1930- Mustafa Kemal Paşa, Sadri Maksudi (Arsal) Bey'n

"Türk Dili İçin" adlı kitabına şunları yazdı: "Ülkesini,

yüksek istiklalini korumasını bilen Türk milleti, dilini de

yabancı diller boyunduruğundan kurtarmalıdır. "

1938- Hatay devletinin kuruluşu ilan edildi. Hatay Millet Meclisi

ilk toplantısını yaptı ve Tayfur Sökmen'i Cumhurbaşkanı seçti.

1945- Başbakan Suziki, Tokyo Körfezi'nde, Missouri Zırhlısı'nda

Japonya'nın yönetiminin General Mac Arthur'a devrini öngören

anlaşmayı imzaladı. ABD Başkanı Truman, zaferi ilan etti ve

İkinci Dünya Savaşı sona erdi.

1954- Ho Chi Minh, yeni kurulan Kuzey Vietnam Cumhuriyeti'nin

başkanlığına seçildi.

1968- İran'da deprem: 11. 000 kişi öldü.

1968- Gazeteciliği meslek edinmiş ilk kadın yazarlardan

Sabiha Sertel 73 yaşında Bakü'de vefat etti.

1973- İngiliz yazar Tolkien 81 yaşında ülserden öldü.

1985- Kaş limanı açıklarında 3400 yıl önce batan, fildişi eşya

ve bakır, kalay parçalarıyla yüklü bir gemi enkazı bulundu.

1994- Halterci Naim Süleymanoğlu'na, Uluslararası Olimpiyat

Komitesince "Yüzyılın En Güçlü Sporcusu Ödülü" verildi.

1997- Tiyatro sanatçısı Alev Sezer vefat etti.

2001- İlk kalp naklini gerçekleştiren Güney Afrikalı kalp

cerrahı Christian Barnard, Kıbrıs'ta öldü.

3 EYLÜL

1683- Viyana Kuşatması başarısızlıkla sonuçlandı.

1783- İngiltere, Paris'te imzalanan anlaşmayla ABD'nin

bağımsızlığını tanıdı.

1869- İstanbul'da "Atlı Tramvay", Konstantin Karopana

tarafından çalıştırıldı.

1883- Rus yazar İvan Turgenyev, Paris yakınlarında öldü.

1895- İlk profesyonel futbol maçı yapıldı.

Latrobe, Jeanette'i 12-0 yendi.

1908- Türkiye'deki ilk haftalık mizah dergisi "Kalem"

yayımlanmaya başlandı.

1912- Deniz kuvvetlerine yiyecek sağlamak için, dünyanın

ilk konserve fabrikası İngiltere'de açıldı.

1933- Kayseri-Ulukışla hattının tamamlanmasıyla Karadeniz

ile Akdeniz'i birbirine bağlayan demir yolu tamamlandı.

1939- Almanya'nın Polonya'yı işgalinden iki gün sonra,

İngiltere ve Fransa, Almanya'ya savaş ilan etti.

1952- Ağrı Dağı zirvesine Türk bayrağı dikildi.

1988- Türkiye'ye sığınan Kürtlerin sayısı 100 bini aştı.

1988- Eski başbakanlardan Ferit Melen vefat etti.

1999- İstanbul Radyosu'nun ilk spikerlerinden Tarık Gürcan,

İstanbul'da 71 yaşında öldü.

2008- Cumhurbaşkanı Gül, Ermenistan Cumhurbaşkanı Sarkisyan'ın

Erivan'daki Türkiye-Ermenistan Dünya Kupası grup elemesi futbol

karşılaşması için yaptığı daveti kabul etti.

2008- Gazeteci İhsan Bülent Özön, 86 yaşında vefat etti.

4 EYLÜL

1063- Büyük Selçuklu Devleti'nin kurucusu Tuğrul Bey öldü.

1682- İngiliz astronom Edmund Halley, daha sonra kendi

adı verilen kuyruklu yıldızı gördü.

1886- Apaçi yerlilerinin şefi Geronimo, ABD birliklerine

teslim oldu. Son büyük Amerikalı-Yerli savaşı sona erdi.

1919- Sivas Kongresi, Mustafa Kemal Paşa'nın konuşmasıyla açıldı.

1932- Dünya Barış Konferansı, Viyana'da toplandı.

1935- İstanbul telefon şirketi, hükümet adına işletilmeye başlandı.

1936- İngiltere Kralı VIII. Edward, İstanbul'da Atatürk'ü ziyaret etti.

1970- Şili'de sosyalist lider Salvador Allende başkan seçildi.

1970- Prof. Dr. Erdal İnönü, Orta Doğu Teknik Üniversitesi

(ODTÜ) Rektörü oldu.

1975- Bülent Ecevit'in seçim otobüsü Elazığ'da taşlandı: 50 kişi

yaralandı, 57 kişi gözaltına alındı.

1990- Gazeteci yazar Turan Dursun, İstanbul'da uğradığı silahlı

saldırıda öldü.

1996- Abdi İpekçi cinayetinin sanıklarından Oral Çelik, İsviçre

tarafından Türkiye'ye iade edildi. Çelik, 16 Eylül'de 17 yıl

aradan sonra çıkarıldığı mahkemece tutuklandı.

- ANKARA