Gazze'de Bir Memluk ve Osmanlı Eseri: "Büyük Ömeri Camisi"

NUR EBU IYŞE - Gazze'deki önemli tarihi eserlerden biri olan, Memluklu ve Osmanlı döneminint mimari özellikleriyle dikkati çeken "Büyük Ömeri Camisi", cuma namazlarında ve ramazanda teravih namazlarında bölge sakinlerinin rağbet ettiği mekanlar arasında yer alıyor.

Büyük Ömeri Camisi eski Gazze şehrinin Ömer Muhtar caddesine uzanan ed-Derec mahallesinde bulunuyor.

Memluklardan kalma "Paşa Sarayı" gibi bir çok eser ile bir arada yer alan tarihi cami, "er-Rifai Sebili" başta olmak üzere birçok Osmanlı eserini de etrafında topluyor.

Gazze'de Memluklar ve Osmanlılar döneminden kalma 32'den fazla tarihi bina bulunuyor.

Gazze hükümetinin Turizm ve Tarihi Eserler Bakanlığı'ndan Tarih Müdürü Hasan Ebu Halbiye, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Büyük Ömeri Camisi'nin ilk defa Kenanlı Filistinliler tarafından "Alıcı Tanrı" anlamına gelen "İlah Maryas" mabedi olarak M.Ö. 615'te inşa edildiğini belirtti.

Ebu Halbiye, Bizans döneminde kilise yapılan "İlah Maryas" mabedinin, Miladi 635'te Hz. Ömer döneminde Şam bölgesinin fethedilmesiyle, yapılan restorasyon çalışmalarından sonra Hz. Ömer'in ismi verilerek, "Büyük Ömeri Camisi" adıyla ibadete açıldığını ifade etti.

Büyük Ömeri Camisi'nin Miladi 1100'lerde Şam bölgesi ve Filistin'i işgal eden Haçlılar tarafından kiliseye çevrildiğini söyleyen Ebu Halbiye, yaklaşık 87 yıl sonra Kudüs ve Filistin'in Müslümanlar tarafından fethedildiği sırada caminin zarar gördüğünü belirtti.

Ebu Halbiye, şunları söyledi:

"Büyük Ömeri Camisi, Memluklardan Eşref Halil bin Kılavun tarafından dikkati çeken bir mimari üslupla güney bölgesine eklenen koridorla birlikte restorasyonu yapıldıktan sonra tekrar ibadete açılmıştı. Memluklardan ez-Zahir Barbaros ise camide yaptırdığı kütüphaneye Kur'an-ı Kerim, Hadis ve Fıkıh eserlerinden oluşan 20 bin kitap yerleştirmişti. Osmanlılar döneminde ise camide çeşitli restorasyon çalışmaları yapıldı. 1600 yılında, caminin kuzey bölgesine iki koridor eklenerek genişletilmişti."

Büyük Ömeri Camisi'nin iç kısmının, 1663 yılında Gazze'ye vali olarak atanan Musa Paşa'nın imzasını taşıdığını ifade eden Ebu Halbiye, cami içerisinde bulunan sütunlar üzerinde yapılış tarihinin yazıldığını belirtti.

1516 yılında Osmanlı topraklarına katılan Filistin, 1917'de birinci dünya savaşının sona ermesiyle İngiliz işgaline uğradı.

Büyük Ömeri Camisi'nin, 2000 yılında Suudlu bir iş adamı tarafından restore edildiğini dile getiren Ebu Halbiye, caminin minaresinin bir an önce restore edilmesi gerektiğini, aksi takdirde yıkılma tehlikesiyle karşı karşıya bulunduğunu kaydetti.

Bölge halkının, Ramazan ayında teravih ve cuma namazlarını, 4 bin metrekare genişliğe sahip Ömer Cami'nde kılmaya özen gösterdiği ifade ediliyor. - Gazze