Haftanın Tarihine Bakış

Anayasa'da belirtilen "Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir" hükmünün özünü oluşturan "Hakimiyet milletindir" yazılı levha, 30 Kasım 1925'te Büyük Millet Meclisi kürsüsünün arkasına asıldı.

"Hakimiyet milletindir" yazılı levhanın asıldığı İkinci Meclis binası, 1923 yılında mimar Vedat Tek (1873-1942) tarafından Cumhuriyet Halk Fırkası Mahfeli olarak tasarlanarak inşa edildi. Bina, birtakım değişikliklerden sonra İkinci TBMM binası olarak 18 Ekim 1924'te hizmete açıldı. 29 Ekim 1924'te Cumhuriyetin yıl dönümü kutlanan ikinci binada, 31 Ekim 1924'te ilk oturum yapıldı.

İkinci TBMM binası, işlevini 27 Mayıs 1960 tarihine kadar 36 yıl boyunca sürdürdü. Bugünkü TBMM binası 6 Ocak 1961'de hizmete girdikten sonra ise Merkezi Antlaşma Örgütüne (CENTO) ayrıldı. 1961-1979 yıllarında CENTO Genel Merkezi olarak kullanılan bina, Ekim 1981'de Cumhuriyet Müzesi olarak ziyarete açıldı.

Millet Meclisinin 23 Nisan 1920'de açılmasıyla "egemenlik" milletin eline geçti. 20 Ocak 1921'de kabul edilen "Teşkilatı Esasiye Kanunu"nun ilk maddesini, "Hakimiyet bilakaydüşart milletindir" oluşturdu. 1924 tarihli Teşkilatı Esasiye Kanunu'nda ise "egemenlik" esası, üçüncü maddede, "Hakimiyet bilakaydüşart milletindir" olarak belirtildi. Bu kanunun Türkçeleştirilmesini sağlayan 10 Ocak 1945 tarihli 4695 kanun sayılı Anayasa'da üçüncü maddede yer alan hükümle "Hakimiyet bilakaydüşart milletindir" ibaresi, "Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir" olarak değiştirildi.

1961 Anayasası'nda bu kavram, düzenlemenin "Egemenlik" başlığı altındaki 4. maddesinde "Egemenlik kayıtsız şartsız Türk milletinindir", 1982 Anayasası'nda ise "Egemenlik" başlıklı 6. maddesinde "Egemenlik, kayıtsız şartsız milletindir" şeklinde yer aldı.

Belli başlı öteki olaylar

26 Kasım

1548- Kanuni Sultan Süleyman komutasındaki Osmanlı ordusu, Halep'e girdi.

1812- Napolyon Bonapart komutasındaki Fransız ordusu, büyük kayba uğrayarak Rusya topraklarını terk etmek zorunda kaldı.

1926- Türkiye'nin ilk şeker fabrikası, Alpullu'da faaliyete geçti.

1934- Atatürk'ün önerisiyle İsmet Paşa'ya, "İnönü" soyadı verildi.

1934- Lakap ve unvanlar kaldırıldı. Kanunla "Ağa, hacı, hafız, hoca, molla, efendi, bey, beyefendi, paşa, hanım, hanımefendi, hazretleri" gibi lakap ve unvanlar kaldırıldı, bütün yurttaşların, kadın, erkek kanun karşısında ve resmi belgelerde yalnız adlarıyla anılacağı hükmü getirildi.

1935- Afyon-Isparta demiryolu açıldı.

1943- Tosya ve Ladik'te 7,2 büyüklüğündeki depremde 2 bin 824 kişi öldü.

1947- Eski milli eğitim bakanlarından, köy enstitülerinin başlangıcı sayılan okulları kuran Saffet Arıkan öldü.

1954- Kapalıçarşı'daki yangında bin 394 dükkan harap oldu. Çarşı yanındaki 3 han ve birkaç bina büyük hasar gördü.

1986- Eski Dışişleri Bakanlarından Prof. Dr. Gündüz Ökçün öldü.

1993- Almanya, PKK'yı terör örgütü ilan ederek bütün yan kuruluşlarıyla birlikte kapattı.

1996- Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Tansu Çiller, Susurluk kazasından söz ederken, "Devlet uğruna kurşun atan da yiyen de şereflidir." dedi.

2011- Afganistan'daki NATO helikopterleri, Pakistan'ın kuzeybatısına geçerek, sınıra yakın askeri kontrol noktasına saldırı düzenledi. Saldırıda Pakistanlı 28 asker hayatını kaybetti. Pakistan, saldırı üzerine Afganistan'daki NATO birliklerine ikmali durdurdu ve Şemsi Amerikan Hava Üssü'nün 15 gün içinde tahliyesini kararlaştırdı.

2013- Özelleştirme İdaresi Başkanlığı, Milli Piyango İdaresine ait şans oyunlarının 10 yıllık lisans verilmesi suretiyle özelleştirilmesi için ihaleye çıktı.

2016- Rusya'nın Saint Petersburg kentinde yapılan Dünya Gençler Boks Şampiyonasında 64 kiloda Tuğrulhan Erdemir altın madalya kazandı.

2017- Dünya 23 Yaş Altı Güreş Şampiyonası 21-26 Kasım tarihlerinde Polonya'nın Bydgoszcz kentinde yapıldı. Türk sporcular, 3 altın ve 5 gümüş madalya kazandı.

27 Kasım

1526- Kanuni Sultan Süleyman, Avusturya seferine çıktı.

1780- Divan Edebiyatı'nın kadın şairi Fitnat Hanım İstanbul'da öldü.

1895- Fransız romancı Alexandre Dumas 71 yaşında öldü.

1919- Bulgaristan, Müttefikler ile barış anlaşması imzaladı.

1942- Alman orduları, Toulon Limanı'na girerken buradaki Fransız donanması kendini yok etti.

1947- İstanbul İnönü Stadyumu açıldı.

1950- Kore'de Kunuri Savaşı başladı.

1967- ABD Başkanı Johnson'un Kıbrıs Özel Temsilcisi Cyrus Vance, üçüncü kez Ankara'ya gelerek Dışişleri Bakanı İhsan Sabri Çağlayangil ile görüştükten sonra Türkiye'nin yeni önerilerini götürdü. Yunan cuntasından kesin cevabını vermesi istendi.

1970- İstanbul Kültür Sarayı yandı.

1994- Bestekar, edebiyatçı, gazeteci, yazar ve 1983-1987'de Halkçı Parti'den milletvekili olan Rüştü Şardağ öldü.

2012- Milli Eğitim Bakanlığına bağlı okullarda, belirli koşullarda öğrencilerin kılık kıyafetlerinin serbest olmasına ilişkin yönetmelik Resmi Gazete'de yayımlandı.

2012- Kamu Başdenetçiliğine eski Yargıtay üyesi Mehmet Nihat Ömeroğlu seçildi.

2013- EXPO 2020'nin hangi kentte düzenleneceğini belirlemek üzere toplanan Uluslararası Sergiler Bürosu Genel Kurulunda yapılan oylamada İzmir, 36 oy alarak ikinci turda elendi. Dubai, 116 oy alarak EXPO'ya ev sahipliği yapmaya hak kazandı.

2013- Türkiye Spor Yazarları Derneği eski başkanlarından Necmi Tanyolaç, 85 yaşında İstanbul'da vefat etti.

2015- Anadolu 9. Sulh Ceza Hakimliğinin kararı doğrultusunda, Kaynak Holding'e bağlı olduğu tespit edilen 12 şirkete de kayyum atandı.

2016- Terör örgütü KCK'nın sözde "Türkiye sorumlusu" Sara Aktaş, İstanbul Atatürk Havalimanı'nda yurt dışına çıkmak isterken yakalandı.

2016- Uganda güvenlik güçleri ile Rwenzururu Krallığı'na mensup silahlı güçler arasında çıkan çatışmada 54 kişi hayatını kaybetti.

2017- FETÖ'nün para kasası olarak bilinen iş adamı Memduh Çıkmaz, MİT operasyonuyla Sudan'dan Türkiye'ye getirildi.

28 Kasım

1912- Arnavutluk bağımsızlığını ilan etti.

1920- Mehmet Akif (Ersoy) ve Eşref Edip "Sebilü'r-Reşad" dergisini Kastamonu'da çıkarmaya başladı.

1924- Futbolda ilk Fenerbahçe-Beşiktaş maçında Fenerbahçe, rakibini 2-0 yendi.

1928- İlk kadın avukat Beyhan Hanım, İstanbul 1. Ticaret Mahkemesinde bir kadın sanığı savundu.

1934- Hakimiyeti Milliye gazetesi "Ulus" adıyla çıkmaya başladı.

1935- Bursa'da Merinos Fabrikası ile Gemlik'te Suni İpek Fabrikasının temeli atıldı.

1936- Ereğli Kömür Şirketinin hükümetçe satın alınmasına dair Ankara'da sözleşme imzalandı.

1938- Atatürk'ün vasiyetnamesi açıldı. Atatürk, vasiyetinde, parasının nemasından yakınlarına, manevi evlatlarına aylık, İnönü'nün çocuklarına yükseköğrenim ödeneği bağlanması koşuluyla parasını ve Çankaya'daki mülkünü CHP'ye bıraktı. Nemadan kalacak miktarın her yıl Türk Dil ve Tarih kurumlarınca paylaşılmasını istedi.

1940- İkinci Dünya Savaşı ortamında 500 kilogramdan fazla tahıl stoklarına Ticaret Bakanlığınca el konulması kararlaştırıldı.

1943- Churchill, Stalin ve Roosevelt, Tahran'da bir araya geldi.

1951- Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kabul edildi. Kanun, 1 Ocak 1952'de yürürlüğe girdi.

1961- Fenerbahçe'nin milli futbolcusu Can Bartu, İtalya'nın Fiorentina takımına transfer oldu. Bartu, 11 Temmuz'da Lazio takımıyla anlaşmış; ancak Bartu'nun askerliği nedeniyle bu transfer gerçekleşememişti.

1967- NATO Genel Sekreteri Brosio Ankara'da Dışişleri Bakanı İhsan Sabri Çağlayangil ile görüştü ve Atina'ya geçti. Türk jetleri Kıbrıs üzerinde uyarı uçuşları yaptı.

1979- Vatikan Devlet Başkanı Papa 2. Jean Paul resmi ziyaret için Türkiye'ye geldi.

1995- Yahudi asıllı iş adamı Nesim Malki, Bursa'da uğradığı silahlı saldırıda öldü.

2002- Abdullah Gül başkanlığında kurulan 58. Hükümet güvenoyu aldı.

2002- Türk şiirinin büyük ustalarından, "Garip" şiir akımının yaşayan son temsilcisi Melih Cevdet Anday İstanbul'da 87 yaşında vefat etti.

2002- Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Bülent Tanör İstanbul'da öldü.

2006- Papa 16. Benediktus, Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'in davetlisi olarak Türkiye'ye geldi.

2008- Cep telefonu kullanıcılarına yeni iletişim olanakları sağlayacak üçüncü nesil mobil iletişim sistemleri (3G) ihalesi Ankara'da yapıldı.

2011- Türkiye'de düğün, cenaze, asker uğurlama gibi toplumsal olaylarda geleneksel olarak ikram edilen keşkek, UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras listesine alındı.

2015- Diyarbakır Barosu Başkanı Tahir Elçi, Diyarbakır'da teröristlerce açılan ateş sonucu hayatını kaybetti. Teröristlerle çatışan polis memurlarından Ahmet Çiftaslan olay yerinde, Cengiz Erdur da hastanede şehit oldu. AA muhabiri Aziz Aslan ve polislerin de aralarında bulunduğu çok sayıda kişi yaralandı.

2017- BM Suriye Özel Temsilcisi Staffan de Mistura, Esed rejiminin yoğun saldırılarını sürdürdüğü Doğu Guta'da ateşkes ilan edildiğini duyurdu.

29 Kasım

1846- Türk müziği bestecisi Hammamizade İsmail Dede Efendi vefat etti.

1932- Jön Türk hareketinin önderlerinden düşünür Abdullah Cevdet öldü.

1935- İstanbul'da Paşabahçe Şişe ve Cam Fabrikası açıldı.

1937- Hatay'da bağımsız rejim yürürlüğe girdi.

1978- "Halkın Tapınağı" adlı tarikata üye 913 kişi Guyana ormanlarındaki merkezlerinde zehir içerek topluca intihar etti.

1982- Aktör Cary Grant öldü.

2011- İzlanda parlamentosu, Filistin'i bağımsız devlet olarak tanıdı.

2013- Kıbrıs Türk Futbol Federasyonu (KTFF) ile Rum Futbol Federasyonu (KOP) arasında Zürih'te 5 Kasım'da imzalanan anlaşma, KTFF Genel Kurulu'nda yapılan oylamada 43 kulüp başkanı tarafından oy birliğiyle onaylandı.

2015- Halter Milli Takımı, ABD'nin ev sahipliğinde yapılan Dünya Şampiyonası'nı, bir altın ve bir bronz madalyayla tamamladı. Erkekler 69 kiloda Daniyar İsmayilov koparmada altın, toplamda ise bronz madalya aldı.

2016- Avusturyalı besteci Gustav Mahler'in el yazımı 232 sayfalık "İkinci Senfonisi" 4,5 milyon sterline satıldı.

2017- Irak Başbakanı İbadi, "Güvenlik güçleri, şimdiye kadar Enbar ilindeki El-Ceziretu'l Garbiyye bölgesindeki 14 bin kilometrekareyi temizledi. DEAŞ'ı topraklarımızda askeri olarak bitirdik." açıklaması yaptı.

30 Kasım

1900- Yazar Oscar Wilde Paris'te bir otel odasında, duvar kağıdına "Birimiz gitmeli" diye yazarak intihar etti.

1909- Osmanlı tarihiyle ilgili bilimsel çalışmalar yapmak amacıyla Tarihi Osmani Encümeni kuruldu.

1910- "Yorgun Savaşçı", "Devlet Ana" romanlarının yazarı Kemal Tahir İstanbul'da dünyaya geldi.

1919- Fransa'daki seçimlerde kadınlara ilk kez oy hakkı tanındı.

1925- Tekke ve zaviyelerin kapatılmasına ilişkin kanun kabul edildi.

1925- TBMM kürsüsünün arkasındaki duvara "Hakimiyet milletindir" yazılı levha asıldı.

1930- Paris'teki bir film şirketinin düzenlediği uluslararası ses yarışmasının Türkiye bölümü, Cumhuriyet gazetesince gerçekleştirildi. Yarışmaya katılan 38 kişiden Hudadat Şakir Hanım, 20 jüri üyesinden 16'sının oyuyla "Türkiye Ses Kraliçesi" seçildi.

1952- ABD ilk hidrojen bombasını Eniwetok Adası'nda patlattı.

1971- İdamla yargılanan Mahir Çayan ve arkadaşları, İstanbul Askeri Cezaevinden tünel kazarak kaçtı.

1973- Anadolu, Çukurova ve Dicle üniversiteleri kuruldu.

1990- Zonguldak'ta 43 bin maden işçisi greve başladı.

1997- Genel Nüfus Tespiti ve Seçmen Yazımı gerçekleştirildi. Türkiye'nin nüfusu 62 milyon 865 bin 574 olarak belirlendi.

2007- İstanbul-Isparta seferini yapan Atlasjet'e ait uçak, Isparta'nın Keçiborlu ilçesi yakınlarında düştü. Kazada, 7'si mürettebat 57 kişi öldü.

2007- Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, 17 Ekim'de TBMM'den çıkarılan sınır ötesi operasyon konusundaki tezkerenin ardından, "28 Kasım itibarıyla sınır ötesi operasyona ilişkin Türk Silahlı Kuvvetlerinin yetkilendirildiğini" açıkladı.

2009- Türk Patent Enstitüsü, rakıya "milli içki" tescili verdi.

2011- Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, Türkiye'nin Suriye'ye yönelik 9 maddelik yaptırım paketini açıkladı. Yaptırımlar arasında Esad yönetimine maddi destek veren ve Türkiye ile iş yapan bazı iş adamlarına yönelik seyahat yasağı, mal varlıklarının dondurulması ve kredi ilişkilerinin durdurulması gibi tedbirler yer aldı.

2012- Filistin, Birleşmiş Milletler'de "üye olmayan gözlemci devlet" statüsü kazandı. Oylamada 138 ülke "evet", 9 ülke "hayır" oyu kullandı, 41 ülke çekimser kaldı. Filistin, "üye olmayan gözlemci devlet" statüsüyle BM sistemindeki temsil imkanını bir adım ileriye taşıdı.

2012- Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, "Madımak olayının gerek oluş şekli, amacı, sonuç ve tesirleri gerekse dönem içerisinde yaşanan diğer bazı olaylarla irtibatları itibarıyla bir bütünlük içerisinde araştırılması ve incelenmesi" için Devlet Denetleme Kurulunu görevlendirdi.

2013- Anayasa Mahkemesi, Türk Silahlı Kuvvetlerinde "disiplin ceza puanına bağlı olarak ayırma cezası" verilenlerden savunma alınmayacağını düzenleyen kanun hükmü ile 5510 sayılı Kanun'daki bazı ibareleri Anayasa'ya aykırı buldu.

2015- AK Parti Genel Başkanı ve Konya Milletvekili Ahmet Davutoğlu'nun başkanlığında kurulan 64. Hükümet, TBMM'den güvenoyu aldı.

2016- Sanatçı Erdal Tosun, Sarıyer'de meydana gelen trafik kazasında 53 yaşında hayatını kaybetti.

2016- Yufka ve lavaş, Türkiye'nin de arasında bulunduğu beş ülkenin desteğiyle UNESCO Somut Olmayan Kültürel Mirası Listesi'ne dahil edildi.

2017- FETÖ'nün darbe girişiminde Sabiha Gökçen Havalimanı'nı ele geçirmeye çalıştıkları gerekçesiyle yargılanan 28 sanıktan 8'i ağırlaştırılmış müebbet, 20'si müebbet hapis cezasına çarptırıldı.

1 Aralık

1402- Timur, 57 yıldır Rodos şövalyelerinin hüküm sürdüğü İzmir'i kuşattı.

1906- Dünyanın ilk sinema salonu Paris'te açıldı.

1928- Yeni Türk harflerinin kullanımı yürürlüğe girdi. Gazeteler, mecmualar, levha, tabela ve ilanlar yeni harflerle basılmaya başladı.

1928- 2. İktisat Şurası toplandı.

1928- Osmanlı borçlarının tasfiyesine ilişkin anlaşma TBMM'de onaylandı.

1940- İkinci Dünya Savaşı dolayısıyla Türkiye'de geceleri karartma uygulaması başladı.

1943- Roosevelt, Churchill ve Stalin'in katıldığı Tahran Konferansı sona erdi.

1950- Türk askerleri, Kore'de Kunuri Zaferi'ni kazandı.

1954- Gazeteci Hüseyin Cahit Yalçın cezaevine konuldu.

1964- Türkiye ile Avrupa Ekonomik Topluluğu arasında ortaklık kurulmasını öngören, 12 Eylül 1963'te imzalanan Ankara Antlaşması yürürlüğe girdi.

1968- Şarkıcı, oyuncu Dario Moreno, 47 yaşında İstanbul'da öldü.

1980- Turgut Özal Başbakanlık Müsteşarlığına atandı.

1980- Sanat dergisi "Gösteri" yayımlanmaya başladı.

1986- Yazar Demir Özlü, hakkında açılan davaya katılmaması gerekçesiyle vatandaşlıktan çıkarıldı.

1989- Doğu Almanya Parlamentosu, Komünist Partiyi iptal etti.

1994- Tango şarkıcısı Şecaattin Tanyerli öldü.

2010- DİSK genel başkanlarından Kemal Türkler'in öldürülmesine ilişkin Ünal Osmanağaoğlu'nun yargılandığı dava, zaman aşımı gerekçesiyle ortadan kaldırıldı.

2011- YÖK Genel Kurulu, üniversiteye giriş sınavında yerleştirme puanlarının hesaplanmasında kullanılan katsayı uygulamasını kaldırdı.

2013- Fransa'da, vergi artışları ve yeni vergilerin uygulamaya konulmasını protesto eden on binlerce kişi sokağa döküldü.

2015- Burkina Faso'da İlerleme İçin Halk Hareketi (MPP) Partisinden Roch Marc Christian Kabore, oyların yüzde 43,3'ünü alarak devlet başkanı seçildi.

2016- Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi için ilk adım atıldı. Başbakan Binali Yıldırım ve MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, Çankaya Köşkü'nde bir araya gelerek Anayasa değişikliği teklifini görüştü.

2016- İsrail'in Ankara Büyükelçisi Eitan Naeh Ankara'ya geldi. Naeh, 6 yılın ardından ilişkilerin normalleşmesiyle Türkiye'ye atandı.

2 Aralık

1804- Napolyon Bonapart, Paris'te Papa'nın elinden taç giyerek Fransa İmparatoru oldu.

1873- Türkiye'nin ilk borsası sayılan "Dersaadet Tahvilat Borsası" açıldı.

1888- Vatan şairi Namık Kemal, 48 yaşında Sakız Adası'nda öldü.

1901- King Camp Gillette tarafından jiletin patenti alındı.

1909- Leo Baekland ilk yapay plastik "Bakalit"in patentini aldı.

1909- Fransız Baron Cathers, Osmanlı'daki ilk uçak gösterisini yaptı. Uçak, Şişli Hürriyeti Ebediye tepesinden Bulgar Hastanesine indi.

1914- Avusturya, Belgrad'ı işgal etti.

1918- Ermenistan, Osmanlı devletinden bağımsızlığını ilan etti.

1920- Gümrü Antlaşması ile Kars, Ermenistan'dan alındı.

1928- Celal Sahir (Erozan) Bey'in hazırladığı İmla Lügati yayımlandı. Celal Sahir Bey, 1932'de Türk Dil Kurumu kurucuları arasında yer aldı.

1961- Küba lideri Fidel Castro, kendisini Küba'yı komünizme taşıyacak bir Marksist Leninist olarak deklare etti.

1963- Karadeniz Teknik Üniversitesi Trabzon'da açıldı.

1963- Türkiye'nin ilk koalisyon hükümetinin başkanı İsmet İnönü 24 yıl sonra ilk kez üstlendiği başbakanlık görevinden istifa etti.

1982- Dr. Robert K. Jarvik tarafından geliştirilen ilk yapay kalp, Barney Clark adlı hastaya takıldı.

1988- Benazir Butto, Pakistan Başbakanı olarak yemin etti.

1993- Kolombiyalı uyuşturucu imparatoru Pablo Escobar, Meddelin'de güvenlik güçlerince öldürüldü.

2003- Yargıtay 11. Ceza Dairesi kayıp trilyon davasında kapatılan RP'nin Genel Başkanı Necmettin Erbakan'a "özel belgede sahtecilik" suçundan verilen 2 yıl 4 ay hapis cezasını oy birliğiyle onadı.

2003- Türkiye'nin gazete ve dergi dağıtımında ilk isimlerinden Fazıl Ünverdi, 87 yaşında İstanbul'da öldü.

2010- Kentlere en az zararı vererek, insanları öldürmek üzere taktik nükleer silah olarak tasarlanan nötron bombasını icat eden Samuel T. Cohen 89 yaşında öldü.

2015- Resmi ziyarette bulunmak üzere Katar'a giden Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Katar ve Türkiye arasında vizelerin kaldırıldığını bildirdi.

2015- Eski Arjantin Devlet Başkanı Carlos Menem, görev süresinde bazı bakanlara fazladan ödeme yapıldığı iddiaları sonrasında hakkında açılan yolsuzluk davasında hapis cezası aldı.

2016- Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, vatandaşlara ellerinde bulunan dövizleri Türk lirasına çevirme çağrısında bulundu. Borsa İstanbul bu çağrıya destek mahiyetinde, tüm nakdi varlıklarının Türk lirasına çevrilmesine ve Türk lirası hesaplarında tutulmasına karar verdi.

2017- Bedensel Engelliler Milli Takımı, Meksika'da 2-7 Aralık'ta düzenlenen Dünya Yüzme ve Halter Şampiyonaları'nı 4 altın, 1 gümüş ve 4 bronz olmak üzere 9 madalya ile tamamladı.