Koronavirüs (Covid-19): İran koronavirüs salgınıyla nasıl mücadele ediyor?

İran'da koronavirüs (Covid-19) vakalarının sayısı giderek artıyor ancak hükümetin salgınla mücadelede yetersiz kaldığı eleştirileri yapılıyor.

BBC Farsça ve BBC Reality Check ekibi İran'ın koronavirüsle nasıl mücadele ettiğini inceledi.

Kaç kişi enfeksiyon kaptı?

İran hükümeti Çarşamba günkü açıklamasında koronavirüsten ölenlerin sayısının 19 olduğunu, virüsü kapanların sayısının da 139 olduğunu duyurdu. Ama gerçek rakamların çok daha yüksek olduğu tahmin ediliyor.

Dünya Sağlık Örgütü'nden bir ekip durum değerlendirmesi yapmak ve destek vermek üzere bu hafta sonu İran'a gidiyor.

Karantina uygulaması yapıldı mı?

İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, şehirlerin, mahallelerin karantina altına alınmasını planlamadıklarını duyurdu.

Salgının ilk patlak verdiği Kum şehrinde türbeler hala açık.

En saygın türbelerden Hazreti Masume Türbesi'ni her yıl tüm dünyadan milyonlarca Şii Müslüman ziyaret ediyor.

Halka gerekli olmadıkça büyük toplantılardan uzak durmaları ve Kum'a seyahat etmemeleri uyarısı yapıldı. Ama şehirdeki dini merkezlerin, türbelerin kapatılması talimatı verilmedi.

Hazreti Masuma Türbesi yetkilileri, halkın türbeyi 'şifa kaynağı' olarak gördüklerini ve kapatılamayacağını söylüyor.

BBC Farsça Servisi'nden Rana Rahimpour, "Türbelerin kapatılması din adamları için çok büyük bir adım olur, uluslararası baskı olmadıkça böyle bir adım atmak istemeyebilirler" dedi.

Tahran polisi kafelerde ve çay bahçelerinde nargile içilmesini yasakladı. Nargile genelde bir kişiden diğerine verildiği ve paylaşıldığı için virüsün geçmesinde etkili olabileceği düşünülüyor.

Virüsün görüldüğü vilayetlerde okullar ve üniversiteler kapatıldı, spor müsabakaları, galeri açılışları ve film gösterimleri iptal edildi.

AFP haber ajansı, İran polisinin internet üzerinden koronavirüsle ilgili yalan haber yaymakla suçlanan 24 kişiyi gözaltına aldığını duyurdu.

İran emniyetinin siber suçlardan sorumlu müdürü Vahid Majid, 118 internet kullanıcısının da 'uyarıldığını' söyledi.

İran'da yeterli tıbbi malzeme var mı?

Dünya Sağlık Örgütü, İran'daki sağlık personeline teşhis kitleri ve koruyucu malzemeler verdi.

İran Sağlık Bakanlığı sözcüsü, Dünya Sağlık Örgütü'nün şimdiye kadar dört sevkiyat yaptığını belirtti.

Birçok İranlı yeterli tıbbi malzeme bulunmamasından kaygı duyuyor.

İranlı bir sağlık malzemesi ithalatçısı, ABD yaptırımları nedeniyle test kitleri satın alamadığını söyledi.

Ilna haber ajansına konuşan İran Tıbbi Malzeme İthalatçıları Derneği yönetim kurulu üyesi Ramin Fallah "Birçok uluslararası şirket İran'a koronavirüs testi tedarik etmeye hazır ama ödeme için para gönderemiyoruz" dedi.

ABD ise yaptırımların İran'ın tıbbi malzeme tedarikini kısıtladığı iddialarını yalanlıyor ve bu malzemelerin insani ihtiyaçlar kategorisinde değerlendirildiğini söylüyor. Ama İran, ABD yaptırımlarını ve kurallarını delmekten çekinen bankaların ödemeleri kabul etmemesi nedeniyle şirketlerin para göndermekte zorlandıklarını ifade ediyor.

Yeterince yüz maskesi var mı?

Birçok ülkede olduğu gibi, İran'da da halk yüz maskesi, dezenfektan jel ve sprey satın alabilmek için eczanelerin önünde uzun kuyruklar oluşturuyor.

Bu ürünlerin fiyatları ise 10 kat arttı.

Sosyal medyada dolaşan bir iddiaya göre ülkede yüz maskesi sıkıntısı yaşanmasının nedeni, 'milyonlarca maskenin birkaç hafta önce Çin'e bağışlanmış olması.'

Resmi Irna haber ajansına göre İran'ın Çin'e bağışladığı yüz maskesi sayısı yaklaşık üç milyon. Bu bağışın da 'iki ülke arasındaki geleneksel ve uzun yıllar süren dostluğun işareti' olduğu belirtildi.

Yerel medyada yer alan haberlere göre de Çinli şirketler İran'dan çok yüksek miktarlarda yüz maskesi satın alıyor, bu da İran'ın iç pazarında kıtlık yaşanmasına neden oluyor.

İran hükümeti yeni açıklamasında yüz maskesi ihracatını üç aylığına durdurduklarını duyurdu ve fabrikalara üretimi artırmaları çağrısında bulundu.

İranlıların seyahatlerine kısıtlama getirildi mi?

İran ülke dışına seyahati yasaklamadı. Ama Türkiye, Pakistan ve Irak sınırları kapattı.

Türkiye ile Birleşik Arap Emirlikleri İran'dan uçuşları da askıya aldı.

Bu ülkeler İran'ın petrol dışı ihracatları için kritik öneme sahip ülkeler. Sınırların kapanması ve getirilen kısıtlamalar sonucu İran'ın ekonomisi olumsuz etkilenebilir.

İran hükümeti 2 Şubat'tan itibaren Çin'e uçuşları askıya aldı.

Ama uçuş verileri, o tarihten bu yana İran ile Çin arasında en az dokuz uçuşun gerçekleştiğini gösteriyor.